Geologik era va davrlar - Геология - Рефераты

Geologik era va davrlar

Загружено в:

16.02.2024

Скачано:

0

Размер:

333.5 KB

Geologik era va davrlar Tayanch so`z va iboralar: tog` jinslarining yoshi, tog` jinslarini absolyut yoshi, tog` jinslarini nisbiy yoshi nima geoxronologik bo`linish, stratigrafiya, eralar, davrlar, epoxalar, kaynozoy, mezozoy, paleozoy, protyerozoy, arxeozoy. Tog` jinslarining yoshini aniqlash Yer qobig`ini uzoq davom etgan geologik taraqqiyoti tarixini oydinlashtirishda tog` jinslari, ularning yotish shakllari, tarkiblari va ulardagi organik hayotning qoldiqlari muhim rol uynaydi. Tog` jinslarini to`la o`rganish orqali, yer qobig`ining geoxronologik shkalasi ishlab chiqilgan bo`lib, unda yer qobig`ining tarixiy taraqqiyoti jarayoni vaqtini va ketma-ketligini geologik yil hisobida ko`rsatilgan. Yer qobig`ining geoxronologiyasi yerdagi organik hayot va yer qobig`ining ma’lum bir taraqqiyoti bosqichlari davrlari ketma-ketliklar yig`indisidan tuzilgandir. Geoxronologik bo`linish nisbiy va absolyut bo`ladi. Nisbiy geoxronologiya tog` jinsi qatlamlarining eng oldin paydo bo`lganini aniqlash uchun qatlamlardagi o`simlik va hayvon qoldiqlarini topib, ularning birini ikkinchisiga taqqoslab ko`riladi. Eng oddiy hayvonlar va o`simliklar qoldig`i mavjud bo`lgan pastki qatlam undan yuqorida yotuvchi qatlamga nisbatan keksa hisoblanadi. Qatlamlarning oldin yoki keyin hosil bo`lganligini stratigrafiya deb ataladi. Stratigrafiyada petrografikaviy va palentologik usullar mavjuddir. Petrografikaviy usulida tog` jinslarining hosil bo`lish strukturasi va kimyoviy mineralogik tarkibini o`rganish asos qilib olingan. Bu ko`rinishlarning o`xshashligi turli hududlardan olingan geologik qirqimlar (qalinliklar) o`zaro taqqoslab ko`riladi. Tog` jinslarini nisbiy yoshini aniqlashning eng ishonchli usuli- paleontologik usuli bo`lib, unda qatlamlar orasidagi organik hayot qoldiqlari tekshirilib, taqqoslab kuriladi. Yerdagi organik hayot ketma-ket va qaytarilmas, oddiydan murakkablik tomon taraqqiy qilib borgan. Ayrim organizmlar guruhi, katta hududlarda qisqa davr yashagan. Mana shu gurux organizmlar, bir-biridan

ancha uzoqda joylashgan tog` jinslarini nisbiy yoshini aniqlashda asosiy qazilmalar bo`lib hisoblanadi. Organik qoldiqlarni tekshirish natijasida tog` jinslari qatlamlarining eng oldin paydo bo`lganlari va undan keyin hosil bo`lganlari aniqlanadi va ular asosida geoxronologik shkala tuziladi: Yer qobig`i tarixidagi yotqiziqlar va vaqtlar Yerdagi tarixiy voqealarning asosiy tabiiy bosqichlarini ketma-ket qamrab oladi. Geoxronologiya jadvaliga kirgan eralar, davrlar, epoxalar nomi biror joyning, yoxud tog` aholisi nomi bilan atalgan yoki tog` jinsining tarkibiga moslab qo`yilgan. Masalan, paleozoy erasi nomi 1838 yilda A.S.Sedjvik tomonidan, mezozoy va kaynozoy eralarining nomi 1840 yilda D.Filipis tomonidan byerilgan. Eng katta stratigrafik birliklar gurux va sistemalardir. Sistemalar o`z navbatida bo`limlarga bo`linadi (quyi, o`rta, yuqori), bo`limlar esa mahalliy nom bilan ataluvchi yaruslarga bo`linadi. Masalan, Respublikamizda to`rtlamchi sistemani geoxronologik va stratigrafik bo`linishi quyidagichadir: quyi to`rtlamchi-Nanay (Q 1 ); o`rta to`rtlamchi- Toshkent (Q 2 ); yuqori to`rtlamchi-ochiq qo`riqli (golodostepskaya) (Q 3 ) va zamonaviy-Sirdaryo (Q 4 ).

