logo

Чақирувлар оқимлари тўғрисида тушунчалар. Чақирувлар оқимларининг классификациялаш тамойиллари. Чақирувлар оқимларининг тавсифлари

Загружено в:

01.11.2023

Скачано:

0

Размер:

327.5 KB
Ча қ ирувлар о қ имлари т ўғ рисида тушунчалар. Ча қ ирувлар о қ имларининг классификациялаш тамойиллари. Ча қ ирувлар о қ имларининг тавсифлари Режа: 1. Чақирувлар оқимлари тўғрисида тушунча. 2. Чақирувлар оқими тавсифлари 36 Чақирувлар оқимлари (ЧО) деб, бирон-бир вақт оралиғида ёки бирон-бир вақт онийларида бирин-кетин келадиган чақирувлар кетма-кетлигига айтилади. Чақирувлар оқими детерминирланган ва тасодифий оқимларга бўлинади. Детерминирланган чақирувлар оқими – маълум, аниқ тасодифий бўлмаган вақт онийларида ёки аниқ, қатъий белгиланган тасодифий бўлмаган вақт оралиқларидан келадиган чақирувлар кетма-кетлигига айтилади. Акс ҳолда бундай ЧО тасодифий ЧО бўлади. Реал ҳаётда тасодифий ЧО билан иш кўрилади, бундан сўнг фақат шундай ЧО тўғрисида сўз юритамиз. ЧО учта эквивалент усуллар билан берилиши мумкин: 1) чақирувчи онларнинг кетма-кетлиги 2) чақмрувчи онлар кетма-кетлиги оралиғи ўртасидаги вақт оралиғи билан 3) берилган [ вақт оралиқларида келадиган чақирувлар сонининг кетма-кетлиги билан. Тасодифий ЧО ни бериш учун функция тақсимотидан фойдаланилади. Бирон-бир тасодифий миқдор Х нинг эҳтимоллик тақсимоти функцияси деб, Х<X эҳтимоллигини аниқловчи функциясига айтилади. У ҳолда юқорида баён этилганини инобатга олиб тасодифий ЧО ни бериш учун қуйидаги учта эквивалент усуллар ишлатилади: 1) n тасодифий чақирувчи онларнинг бирликдаги тақсимот қонуни Чақирувчи онлар кетма-кетлиги оралиғи ўртасидаги вақт оралиғини биргаликдаги тақсимот қонуни 2) } 37 Берилган     ntt tt tt 0 20 10 ... вақт оралиқларда келадиган К чақирувлар сонининг кетма-кетлик биргаликдаги тақсимот қонуни 3) Кўрилаётган ЧО га баъзи чеклашлар киритамиз. ЧО бир турли ва бир турли бўлмаган оқимларга бўлинади. Бир турли бўлмаган оқимда ҳар бир чақирув икки ва ундан ортиқ тавсифга эга бўлади. Бир турли оқим фақат чақирувларнинг келиш қонунияти билан ёки бирон-бир битта усул билан бериладиган тавсифга эга бўлади. Амалиётда чақирувлар одатда, бир турли бўлмаган оқимлардан иборатдир. Масалани енгиллаштириш учун биз Чо деганда бир турли ЧО ни тушунамиз. Ихтиёрий вақт оралиғида чақирувлар сони чекланган ЧО ни кўрамиз, бундай оқимда келаётган чақирувлар сонини математик кутилиши ҳам чекланган бўлади, бундай оқимлар финит оқимлар деб юритилади. Таъриф: [0, t ) вақт оралиғида келаётган чақирувлар сонининг математик кутилиш оқимининг етакчи функцияси дейилади. >0 ва амалиётда чекланган қийматга эга. Узлуксиз етакчи функцияга эга бўлган оқимлар регуляр, поғонали функцияга эга бўлгани эса сингуляр оқимлар деб юритилади. Бизни фақат регуляр оқимлар қизиқтиради. Шундай қилиб, кейинчалик фақат бир турли финит регуляр оқимларни ўрганамиз. Чақирув оқими қуйидаги хусусиятлари билан классификацияланади: Ўзгармаслик (стационар) оқим бу ихтиёрий n чақирувлар сонини биргаликдаги тақсимот қонуни ) ( )... () ( ,0 2,0 1,0 tn t t t t t вақт оралиғида  n i t t K P i ...2,1 ) ( ,0  38 Унинг оралиқ вақтининг узунлигига боғлиқ бўлиб тушиш вақтига 0t боғлиқ эмас. Демак, маълум вақт оралиғида келиб тушаётган чақириқ оқимининг эҳтимоллиги оралиқ вақт узунлигига боғлиқ бўлиб, бошланғич вақтига боғлиқ эмас. Тескари ҳолатда оқим ностационар