Farg’ona turistik mintaqasi - География - Рефераты

Farg’ona turistik mintaqasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

28.7548828125 KB

Farg ’ ona turistik mintaqasi Reja: 1. Farg ’ ona turistik mintaqasining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi o ’ rni 2. Mintaqada turizmning rivojlanish tendensiyalari

Farg‘ona turistik mintaqasining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi o‘rni Farg‘ona vodiysi deganda uch viloyat ya’ni, Andijon, Namangan hamda Farg‘ona viloyatlari kiradi. Farg‘ona viloyati — O‘zbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. 1938- yil 15-yanvarda tashkil etilgan. Respublikaning sharqida, Farg‘ona vodiysining janubida joylashgan. Shimoldan Namangan , Andijon viloyatlari , janub va sharqdan Qirg‘iziston , g‘arbdan Tojikiston Respublikalari bilan chegaradosh. Maydoni 6,8 ming km 2 . Tarkibida 15 tuman, 9 shahar, 10 shaharcha, 164 qishloq fuqarolari yig‘ini bor. Markazi — Farg’ona shahri. Farg‘ona viloyatining shimoliy qismini Qoraqalpoq va Yozyovon dashtlari egallagan, janubdan Olay tizmasidan oqib tushadigan daryolarning yoyilmalari bilan o‘ralgan. Farg‘ona viloyati yuqori seysmik zona qisoblanadi. Iqlimi kontinental. Qishi birmuncha yumshoq, baʼzan havo juda sovib ketadi. Yanvar oyining o‘rtacha harorati — 3,2 °S, iyulniki 28 °S. Eng past harorat —27,9 °S. Eng yuqori harorat 42 °S. Vodiyning g‘arbida esadigan kuchli “Qo‘qon shamoli” iqlimga salbiy taʼsir etadi. Viloyatning shimoliy - g‘arbiy chegarasi bo‘ylab Sirdaryo oqadi. Olay tizmasidan Isfara, So‘x, Shohimardon, Isfayramsoy boshlanadi. Daryolar muzlikqor suvlaridan to’yinadi. Iyul— avgustda to‘lib oqadi. Daryo suvlari sug‘orishga sarflanadi. yerlarining kattagina qismi ekinzor. Vohalarda terak, tut, qayrag‘och, daryo vodiylarida keng bargli o‘rmonlar va archazorlar bor. Yovvoyi hayvonlardan Sirdaryo to‘qayzorlarida qobon, adir va Olay tizmasi tog‘ oldilarida bo‘ri, tulki, chiyabo‘ri, quyon, bo‘rsiq, jayra yashaydi. Ondatra, nutriya iklimlashtirilgan. Qushlar, sudraluvchilar ko‘p. Suv havzalarida marinka , usach, zog’ora baliq, karp, oq amur, do‘ngpeshona baliqlar bor. Farg‘ona viloyati respublikaning sanoati rivojlangan viloyatlaridan. Viloyatda 86 ta yirik sanoat korxonasi mavjud. Sanoatining yetakchi tarmoqlari: yoqilg‘ienergetika, kimyo , mashinasozlik , qurilish materiallari, paxtani tozalash va qayta ishlash, yengil va oziqovkat sanoati va boshqa . Energetika bazasi, asosan, issiqlik elektr styalardan iborat bo‘lib, eng yiriklari: Farg‘ona, Qo‘qon issiqlik

