Нефт ва газ уюмининг энергетик тавсифи - Геология - Рефераты

Нефт ва газ уюмининг энергетик тавсифи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

97.5 KB

Нефт ва газ уюмининг энергетик тавсифи Режа: 1. Қатлам суви тазйиқи энергияси 2. Сиқилган озод газ энергияси 3. Қатламнинг таранглик энергияси 4. Оғирлик (гравитация) кучлари

Нефт ёки газнинг қудуққа қараб оқими қатлам босими ва қудуқ туби босими айирмаси билан боғлик бўлади. Босимлар айирмасининг миқдори қудуқдан олинадиган суюклик ёки газ миқдори, суюклик ва тоғ жинсларининг физик хусусиятлари ва қатлам энергияси тури билан белгиланади. Нефт ёки газ қатлами ва қудуқлар ягона гидродинамик тизимни ташкил этади (албатта тектоник бузилиш бўлмаган холларда). Уюмдаги энергия захираси нефт ёки газнинг қатламдан қудуқ тубига оқимини таъминлашга сарфланади. Бу энергия захираси қатлам босими билан боғлиқ. Қ атлам энергияси манбаи сифатида қатлам сувлари тазйиқи энергияси, озод ва босим пасайишида нефтдан ажраладиган эриган газ энергияси, сиқилган тоғ жинслари ва суюкликлар энергияси ва нефтнинг оғирлик кучи таъсиридаги энергияси хизмат қилади. Уюмларни ишлатиш жараёнида қатлам энергияси захираси қатламдан нефт ва газ харакатига қаршилик қилувчи кучларни енгиб ўтишга, суюклик ва газларнинг ички ишқаланиши, уларнинг тоғ жинслари билан ишқаланиши ва капилляр кучларни енгиб ўтишга сарфланади. Ишқаланиш кучлари суюклик ва газларнинг қовушқоқлиги билан боғлиқ. Нефт ёки газ бир вақтнинг ўзида бир ёки бир неча қатлам энергияларнинг таъсирида ҳаракат қилиши мумкин. Уюмларнинг ишлаши ва ишлатилиши тўлалигича конларнинг энергетик ҳ усусиятлари билан белгиланади. Энди юқорида қайд этиб ўтилган энергия турлари характери ва хусусиятларини кўриб чикамиз. Қ атлам суви тазйиқи энергияси 1.- расмда чекка сувлар тазйиқи мавжуд бўлган уюм шакли схематик тарзда тасвирланган. Бу уюмда нефтоқими контур чекка қисмида Н

баландликдаги суюклик сатҳи орқали бажарилади. Бундай уюмларда бурғиланган қудуққа нефт оқиб келиши ва юқорига кўтарилиш чекка сувлар тазйиқи таъсирида амалга ошади. Бу ҳолатда чекка сувлар тазйиқи самарадорлиги нафақат қатламнинг қудуқ устки қисмидан ҳам баландроқ қисмга чикқанлиги, балки қатлам тоғ жинсларининг ўтказувчанлиги ва суюкликларнинг қовушқоқлигига ҳам боғлиқ. Тоғ жинсларининг ўтказувчанлиги юқори бўлган ҳолларидаги мавжуд тазйиқ таъсирида қатлам тизими орқали етарли миқдорда суюклик оқими таъминланса, чекка сувлар тазйиқ энергияси узоқ муддат суюклик оқимини таъминлаши мумкин. Сиқилган озод газ энергияси Қ атлам энергиясининг бошқа тури сифатида сиқилган озод газнинг таранглик энергияси хизмат қилади. Уюмда газ, газ дыпписи сифатида ёки қатлам босими тўйинганлик босимидан камайиши жараёнида суюкликдан ажралиб чикадиган газ пуфакчалари сифатида учрайди. Ёпиқ турдаги уюмда асосий энергия сифатида сиқилган озод газ энергияси хизмат қилиши шароити 2.- расмда келтирилган. Бу ҳолатда қудуқ туби босими пасайтирилса, газ дыпписи энергияси ва нефтдан ажралиб чикқан газ энергияси таъсирида қудуққа нефт оқими таъминланади. Бунинг асосий сабаби сифатида нефтнинг газ билан тўйинганлигида ва босим пасайиши натижасида суюкликдан

газнинг ажралишида деб тушуниш мумкин. Уюмда сиқилган газ энергияси захираси чекланган бўлиб, у газ д ў пписи ҳажми, нефт захираси, қатлам босими ва нефтда эриган газ миқдорига боғлиқ. Қатламнинг таранглик энергияси Қатлам ер юзаси билан боғланмаган ҳолатларида ҳам, катта ҳажмли тизимларда уюмни ишлатишнинг дастлабки даврида ҳал қилувчи энергия сифатида тоғ жинси ва унда жойлашган суюкликнинг таранглик кучлари босим пасайиши сари таъсир қила бошлайди. Уюмда босим пасайиши билан нефт ва сувнинг ҳажми кенгаяди, ғоваклик каналлари эса тораяди, қудуққа нисбатан сиқиб чикарилган нефт ўрнини сув эгаллайди. Қатлам сув босими тизимининг таранглик кенгайиши миқдори кичик бўлишига карамай (1/700 дан 1/50000 гача) бу ҳодиса катта майдонни эгаллаган нефт конларини ишлатишда алоҳида аҳамиятга эга. Айрим ҳолларда қатламнинг таранглик энергияси заҳираси уюмдан катта миқдордаги нефт олишни таъминлайдиган мустақил манба сифатида хизмат қилиши мумкин.

О ғ ирлик (гравитация) кучлари Нефт сақловчи тоғ жинслари ётқизиқлари қандайдир бурчак остида жойлашган. Шунинг учун нефтқатлам бурчагига нисбатан пастга қараб оқишга интилади. Баъзан оғирлик кучи таъсиридаги энергия қатламдан қудуққа нисбатан оқимни таъминловчи ягона манба бўлиб хизмат қилади. Оғирлик кучи энергияси уюмни ишлатишнинг охирги даврида, айниқса бошқа энергия турлари сўнган пайтда намоён бўла бошлайди. Табиий шароитда нефт ва газнинг уюмдаги ҳаракати жараёнида бир неча энергия турлари таъсир этиши мумкин. Шунингдек вақт ўтиши мобайнида энергия манбаи бир турдан иккинчисига ўтиши ҳам мумкин.

Адабиётлар: 1. А.В. Мавланов. «Нефт - газ кони геологияси», “Фан”, Тошкент, 1992 й. 2. А.И. Ш ирковский. «Разработка и эксплуатация газовых и газоконденсатных месторождений», Недра, Москва, 1970 г.

Похожие

Нефт ва газ уюмининг ишлаш усуллари ва уларнинг самарадорлиги

Нефт ва газ конларини ишлатишдаги асосий технологик кўрсаткичлар тавсифи

Нефт газ коллекторлари улардаги нефт газ ва қатлам сувларининг хусусиятлари

Нефт ва газ қудуқлари уларнинг вазифаси ва конструкцияси

Уюмларнинг нефт ва газ бера олишлигини ошириш усуллари