Kavjoylarni shamollatish - Геология - Рефераты

Kavjoylarni shamollatish

Загружено в:

27.09.2023

Скачано:

0

Размер:

173.5 KB

Kavjoylarni shamollatish Reja: 1. Umumiy ma’lumotlar 2. Kon lahimini o’tishda shamollatish jihozlari 3. Kon atmosferasini sog’lomlashtirish

Umumiy ma’lumotlar Yer osti kon lahimlarini o’tishda shamollatish quyidagilarni taxminlashi kerak: 25-30 daqiqa mobaynida portlatishdan hosil bo’lgan zaharli gazlarni havfsiz holatga yetkazish; shpurlarni burg’ilashda, portlatilgan tog’ jinslarini yuklashda va boshqa chang chiqaruvchi jarayonlarda hosil bo’ladigan changlarni samaradorli kavjoydan olib ketishni. Kon lahimlarini o ’ tishda shamollatish umumiy kon havo oqimi yordamida yoki mahalliy shamollatish yo ’ li bilan amalga oshiriladi . Umumiy kon havo oqimi yordamida shamollatish usuli yonma - yon o ’ tilayotgan lahimlarni yoki lahim uzunligi katta bo ’ lmaganda qo ’ llaniladi . Bu usul shamollatish qurulmalari (to’siqlar, shamollatish eshiklari va hokazolar) yordamida lahim kavlash joyiga toza havoni yo’naltirish bilan amalga oshiriladi. Lahimlarni o’tishda kavjoyni shamollatishning keng tarqalgan usuli - bu mahalliy shamollatishdir. Bu shamollatishning havoni haydash, havoni so’rish va murakkab usullari mavjud. Havoni haydash usulida (rasm, a ) ventilyator 1 kavjoydan 2 sof havoni so’radi va uni quvurlar 3 bilan o’tilayotgan lahim kavjoy oldi bo’shlig’iga 4 haydaydi. Bunda quvur uchi 3 kavlash joyidan = 8 ÷ 10 masofada o’rnatiladi. Agar ko’rsatilgan masofa uzunlashtirilsa lahimni shamollatish yomonlashadi. Shamollatishda havo oqimi tezligini oshirish uchun quvur uchiga konusli nasadka o’rnatilishi mumkin. Bu usulning afzalligi- lahim kavlash joyi sof havo oqimi bilan ta’minlanadi. Shuning bilan bir qatorda portlatishda gazlarning kavlash joyidan uloqtirib tashlash yo’nalishi havo oqimi harakati yo’nalishi bilan bir xil bo’ladi. Lahim kavjoyiga havoni haydash usuli shamollatishning sezilarli kamchiligi bor. Lahim kavjoyidan o’tgan ifloslangan havo oqimi butun lahim bo’ylab tarqaladi. Bu usul mahalliy shamolatishda ko’proq qo’llaniladi. Havoni so’rish usulida (rasm, b ) zaxarli gazlar va changlangan havo oqimi quvurlar 3 orqali ventilyator 1 bilan kavjoydan so’rib olinadi. Bu usul masofasi 4 ÷

6 bo’lganda yaxshi samara beradi. Bu usul qo’llanilganda lahim havo oqimi zaxarli gazlar va changlar bilan ifloslanmaydi. rasm. Boshi berk lahimlarni shamollatish sxemasi. a- havoni haydash; b- havoni so’rish; v-murakkab. Ushbu holat bu usulning afzalligidir. Lekin masofa uzaygan sayin havo oqimi tezligi pasayib boradi, undan tashqari zaxarli gazlar otilib chiqish yo’nalishi havo oqimi yo’nalishiga to’g’ri kelmaydi. Bular mahalliy portlatish usulining qo’llanishi doirasining torayishiga olib keladi. Mahalliy shamollatishning qo’shma usuli qo’llanilganda (rasm, v ) ventilyator 5 toza havoni kavlash joyi oldi bo’shliqqa haydaydi. SHu vaqtda ventilyator 1 kavlash oldi bo’shliqdan havo oqimi quvurlar 3 orqali so’rib oladi.