elektr markazlari, Quvasoy issiqlik elektr stansisi. Barcha stansiyalar O’rta Osiyoning yagona energetika tizimiga birlashtirilgan. Kimyo sanoatining eng yirik korxonalari Farg’ona va Qo‘qon shaharlarida joylashgan. “Azot” ishlab chiqarish birlashmasi, kimyoviy tolalar, furan birikmalari kimyo zavodlari, Qo‘qon superfosfat zavodi va boshqalar shular jumlasidandir. Viloyatda Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi joylashgan. Qurilish materiallari sanoati rivojlangan. Quvasoydagi sement zavodi respublikada ishlab chiqariladigan sementning to‘rtdan bir qismidan ko‘prog‘ini beradi. Quvasoyda shifer, g ’ isht va boshqa qurilish materiallari, shisha va chinni idishlar zavodlari ishlab turibdi. Qo‘qondagi “Yelektromash”, “Tekstilmash” va boshqa metallsozlik zavodlarida sanoatning boshqa tarmoqlari uchun asbobuskunalar, ehtiyot qismlar ishlab chiqariladi. Viloyatda 84 qo‘shma korxona, 22 mingdan ortiq kichik korxona faoliyat ko‘rsatadi. Farg‘ona shahrida “Nodira”, “PSMK3”, “Polina”; Marg‘ilonda “Marg‘ilon tongi” va Qo‘qonda “Zilola” kichik korxonalar, “O‘zsalaman”, “Kabul Farg‘ona”, “Besteks”, “Ishonch” qo‘shma korxonalari ishlab turibdi. Qishloq xo‘jaligining asosiy tarmoklari — paxtachilik, g‘allachilik, pillachilik, bog‘dorchilik va chorvachilik. Namangan viloyati – O‘zbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat sifatida 1941 yilning 11 martda tashkil etilgan. Namangan viloyati respublikaning sharqida, Farg‘ona vodiysining shimoliy-g‘arbiy qismida, Tyanshan tog‘ tizmasi tarmoqlari — Qurama va Chatqol tog‘larining yon bag‘rida joylashgan. Shimoliy va shimoliy-sharqdan Qirg‘iziston Respublikasining Jalolobod viloyati, janubiy- sharqdan Andijon, janubdan Farg‘ona, shimoliy va shimoliy-g‘arbdan Toshkent viloyati va Tojikistonning Sug‘d viloyati bilan chegaradosh. Mayd. 7,44 ming km². Tarkibida 11 qishloq tumani, 8 shahar, 11 shaharchadan iborat. Markazi — Namangan shahri. Viloyat hududining asosiy qismi Sirdaryoning o‘ng sohilida, keng Farg‘ona vodiysida joylashgan. Yer yuzasi, asosan, tekislik bo‘lib, shimolda qator tepaliklar va Chatqol hamda Qurama tog‘lari bilan o‘ralgan.

Yeng katta da-ryosi — Sirdaryo bo‘lib u Norin va Qoradaryoning qo‘shilishidan hosil bo‘ladi. Aholining asosiy qismini o‘zbeklar (87,8%) tashkil etadi, shuningdek, tojik (9,0%), kirgiz (1,0%), rus (0,8%), tatar, ukrain, ozarbayjon, yahudiy, belorus, arman, qozoq va boshqa millat vakillari ham (jami 89 millat) yashaydi. Namangan viloyati respublika ishlab chiqarish va madaniy taraqqiyotida yetakchi o‘rinlardan birini egallaydi. Viloyat sanoatining asosiy tarmoqlari: mashinasozlik, elektrotexnika, kimyo, paxta tozalash, oziq-ovqat sanoatlari. Namangan viloyatida 170 dan ziyod sanoat korxonalari mavjud. Eng yirik sanoat korxonalaridan — mashinasozlik, avtomobillarni tuzatish, g‘isht, yog‘- yekstraksiya, paxta tozalash, oziq-ovqat (vino zavodi, pivo, "Namangan salqin ichimliklari", "Rohat", "Namangankonserva", "Shirinlik", "Kosonsoykonserva" korxonalari), kimyo, "Yelektroterm" ishlab chiqarish birlashmasining yetakchi korxonasi, ipak gazlamalar kombinati, badiiy buyumlar fabrikasi va h.k. mavjud. shuningdek bir qancha qo‘shma korxonalar bor. Viloyat qishloq xo‘jaligining asosiy tarmog‘i — paxtachilikdir. Xalq hunarmandchiligi ayniqsa, Namangan va Chust shaharlarida qadimdan rivojlangan. Chustda pichoq, idish-tovoq, qishloq xo‘jaligi qurollari ishlab chiqariladi, do‘ppido‘zlik, kashtachilik bilan shug‘ullaniladi, xalatlar uchun beqasam va atlas gazlamalar to‘o‘qiladi. Anjijon viloyati. O‘zbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat sifatida Farg‘ona vodiysining sharqiy qismida 1941-yilning 6-martda tashkil etilgan. Mayd. 4,2 ming km². Andijon viloyatida 14 qishloq tuman, 11 shahar va bir qancha qishloq fuqarolari yig‘ini bor. Markazi — Andijon shahri . Aholisining ko‘pchiligini o‘zbeklar tashkil etadi. Qirg‘izlar , Tojiklar , Uyg‘urlar , Ruslar , Koreyslar , Qangli va boshqa millat vakillari ham yashaydi. Rossiya Qo‘qon xonligini bosib olgach, bu yerga rus, ukrain, tatar, arman, yahudiy va boshqalar kuchib kelgan. Andijon viloyati respublika ishlab chiqarishda va madaniy taraqqiyotida yetakchi o‘rin tutgan viloyatlardan biri. Tabiiy resurslar, qishloq xo‘jalik xom

