Signallarga uzluksiz va raqamli ishlov berish - Физика - Рефераты

Signallarga uzluksiz va raqamli ishlov berish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

458 KB

Signallarga uzluksiz va raqamli ishlov berish Reja: 1. Vaqt bo'yicha bir xil va turlicha diskretizatsiyalash. 2. Impulsli modulyatsiya turlari. 3.Diskret modulyatsiyalangan (KIM, ChIM, FIM, AIM) signallarni tahlil qilish.

7.1-rasm . Signallarni raqamli holda uzatish tizimining strukturaviy sxemasi SM-signallar manbai, D- diskretlash,KV-kvantlash,K-kodlash,AL-aloqa liniyasi,RAO- raqamli analog o’zgartirgich. Signallarga uzluksiz va raqamli ishlov berish Haqiqiy signallar ko‘p hollarda ularga qandaydir ishlov berishdan oldin filtrdan o‘tkaziladi. Filtr chiqishida uning spektri 0÷ G’ yu yoki G’ 1 ÷ G’ 2 oralig‘ida bo‘ladi. Signal spektri aloqa tizimi turiga va tizimga qo‘yilgan talablarga bog‘liq. Masalan, diskret xabarlarni uzatishda – uzatish tezligiga, teleko‘rsatuv tizimlarida – qabul qilingan standartga, radioeshittirishda – uning toifasiga va h. ga bog‘liq. V.A. Kotelnikov uzluksiz (analog) signallarni diskretizatsiyalash haqidagi teoremasini 1933 yilda “Ochiq fazoning va simning signal uzatish qobilyati” haqidagi ilmiy ishida keltirgan. Ushbu teoremaga asosan spektri yuqori chastotasi G’ yu dan katta bo‘lmagan uzluksiz funksiya f ( t ) o‘zining oraliqlarida olingan qiymatlari orqali qayta tiklanishi mumkin. 6.1. rasm. Signallarni vaqt diskretlash SM D KV K AL RAO’ ARO’

2Kvantlash jarayoni, Sath bo’yicha kvantlashda kvantlash oraligi kuyidagicha olinadi: b min L-kvant sathlar soni n=log2L - kvantlar soni Kvantlash jarayonidan kurinib turibdiki oniy qiymatlar uchun olingan sathlarda xatoliklarga yo’l qo’yiladi. Bu xatolik quyidagi formula yordamida aniqlanadi. Е Kvantlash xatoligini butunlay yo’qotib bo’lmaydi, uni faqat kamaytirish mumkin. Kamaytirish usullaridan biri kvantlash oralig’i Δ b ni kamaytirish mumkin, lekin bu usul IKM signallarda kodlarning razryadlar sonini oshiradi. Natijada IKM kengayadi. Ko’pgina hollarda kvantlash xatoligini yo’qotish maqsadida nochiziqli kvantlash amalga oshiriladi. Bunda signal oldin kompressor yordamida siqiladi, keyin teng qadamli kvantlanib qabul qilish tomonida ekspander yordamida kengaytiriladi. 7.3- rasm. Signallarni vaqt diskretlash, kvantlash, kodlash vaqt diagrammalari xx max

7.3- rasm. Nochiziqli kvantlash jarayoni Impulsli modulyatsiya turlari Modulyatsiyalanadigan impulslar ketma-ketligi chastotasi V.A. Kotelnikovning uzluksiz signallarni diskretlash haiqdagi teoremasi asosida aniqlanadi, bunda impulslar takrorlanish chastotasi f i modulyatsiyalovchi analog signal maksimal chastotasi dan kamida ikki barobar katta bo‘lishi shart. Turli parametrlari modulyatsiyalangan impulslar ketma-ketliklari vaqt diagrammalari 7.4-rasmda keltirilgan. 1. Impuls amplitudasi modulyatsiyasi (IAM), bunda impulslar ketmaketligi amplitudalari uzatilayotgan xabarga mos ravishda o‘zgaradi. Impulslar amplitudasi modulyatsiyalanganda impuls amplitudasi quyidagicha o‘zgaradi: IAM signallar ikki xil bo‘lishi mumkin: a) birinchi tur IAM-I, bunda impulslar oniy qiymatlari modulyatsiyalovchi xabarga mos ravishda o‘zgaradi; b) ikkinchi tur IAM-II, bunda impulslar amplitudasi uning davomiyligi da o‘zgarmas bo‘lib, modulyatsiyalovchi signalning takt nuqtasidagi qiymatiga mos keladi (14.5v-rasm). 2. Impuls davomiyligi modulyatsiyasi (IDM), bunda uzatilayotgan xabarga mos ravishda impulslar (kengligi) davomiyligi o‘zgaradi. Impulslar davomiyligi modulyatsiyalanganda impulslar kengligi quyidagicha o‘zgaradi:

bunda, impulsning bir tomonga maksimal kengayishi. 7.4-rasm. Turli parametrlari modulyatsiyalangan impulslar ketma-ketliklari vaqt diagrammalari IDM ikki turli bo‘lishi mumkin (14.5g-rasm): a) impulsning takt chizig‘iga nisbatan faqat bir tomonga – orqa tomonga ga uzatilayotgan xabar signali amplitudasiga mos ravishda kengayishi;