Zaxarli gazlarning lahim bo’ylab tarqalishiga yo’l qo’ymaslik uchun kavlash joyidan = 30 ÷ 40 masofada ko’chma to’siq 6 o’rnatiladi. Haydash quvuri 7 yordamchi hisoblanadi, shuning uchun quvur diametri kichikroq va kavlash joyiga yaqinroq olib boriladi. So’rib olish quvuri 3asosiy hisoblanadi. Bu usul havo oqimini haydash va so’rish usullari afzalliklarini qamrab olgan, ularning kamchiliklarini bartaraf qiladi, lekin amalga oshirilishi ancha murakkab. Shuning uchun uzunligi yuqori bo’lgan lahimlarni o’tishda yoki shaxtalar gaz va chang portlashidan havfli bo’lganda qo’llanilishi maqsadga muvofiq bo’ladi. To’siq o’rnatilganda so’ruvchi ventilyator samaradorligi havo oqimini haydovchi ventilyator samaradorligidan 10-15 % ortiq, to’siq o’rnatilmaganda 30% gacha ko’p bo’lishi kerak. Asosiy ventilyator 1 o’tilayotgan lahim og’zidan hamma vaqt 10m dan kam bo’lmagan masofada o’rnatiladi. Kon lahimini o’tishda shamollatish jihozlari Kon lahimlarini o’tishda mahalliy shamollatish uchun ventilyatorlarning bir o’qli (osev ы e) va markazdan qochirma (sentrobejn ы e) turlari mavjud. Bir o’qli ventilyatorlar ixcham, ishlashi qulay, shuning uchun ham ular ko’proq qo’llaniladi. Markazdan qochirma ventilyator o’tilayotgan lahim uzun bo’lganda yoki tik stvollarni o’tishda qo’llaniladi. Gaz va ko’mirning to’satdan otilib chiqishi bo’yicha havfli shaxtalarda lahim o’tishda mahalliy shamollatish uchun pnevmotik ventiyaltorlar ishlatiladi. Mahalliy shamollatish ventilyatorlar xarakteristikasi 16 jadvalda berilgan. Shamollatish quvurlar uzunligi 2-3m, diametri 400 ÷600 mm bo’lgan metalldan yasalgan yoki sintetik materialdan qilingan bo’ladi. Karton yoki boshqa material bilan zichlangan flanetslar yordamida bir –biri bilan ulangan bo’ladi. Shamollatishning havoni haydash usulida ikkala tomoni ham rezinali qoplama bilan qoplangan turi M rusumli gazmol quvur qo’llaniladi. Undan tashqari bu usulda materiallari tekstovinit, plastikat, kapron bo’lgan shamollatish quvurlaridan ham foydalanadilar. Bunday quvurlar diametri 300 ÷600

mm, quvur qismlari uzunligi 5-10-20 m bo’ladi. Quvur qismlari bir biri bilan prujinali halqa yordamida o’zi zichlanadigan moslama bilan ulanadi. Changlarni o’tirtirish va portlatish zaharli gazlarining havo tarkibidagi miqdorini kamaytirish uchun jadal shamollatish bilan bir vaqtda suv tumanini tashkil qilish maqsadga muvofiq bo’ladi. Ventilyator asosiy o’lcham va parametrlari jadval Shamollatish ko’rsatkichlarini hisoblash Shamollatish ko’rsatkichlarini hisoblashda shamollatish usulini tanlash, kavjoyni shamollatish uchun havo oqimining kerakli miqdorini, shamollatish quvurlari diametrini, ventilyator unumdorligi va bosimini aniqlash kerak bo’ladi. Shu ko’rsatkichlar asosida ventilyator turi tanlanadi. 1. Portlatish ishlaridan keyin lahim kavjoyini shamollatish uchun kerakli havo miqdorini quyidagi formulalar bilan aniqlash mumkin. Havoni haydash usulida shamollatishda Havoni so’rish usulida shamollatishda

murakkab usulida shamollatishda bu yerda: A -lahim kavlash joyida bir vaqtda portlatiladigan portlovchi modda miqdori, kg; t- lahimni shamollatish davomiyligi, min; S ich lahim ko’ndalang kesimi ichki yuzasi, m 2 L shamollayotilayotgan lahim uzunligi, m l p kavlash joyidan to’siqqacha bo’lgan masofa (30-40), m l 3 portlatishda hosil bo’lgan gazlarning otilib chiqqan doirasi uzunligi, u quyidagi ifoda yordamida aniqalanadi: Lahimni changsizlantirish uchun shamollatishda quyidagi shart bajarilishi kerak: Shamollatish quvurlari diametri quvurdan o’tadigan havo miqdori va uning uzunligiga mos holda jadvalda keltirilgan. 2. Ventilyator Q P unumdorligi va uning bosimi (depressiya) quyidagi formula yordamida aniqlanadi: bu yerda: Q- formulalar orqali hisoblangan havo miqdori, m 3 /mm; R 1- -quvurda havo yo’qotilish koeffitsiyenti;