ashyosi negizida ishlaydigan sanoat tarmoqlari, shuningdek aholiga isteʼmol buyumlari ishlab chiqaradigan korxonalar barpo etildi. Mustaqillik yillarida viloyat industriyasi o‘z yo‘nalishini o‘zgartirib, tubdan rivojlanmoqda. Mavjud korxonalar davlat tasarrufidan chiqarilib, mulkchilikning o‘zgacha shakliga kirib bormoqda. Xususan aksariyat yirik va o‘rta korxonalar negizida aksiyadorlik jamiyatlari tashkil etildi. Viloyat qishloq xo‘jaligining asosiy tarmog‘i — paxtachilikdir. Paxtaning yalpi hosili va hosildorligi jihatidan Andijon viloyati mamlakatda oldingi o‘rinlarda turadi. Ayniqsa mustaqillikdan keyin paxtakorga erkinlik berilgach, paxtachilikda tub o‘zgarishlar sodir bo‘ldi. Mintaqada turizmning rivojlanish tendensiyalari Farg‘ona vodiysi O‘zbekistonning qadimiy madaniyat o‘choqlaridan bo‘lib, eng so‘lim, go‘zal jannatmakon joylaridan biri hisoblanadi. Farg‘ona viloyat hududida topilgan tosh davri manzilgohlari va qoya toshlariga solingan suratlar vodiyda odamlar eng qadimgi davrlardan beri yashab kelganliklaridan darak beradi. Farg‘ona vodiysi quruq mo‘tadil iqlim, iliq yoz, unchalik sovuq bo‘lmagan qish fasliga xosdir. Farg‘ona vodiysi o‘zining o‘simlik dunyosi o‘rmonlari va nihoyatda manzarali tog‘lariga ega.. Har bir villoyatning o‘ziga yarasha tarixi urf-odatlari va madaniyatiga ega. Tarixga nazar soladigan bo‘lsak vodiydagi “Qo‘qon” shahri ilgari “Qo‘qon xonligi” ning poytaxti bo‘lgan. XX asr boshlarida Qo‘qon Toshkentdan so‘ng ikkinchi yirik shahar bo‘lib hisoblangan. O‘zbekiston – sayyohlik sohasida ulkan salohiyat va imkoniyatga ega mamlakat. Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida ushbu sohani jadal rivojlantirish, yurtimizga kelayotgan xorijiy sayyohlar oqimini yanada ko‘paytirish, ichki turizmni kengaytirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Farg‘ona vodiysi viloyatlarida bir qancha turistik korxonalar mamlakatimiz va xorijdagi sayyohlik korxonalari bilan muntazam hamkorlik aloqalari o‘rnatgan holda samarali faoliyat ko‘rsatib kelmoqda. Sayyohlik tashkilotlari Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan an’anaviy tarzda o‘tkazib kelinayotgan Toshkent

xalqaro sayyohlik yarmarkasida ishtirok etib, jahon turizm hamjamiyatiga o‘z viloyatlarining sayyohlik imkoniyatlarini namoyish etmoqda. Viloyatlarning qadimiy va boy tarixini o‘zida mujassam etgan go‘shalarini, madaniy yodgorliklar, maftunkor tabiat qo‘ynida joylashgan so‘lim dam olish maskanlarini targ‘ib etishda mazkur yarmarkaning o‘rni beqiyos bo‘lmoqda. Ayni paytda viloyatdagi sayyohlik ob’ektlari bo‘yicha turistik marshrutlar ishlab chiqilgan. Farg‘ona vodiysida xalqaro turizmning rivojlanish ayrim ko‘rsatkichlariga e’tibor beramiz (2.2.1- jadval). 2.2.1- jadval Farg‘ona vodiysi bo‘yicha 2012-2013 yillarda mehmonxona va anologik joylashtirish vositalari tomonidan xizmat ko‘rsatilganlar 1 2012 yil bo‘yicha Nomer fondi Joylashtiril ganlar soni Tur kunlari Nomerlar soni Joylar soni Respublika bo ’ yicha, jami 14267 26835 1189593 3122905 Farg ’ ona viloyati 394 779 23173 69991 Namangan viloyati 388 966 35554 103485 Andijon viloyati 419 748 36303 93431 2013 yil bo‘yicha Nomer fondi Joylashtiril ganlar soni Tur kunlari Nomerlar soni Joylar soni Respublika bo ’ yicha, jami 15223 28828 1199998 3379136 Farg‘ona viloyati 360 840 25980 84717 Namangan viloyati 430 1060 36997 103443 Andijon viloyati 426 759 41101 70414 Yuqorida keltirilgan ma’lumotlarni tahlil qilar ekanmiz quyidagi natijaga ega bo‘lamiz. 2013 yilda 2012 yilga nisbatan joylashtirilganlar soni 9,5 % oshgan, ammo tur kunlari afsuski 3,1 % ga kamaygan. 2.2. 2 - jadval Farg‘ona vodiysidagi turistik firma va tashkilotlarning 2011-2013 yillardagi faoliyati 1 AAO‘zbekiston Respublikasi statistika Qo‘mitasining “Osnovnie pokazateli razvitiya turizma i otdixa v respublike O‘zbekistan” nomli statistik byulletenning 2013 va 2014 yillardagi sonidan