b) impulsning takt chizig‘iga nisbatan har ikki tomonga uzatliyotgan xabar amplitudasiga mos ravishda ga kengayishi (old va orqa frontning bir hilda surilishi); 3. Impulslar fazasi modulyatsiyasi (IFM), bunda uzatilayotgan xabarga mos ravishda impulslarning holati takt chizig‘iga nisbatan chapga yoki o‘ngga siljiydi (davomiyligi o‘zgarmas saqlanib qoladi, 14.5d-rasm). Impulslar fazasi modulyatsiyalanganda uning fazasi (boshlang‘ich holati) takt chizig‘iga nisbatan oldiga yoki orqaga siljiydi, ya’ni Impulslar chastotasi modulyatsiyasi (IChM), bunda impulslar takrorlanish chastotasi modulyatsiyalovchi xabar amplitudasiga mos ravishda ga o‘zgaradi (14.5e-rasm). Impulslar chastotasi modulyatsiyalanganda ularning takrorlanish chastotasi xabarga mos ravishda kattalashadi va kichiklashadi. f T f i f i u ( t ) IFM va IChM signallarni umumlashtirgan holda vaqt bo‘yicha modulyatsiyalangan impuls – impuls vaqt modulyatsiyasi (IVM) deb ataladi. 4. Impuls kod modulyatsiyasi (IKM), bunda birlamchi analog xabar (signal) diskretlash va kvantlash natijasida raqamli kodlangan diskret xabarga aylantiriladi va har bir takt chizig‘i vaqt oralig‘ida ushbu kodlar kombinatsiyasiga mos keluvchi “1” va “0” elementar signallar ketma-ketligi shakllantiriladi. Ushbu kodlar ketma- ketligi impulslari yuqori chastotali garmonik tebranish signalining asosiy parametrlaridan birini modulyatsiyalashi natijasida: IKM-AM, IKM-ChM, IKM- NFM signalalr shakllantiriladi. Diskret modulyatsiyalangan (KIM, CHIM, FIM, AIM) signallarni tahlil qilish To‘rtburchak shaklidagi videoimpulslar ketma-ketligini past chastotali bir tonli signal bilan IAM-I signal spektrini aniqlaymiz. Modulyatsiyalovchi xabar signali bo’lgan holat uchun videoimpulslar ketma- ketligi spektri quyidagilardan tashkil topgan bo‘ladi.

s ( t ) bunda, , , , – amplituda, impulslar takrorlanish davri, chastotasi va impulslar davomiyligi. Impulslar ketma-ketligi amplituda modulyatsiyasi natijasida quyidagi qonuniyat bo‘yicha o‘zgaradi: ,cos 2/ 2/Sin 21 1 1 1 10 k i ii tk k k TA i

Bu holda (7.4) Uncha murakkab bo‘lmagan trigonometrik shakl o‘zgartirishlardan so‘ng IAM signal uchun quyidagi ifodani olamiz: (7.5) (7.4) va (7.5) ifodalarni bir tonli xabar signali bilan modulyatsiyalash natijasida olingan IAM signal spektri oddiy modulyatsiyalanmagan impulslar spektridan quyidagilar bilan farqlanadi: - modulyatsiyalovchi signal chastotasi ga teng tashkil etuvchisi borligi bilan; - modulyatsiyalanmagan impulslar ketma-ketligi spektrining har bir tashkil etuvchisi yonida chastotali yon tashkil etuvchilari borligi bilan (7.5rasm). Agar impulslar ketma-ketligi murakkab shakldagi (davriy bo‘lmagan) xabar signali bilan modulyatsiyalansa, u holda yuqori chastotali yon spektr tashkil etuvchilari soni va past chastotali spektr tashkil etuvchilari soni ko‘payadi. Ushbu IAM signal spektrida past chastotali tashkil etuvchining borligi, uning detektorlanishini past chastotalar filtri yordamida amalga oshirish imkoniyatini beradi. Past chastotaga eng yaqin bo‘lgan IAM signal spektri tashkil etuvchisi chastotasi ga teng bo‘lib, past chastotali tashkil etuvchilarni ajratib olishni osonlashtirish uchun sharti bajarilishi talab etiladi.

7.5-rasm. IAM signal spektri Boshqa tur impuls modulyatsiyasi signallarining spektrlari ham IAM signal spektri kabi aniqlanadi. Bunda modulyatsiyalanmagan impuls spektri ifodasidagi tegishli o‘zgaruvchini modulyatsiyalanadigan parametrni modulyatsiyalovchi ga mos ravishda o‘zgartirish va uni tashkil etuvchilarga yoyish kerak bo‘ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. A.A. Abduazizov. Elektr aloqa nazariyasi. – T.: “Nashr-matbaa”, 2013y. - 366 b. 2. A.A. Abduazizov, M.M. Muxitdinov, Ya.T. Yusupov. Radiotexnik zanjirlar va signallar. –T.: “Sams ASA”, 2012y. - 480 b. 3. A.A. Abduazizov. Elektr aloqa nazariyasi. T.: Fan va texnologiyalar, 2010. 4. Abduazizov A.A., Faziljanov I.R., Yusupov Ya.T. Signallarga raqamli ishlov berish. – T.: Cho’lpon nomidagi NMIU, – 2013y. –160 b. 5. Proks Dj. Sifrovaya svyaz– M: Radio i svyaz, 2000. 6. Sklyar B. Sifrovaya svyaz. Teoreticheskie osnov ы i prakticheskoe primenenie. – M.: Izd. Dom «Vilyams», 2003. – 1104s.

Похожие

Signallar va tizimlar haqida umumiy tushunchalar va ularni turlarga ajratish

Signallarni diskret almashtirish

Signallarni vaqt diskrеt funksiyаsi sifatida ifodalash

Uzluksiz signallarni fure uzluksiz va diskret qatoriga yoyish

Tizimlarni ta’riflash va tizimli tahlil