R –butun quvurning shamollatish qarshiligi. Uning miqdori quyidagicha aniqlanadi: R 1 koeffitsiyenti quyidagicha formula orqali aniqlanadi bu yerda: d - quvur diametri, m k - ulanish joyi havo kirolmaslik solishtirma koeffitsiyenti; k -0,001 ulanish joyining yomon zichlanganligi uchun, k =001÷0,0005 ulanish joyining qoniqarli zichlangani uchun, k=0,0005÷0,0001- ulanish joyining yaxshi zichlanganligi uchun; L-quvurlar uzunligi, m; m-quvurning bir qismi uzunligi, m; d-quvurlar shamollatish qarshiligi koeffitsiyenti; metall quvurlar uchun d=0,00030÷0,00050; rezina aralash qoplama qoplangan gazmol quvurlar uchun d=0,00025÷0,00035. Quvur orqali o’tadigan havo miqdorini havo quvurlari uzunligi bo’yicha quvurlar diametriga bog’liqligi jadval Quvur orqali o’tadigan havo miqdori, m 3 /sek Havo quvurlari uzunligi bo’yicha quvurlar diametri (mm) 200 m gacha 200 m dan 400 m gacha 400 m dan 600 m gacha 1,5 gacha 400 400 500 1,5÷3,0 400 500 600 3,0÷4,5 500 600 700

Q n va h p aniqlangan miqdori bo’yicha ventilyator turi tanlanadi (jadvalda ventilyatorlar texnik xarakteristikasi berilgan). Ventilyator dvigateli quvvatini quyidagi formula bilan aniqlaydilar: Bu yerda n - ventilyatorning foydali ish koeffitsiyenti, n = 0,6 ÷ 0,7 Ventilyator W vent quvvati aniqlangan miqdori bo’yicha katalog yordamida elektrodvigatel turi tanlanadi. Kon atmosferasini sog’lomlashtirish Yer osti kon ishlarida xavfsizlik yagona qoidalari talablariga ko’ra changning miqdori shaxta (kon) havosining bir metr kub tarkibida 2 mg dan oshmasligi kerak. Shamollatishning murakkab usuli qo’llanilganda kavjoyidan changni havo yordamida olib ketish 2-3 baravar boshqa usullarga nisbatan samaradorligi aniqlangan. Shaxtada har bir kavjoy alohida toza havo oqimi bilan shamollatishda ham sog’lom muhit yaratiladi. Shaxta atmosferasini sog’lomlashtirishda quyidagilar tavsiya etiladi: shpurlarni burg’ilashda suv bilan yuvish yoki quruq chang ushlagichlardan foydalanish; portlatishdan keyin shamollatishning murakkab usulini qo’llash; kavjoyga portlatishdan oldin va portlatishdan keyin suv sepish; shpur zaryadlari bilan birgalikda suv to’ldirilgan qoplarni portlatish; shpurlar tiqini sifatida suvdan foydalanish ya’ni qumli loy tiqinlaridan umuman to’liq voz kechish kerak.

Adabiyotlar: 1. Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga kuramiz. – T.: “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 488 b. 2. Городниченко В.Ч., Дмитриев А.П. Основы горного дела. М., изд. "Горная книга", 2008 3. Чупрунов Г.Д. Технология и комплексная механизация проведения горных выработок. М., "Недра", 1970 4. Русча-ўзбекча политехника атамалари луғати. Т."Фан", 1995 5. Азизов А.А. Русско-узбекский краткий словарь. Т."Ўқитувчи", 1989 6. Чупрунов Г.Д. Проведение и крепление горных выработок. М., "Госгортехиздат", 1960 7. Шехурдин В.К., Холабаев Е.Н., Несмотряев В.Ч. Проведение подземных горных выработок. М., "Недра",1991 8. Мангуш С.К., Крюков Г.М., Фисун А.П. Взрывные работы при подземной разработке полезных ископаемых. М., изд. Академии горных наук, 2000 9. Галкин В.И., Шешко Е.Е. Транспортные машины. М., изд. "Горная книга", 2010 10. Гейер В.Г.,Тимошенко Г.М. Шахтные вентиляторы и водоотливные утсановки. Москва «Недра» 1981

Похожие

Vertikаl stvоlning kavjoyini shamollatish va xavfsiz holatga keltirish

Qatlamli konlarni yer osti usulida qazib chiqarish asoslari

Kon lahimlarini barрo qilish asoslari

Konchilik sanoati komрleksining asosiy elemenтlari

Ruda konlarini yer osti usulida qazib chiqarish asoslari