2012 2013 Turistik faoliyatini amalga oshiruvchi firma va tashkilot- lar soni Jami xizmat ko‘rsatil- ganlar soni* Turistik faoliyatini amalga oshiruvchi firma va tashkilotlar soni Jami xizmat ko‘rsatil- ganlar soni* O‘zbekiston respublikasi bo‘yicha 358 511596 348 536589 Andijon viloyati 7 446 9 524 Namangan viloyati 1 3050 1 2460 Farg‘ona viloyati 9 9606 2 244 O‘zbekiston Respublikasi Statistika Qo‘mitasining ma’lumotlari asosida ishlab chiqilgan 1-diogrammadagi 2013 yil ko‘rsatkichlariga asosan, ushbu yilda turistik firma va tashkilotlar tomonidan xizmat ko‘rsatilganlar soni bo‘yicha mintaqalar o‘sish ko‘rsatkichlariga erishish o‘rniga kamayish tendensiyalari kuzatilgan. Ya’ni Farg‘ona vodiysida 44,9% ga kamaygan. Farg‘ona vodiysi, ayniqsa, rekreatsiya resurslariga boydir. Uning O‘zbekiston qismidagi hududida Chortoq va Chimyon sanotoriyalari, qator dam olish maskanlari va ommaviy saylgohlar joylashganki, ularda yiliga bir necha yuz minglab mahalliy aholi hamda yaqin va uzoq xorijdan kelgan insonlar dam oladi, davolanadi va turli xildagi sport turizmi bilan shug‘ullanadi. Farg‘ona mintaqasining barcha viloyatlarida O‘zbekiston milliy turistik kampaniyasining mahalliy bo‘limlari mavjud. Mintaqaning turizm salohiyatini belgilashda yaqin tarixiy davrlarda rekreatsion qulayliklarga ega bo‘lgan turistik bazalarning o‘rni o‘ziga xos. Bu o‘tgan shu tarixiy davr (o‘tgan asr) mobaynida mahalliy sayyohlarning eng muhim sayohatgohlari va sihatgohlari sifatida shuhrat qozongan. Bularga mintaqaning shimolidagi Ko‘ksaroy, Andijon va Farg‘ona turstik bazalarini misol keltirish mumkin. Biroq o‘tgan asrning 90-yillaridan keyingi davrda mahalliy sayyohlar soni sezilarli darajada kamaydi, buning asosiy sababi o‘tish davridagi ijtimoiy-iqtisodiy muammolar bo‘ldi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1.«O`zbekistonda turizmni rivojlantirishning 2005 yilgacha bo`lgan davlat dasturi», O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning 15.01999 yildagi UP-2286 farmoni. 2. O`zbekiston Respublikasining «Turizm to`g`risidagi qonuni». Xalq so`zi gazetasi 109.1999. 3. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 2000 Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004 5 . Лицензирование и сертификацие в туризме. Учебное пособие Дехтярь Г.М.: Финансы и статистика, 2003 г. 6 . Маринин М.М. Туристские формальности и безопасность в туризме.2000

Похожие

Samarqand turistik mintaqasi

Qoraqolpog’iston turistik mintaqasi

Xorazm turistik mintaqasi

O’zbekistonning janubiy turistik mintaqasi

Buxoro Navoiy turistik mintaqasi