Главная страница
Рефераты
География
O`rta asr va buyuk geografik tadqiqotlarga tayyorgarlik davri geografiyasi
O`rta asr va buyuk geografik tadqiqotlarga tayyorgarlik davri geografiyasi
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
50.5 KB
Скачать
Похожие
Ilk o`rta asrlar geografiyasi va arablarning O’rta Osiyoga istilo davri tarixiy geografiyasi
Qadimgi davr O`rta Osiyo tarixiy geografiyasi
Mustaqillik davri tarixiy geografiyasi
Xonliklar davri tarixiy geografiyasi
Buyuk geografik kashfiyotlar asri
![UYG`ONISH (RENESANS) DAVRI Bu davr Markaziy Osiyo,Eron, Xitoy (IX-XII va XV asrlar), G`arbiy Yevropada yuz bergan alohida madaniy va tafakkur tarixi davri. “revesans” atamasi dastlab Italiyadagi madaniy va ma’naviy yuksalish (XIV-XYI asrlar)ga nisbatan qo`llanilgan, uni o`rta asrchilik turg`unligidan yangi davrga o`tish bosqichi deb hisoblaganlar.Uyg`onish davrida tafakkur va ilmu-ijodda dogmatism, jaholat va mutaasiblikni yorib o`tib,insonni ulug`lash,uning iste’dodi, aqliy-fikriy imkoniyatlarini yuzaga chiqarish, antic davr (yunon-rum) madaniyatiga qaytib, uni tiklash, boyitish, diniy sxolastikadan qutulib fan, san’at va b.larni rivojlantirishdan iborat edi. Osiyoda uyg`onish davri Yevropadagiga nisbatan ilgariroq sodir bo`lgan. Osiyoda bu davr “Musulmon renesansi” yoki “Sharq Uyg`onishi” deb nom olgan. Sarq Uyg`onish davriulug` allomalar, qomusiy bilim sohiblari, mashhur mutafakkirlarni yetishtirdi. Aniq fanlar, shu jumladan geografiyda Muhammad Xorazmiy, Abu Bakr Roziy, Aburayxon Beruniy, Ahmad al-Farg`oniy, Umar Xayyom, Mirzo Ulug`bek, Abu Nasr Farobiy, Abu Ali ibn Sino jahonshumul kashfiyotlar qildilar. [ Muhammad Xorazmiy, Jayhoniy, Balxiy, Abu Abdulla Xorazmiy, Beruniy, Mahmud Qoshgariy, Zamaxshariy, Hofizi Abru, Giyosiddin Naqqosh, Zahiriddin Bobur] O`rta asrlar geografiyasi. O`rta asrlarda Yevropada oltin davrdagi yutuqlar unutildi, chunki Yerning sharsimonligi rad etildi, fanning rivolanishi xristiyan dinining ixtiyorida bo`ldi. Yevropada o`rta asrlar davrining boshidagi geografik tasavvurlar bibliyadagi aqidalardan va antik fandagi ilmiy g`oyalardan (shu jumladan Yerning sharsimonligi to`g`risidagi ta’limotdan) “tozalangan” ayrim xulosalardan iborat edi.Kosma Inikoplovning (VI asr) “Xristian topografiyasi” kitobida Yer skinaya, ya`ni barcha tomondan suv bilan yuvilib turadigan yassi to`rt burchak shaklda, Quyosh tog` ortida yashirinadi, barcha katta daryolar jannatda boshlanib, okean ostida oqadi, deb bayon qilinadi. Bu kitobda](/data/documents/f24bf9ca-d0a3-497f-ad42-53632b60d056/page-2.png)
![Afrika, Ispaniya, Portugaliya, Fransiya, Italiya, Germaniya, Kichik Osiyo o`lkalarining geografiyasi haqida ma`lumotlar keltirgan. Geografik sayyohatlar tarixida quriqlikda eng ko`p yo`l yurgan marokashlik sayyoh Ibn Botuta mashhur. Chunki Ibn Botuta 1325-yildan 1349-yilgacha deyarli 25 yil maboynida Shimoliy va Sharqiy Afrika, Kichik Osiyo, O`rta va Yaqin Sharq, Qrim, Volgabuyi, O`rta Osiyo, Hindiston, Indoneziya va Xitoyni kezib chiqqan. «Ibn Batutaning sayohatlari» asari o`zi bo`lgan mamlakatlar tasvirini batafsil geografik mazmunda ta`riflagan. O ` rta Osiyda geografiyaga oid bilimlarning rivojlanishida Muhammad ibn Muso Xorazmiy, Ahmad Farg`oniy, Abu Abdullo Muhammad ibn At Termiziy, Abu Nasr Forobiy, Abu Bakr Narshahiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Jayhoniy, Balxiy, Abu Abdulla Xorazmiy, Mahmud Qoshgariy, Zamaxshariy, Hofizi Abru, Giyosiddin Naqqosh, Zahiriddin Bobur va boshqa olimlarning xizmati katta bo`ldi. Geografiyada nazariy va amaliy ahamiyatga ega bo`lgan muammolar tarixini va O`rta Osiyo tabiatini tarixiy jihatdan o`rganishda bu allomalarning ilmiy jihatdan ancha puxta asarlarining ahamiyati juda katta. O`rta Osiyoda tabiiy fanlarning, shu jumladan geografiya fanlarining rivojlanishida ilk fanlar akademiyasini tashkil etgan atoqli qomuschi olim Muhammad ibn Muso Xorazmiyning xizmati bebahodir. Yevropada Sharqiy Osiyoda mug`ullarning istilolari, O`rta Osiyo, Xitoy, Hindiston, ayniqsa arab sharqidagi fan va madaniyatda erisxilgan yutuqlar, bu mamlakatlar bilan savdo va boshqa turdagi aloqalarni o`rnatishga intilishni kuchaytirdi. Ana shunday qiziqishlardan biri venetsiylik monax Marko Poloning sayohatidir. [1254 – 94 yillarda chiqqan Marko Polo Kichik Osiyo, Eron, O`rta Osiyo orqali Xitoyga borgan. Sharqiy va Janubiy Xitoy dengizlari, Hindiston, Hind okeani va Eron, Turkiya orqali yana qaytib kelgan. Qariyb 45 yillik sayohat «Morko Polo Kitobi»da aks ettirib, Yevropaga bu o`lkalarning geografiyasi shu kitob orqali tarqash Marko Polo kitobidan Xristofor Kolumb ham Hitoy, Hindiston, Mug`iliston haqidagi ma`lumotlarni o`qigan.]](/data/documents/f24bf9ca-d0a3-497f-ad42-53632b60d056/page-5.png)