оқим ҳисобланади. Телефон тармоқларда чақириқ интенсивлиги ўзгарувчан бўлиб, унинг ўзгариши сутканинг вақтига боғлиқдир, яъни кундузги ва кечқурунги чақирувлар сони камайиб кетади. Демак, тушаётган чақирув оқимлари ностационардир. Сутка давомида чегараланган вақт оралиғида, яъни бир соат давомида телефон оқимини ностационарлиги сезилмайди, шу сабабли амалиёт масалаларини ечган оқимни стационар деб ҳисоблаш мумкин. Ординар оқим - бу бир вақтнинг ўзида биттадан ортиқ чақириқнинг қисқа t вақт оралиғида тушиш эҳтимоллиги битта чақириқ тушиш эҳтимоллигидан жуда кичик бўлган оқимларга айтилади. Оқимларнинг ординарлиги амалиётда ҳар қандай чақириқ онларида чақириқларни гуруҳ бўлиб тушмаслигини кўрсатади. Кейинги таъсири йўқ оқим деб, t ti  вақт оралиғида чақириқлар тушиш эҳтимоллиги it вақтгача тушган чақириқлар сонига боғлиқ бўлмаслигига айтилади. Бундан кўринадики, кейинги таъсири йўқ оқим учун t вақт ичида чақирувлар тушиш эҳтимоллиги шу вақтгача бўлган воқеаларга боғлиқ эмас. Чақирувлар оқими тавсифлари Тасодифий чақирувлар оқимини асосий кўрсатгичлари унинг етакчи функцияси параметри ва жадаллигидир. t вақт моментидаги тасодифий оқим параметри )(t  деб ) ,( tt нинг шу вақт оралиғига биттадан кам бўлмаган чақириқ тушиш эҳтимоллиги t tt i    1 1 нинг шу вақт оралиғига  нисбати вақт оралиғи нолга интилган-даги лимитига айтилади.    t tt t i      1 1 0 lim )( t вақт моментидаги тасодифий оқим жадаллиги )(t  деб ) ,( tt вақт оралиғидаги математик кутилган чақириқлар ўзгаришини шу вақт оралиғига нисбатнинг вақт оралиғи  нолга интилгандаги лимитига айтилади. 39       ) ,0( ),0( lim )( 0     t t tЎртача жадаллик тенг 1 2 1 2 ) ,0( ) ,0( )( t t t t t      Бу ерда ),0( t  ва ) ,0(   t - мос равишда ) ,0( t ва ) ,0( t t  - вақт оралиғидаги чақириқларнинг математик кутилган қийматлари. Жадаллик tt)( вақтдаги тасодифий чақириқ оқимини тушаётган чақириқлар сони билан белгилайди, унинг параметри )(t  эса шу оқимнинг шу вақтдаги чақириқлар они сонини яъни, битта ёки бир йўла бир гурух чақириқлар тушиш вақтини кўрсатади. Шунинг учун тасодифий чақириқлар оқими учун ҳар доим қуйидаги тенгсизлик ўринли: )( )( t t    Ординар оқимлар учун )( )( t t    Ўзгармас оқимлар учун жадаллик ва оқим параметри ўзгармас:       )( , )( t t Бундан шу келиб чиқадики, ихтиёрий ўзгармас оқимлар учун X   . Ўзгармас ординар оқимлар 40 Адабйотлар 1.Lumaycv M.i; Tadjiyeva Z.G’. BoshlangMch sinflarda malcmalika o’qilish 2.metodikasi. (() O’Y uciiun darslik.) Toshkenl. “Fan va Icxnologiya”, 2005 yil. 3. Kimaycv M.E. Boslilang’ich sinflarda malcmalika o’qilish mclodikasidan praklikum. (O 0 ‘Y uchun o’quv qolanma) Toshkent. &#34;O’qiluvchi”, 2004 yil. 4. Jumayev M.E. Boshlang’ich sinllarda malcmalika o’qilish mclodikasidan laboraloriya mashg’ulollari. (O ()’Y uchun o4|uv qo’llanma) Toshkenl. “Yangi asr avlodi”, 2006 yil. 5. Tadjiyeva 7, (L’., Alxlullaycva U.S., Lumaycv M.E., Sidelnikova R.I., Sadikova A.V. М сю дика мрсмоданаиия Marc MaTHKH. -T. Turon-lqbol,2011. 336 s. QoSliiiiicliii adabiyotlar 6. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kclajagimi/.ni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - Toshkenl, 0 ‘zbekislon, 2017. - 488 b. 7. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, dcmokralik O’zbcki.slon davlalini birgalikda barpo clamiz. - Toshkenl, 0 ‘zbekislon, 2016. - 56 b. 41