Tog` jinslarining absolyut yoshini aniqlash. Tog` jinslarini yil hisobida ifodalangan yoshi ularning absolyut yoshi deb ataladi. Tog` jinslarining absolyut yoshini aniqlashda radioaktiv usuldan foydalaniladi va bu usul radioaktiv elementlar (uran, toriy, rubidiy, kaliy) parchalanishiga asoslangan. Tabiatda radioaktiv moddalar parchalanishi bir xil tezlikda, atrof muhit sharoitiga bog`liq bo`lmagan holatda ro`y beradi. Parchalanishning so`nggi natijasi mahsuloti- dastlabki elementga mos keluvchi, radioaktivligi bo`lmagan qo`rg`oshindir. Yemirilish jarayoni davomiyligi har qaysi radioaktiv element uchun turlichadir. Masalan, 1 gramm urandan parchalanish natijasida, bir yilda qancha qo`rg`oshin hosil bo`lishini bilgan holda va shu mineralda ularning birgalikdagi miqdori qanchaligini aniqlab, ma’lum hisoblashlar orqali tog` jinsidagi mineralning nisbiy yoshini aniqlash mumkin. Uglyerod S 14 ning yarim parchalanish davri 5568 yilga teng, bu usul yordamida yosh tog` jinsi qatlamining yoshini belgilash mumkin. Radiometrik usul-yerdagi hayotning boshlanish vaqti, yer qobig`i rivojlanishidagi tarixiy voqealar, yerning yoshini aniqlashga imkon beradi.

Adabiyotlar: 1. R.E.Eshboev, M. SH. Rahimboboeva Geologiya, mineralogiya va petrografiya asoslari. O`quv qo`llanma Toshkent-2011 2. I.Ergashev. «Muhandislik geologiyasi va gidrogeologiya», T., «O‘qituvchi», nashriyoti, 1990.- I.Ergashev. «Muhandislik geologiyasi asoslaridan amaliy mashg‘ulotlar», T., «O‘qituvchi » nashriyoti, 1992. 3. M.Z.Nazarov. «Muhandislik geologiyasi va atrof-muhitni muhofaza qilish», T., « O‘zbekiston » nashriyoti, 1994.-200 bet. 4. V.Yunusov. «Injenyernaya geologiya», T., «O‘qituvchi», 1994.-300 str. 5. Ananev V.I., Korobkin V.I. «Injenyernaya geologiya», Iz - vo «Vo‘sshaya shkola», M., 1973. 6. S.Zoxidov. «Muhandislik geologiyasi», T., «O‘qituvchi», 1988.-280 bet 7. Islomov O.I., SHoraxmedov SH.SH. Umumiy geologiya. «O‘qituvchi» nashriyoti, T.,1971. 8. Craig R.F. Craigs soil mechanics. -Formerly Department of Civil Engineerring University of Dundee, -UK.London: 2004 9. Lange O.K. Gidrogeologiya. Iz - vo « Vo‘sshaya shkola», M., 1969.

Похожие

Geologik hodisalar. Endogen va ekzogen geologik hodisalari va ularning ahamiyati. Endogen geologik jarayonlar

Geologik hodisalar. Endogen va ekzogen geologik hodisalari va ularning ahamiyati. Endogen geologik jarayonlar

Qidirish va razvedka qilishning geologik xujjatlashtirish

Geoxronologiya va geologik yosh haqida ma'lumot

Dengiz, ko`l va botqoqliklarning geologik ishi yer osti suvlari va muzliklarning geologik ishi