Одоб-ахлоқ ва юксак инсоний фазилатлар - Философия - Рефераты

Одоб-ахлоқ ва юксак инсоний фазилатлар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56.5 KB

Одоб-ахлоқ ва юксак инсоний фазилатлар Эй, одам фарзанди, мен Аллоҳдурман, бандаларни ўз қудратим билан яратдим. Бас, кимларгадир мен яхшиликни ирода қилиб, яхши хулқни бериб қўяман, кимларгадир ёмонлик бўлишини ирода қилсам, унга ёмон хулқни бераман. Ҳадиси қудсий Мен барча яхши хулқларни такомиллаштириш учун юборилганман. Ҳадис Парвардигорим мени ҳусни хулқ билан тарбиялади. Ҳадис Бирор тоғни ўрнидан бошқа жойга кўчибди, деб эшитсангизлар, унга ишонаверинглар, аммо бирор кишининг хулқи ўзгарибди, деб эшитсангизлар ишонманглар, чунки у албатта туғма феълига қайтур. Ҳадис Аллоҳдан ҳақиқий ҳаё билан уялинглар, чунки Аллоҳ таоло сизларнинг ахлоқларингизни худди ризқларингиздек тақсимлаб қўйгандир. Ҳадис Ҳамма ишларингизда тўғри бўлинг, одамларга муомалада хулқингиз чиройли бўлсин! Ҳадис Мўминларнинг афзали хулқ-атвори яхшироғидир. Ҳадис

Одамларнинг азиз ва мукаррами уларнинг тақводорроғидир. Ҳадис Мўминларнинг имони комилроғи – яхши хулқлиси ва аҳли аёлига яхши муомалада бўладигани. Ҳадис Эй, Парвардигор, менинг жисмимни қандай чиройли яратган бўлсанг, хулқимни ҳам шундай чиройли қил! Ҳадис Фаҳш ишлар, фаҳш сўзлар мутлақо исломда йўқ нарсалардандир. Мусулмон одамларнинг яхшиси хушхулқлисидир. Ҳадис Мўмин киши ўзининг яхши хулқи билан кечалари қоим 1 1 ( 11 қоим – тик турувчи (намоз ўқувчи маъносида). ва кундузлари соим 12 ( 12 Соим – рўза тутувчи) бандалар даражасига эришади. Ҳадис Сизлар одамни молу дунёларингиз билан мамнун қила олмайсизлар, балки очиқ юз ва яхши хулқларингиз билан миннатдор қилишларингиз мумкин. Ҳадис Яхши одам билан ўтириш мушку анбар, ёмон одам билан бирга бўлиш эса темирчининг босқонига ўхшайди. Мушку анбари бор кишидан хушбўй ҳид таралади, сен уни сотиб олишинг ёки хушбўй ҳидидан баҳраманд бўлишинг мумкин. Темирчининг босқони эса кийимингни куйдириб қўйиши ёки лоақал ундан қўланса ҳид етиши мумкин. Ҳадис

Барча яхшилик хушхулқликдадир. Барча гуноҳ ва ёмонлик дилдаги ғашлик ва одамлар кўзига уятли ишдадир. Ҳадис Мўмин кишига берилган нарсаларнинг яхшиси чиройли хулқдир. Унга берилган нарсаларнинг ёмони эса, кўриниши чиройли бўлса-да қалбида ёмонлиги боридир. Ҳадис Мулойимлик ҳикматнинг бошидир. Ҳадис Одамларга сув улашувчи киши ҳаммадан кейин ичади. Ҳадис Одамлар билан хушмуомала бўлинглар. Одамларга қаттиққўллик қилиб беҳаё сўзламанглар! Ҳадис Кимки қалбини имон учун холис ва соғлом қилиб олган ва тилини ростгўй қилган, ўзини хотиржам этган, хулқини тўғри ва қулоғини тингловчи ҳамда кўзини ибрат назари билан боқувчи қилиб олган бўлса, демак у бахтлидир. Ҳадис Аллоҳнинг ҳар бир хулқи чиройли ва гўзалдир. Ҳадис Банданинг савоб торозусида яхши хулқдан оғирроқ амал йўқдир. Унинг даражаси ҳатто намоз ва рўзанинг даражаси билан баробардир. Ҳадис

Ҳеч бир ота ўз фарзандига хулқу одобдан буюкроқ мерос беролмайди. Ҳадис Инсонга берилган фазилатларнинг энг яхшиси гўзал хулқдир. Ҳадис Олижаноблик хулқнинг энг гўзалидир. Жавомиъул калим Гўзал хулқ инсоннинг толеидандир. Жавомиъул калим Халқи жаҳонга хуш хулқинг ила маҳбуб бўл, Жаннат боғига йўл бошловчи шудир, эй дил. Кошифий Ҳурмат қилсанг, ҳурмат кўрасан. Халқ мақоли Агар футувватнинг (Сн 1 - футувват – ёшлик; жавонмардлик (жумардлик); яхши сифатлар ва намунали ахлоқ билан машҳур бўлиш) рукнлари (устунлари) нечта деб сўрасалар, ўн иккита деб айт: олтита зоҳирий ва олтита ботиний рукн бор. Футувватнинг зоҳирий рукнлари қуйидагилар: Биринчиси ғийбат, ёлғон ва бўҳтон ва беҳуда сўзлардан тилни тийиш. Зероким тилидан халққа озор етмайдиган одамгина футувватга даъво қила олади. Иккинчи – ножўя, номақбул сўзлар, бўҳтон, ғийбатдан қулоқни беркитиш. Учинчиси – кўриш ножоиз ҳисобланган нарсалардан кўзни юмиш. Тўртинчиси – ҳаром нарсалардан, халқ озоридан қўлни тортиш.

Бешинчиси – бориш ман қилинган ношоиста жойлардан оёқни тортиш. Ҳақорат ва гуноҳга сабаб бўладиган, ғаммозлик, гап ташиш ва зиён-заҳмат, озорга етаклайдиган ишларга қадам қўймаслик. Олтинчиси – ҳаром овқатлардан оғизни, зинодан аъзони беркитиш. Зино футувват аҳдини бузиш, ҳаромхўрлик эса футувват риштасини узишдир. Аммо олтита ботиний рукнларга келганда, улар мана булардир: биринчиси саховат, яъни тилмасдан бурун ўз маҳалида бағишламоқ, оқибатини ўйламаслик, лаёқату қобилиятни андеша қилмаслик. Иккинчиси – тавозуъ, яъни бошқаларни ўзидан афзал билмоқ, барчага камтар, хоксор муносабатда бўлиш. Учинчиси – қаноат... Одамлар бошига тушадиган азоб- изтироблар, фалокатлар ортиқча нарсаларга эга бўлиш ҳирсидандир, чунончи Мавлоно Румий деганлар: Ҳарис кўзи тўярми ҳеч дунёдин? Қаноат бўлмаса, дур бўлгайми садафда. Тўртинчиси – авф ва марҳамат. Яъни халққа шафқат кўргизмоқ, кишилар гуноҳини кечирмоқ ва иложи борича уларга яхшилик, мурувват билан муомала қилиш. Меҳрибон бўл, эй азизим, меҳрибон, Меҳрибонлик мардликдандир нишон. Бешинчиси - ҳавобаландлик ва ғурурни тарк этиш. Яъни, анчалик маъқул ва мақбул ишларни амалга оширса ҳам мағрур бўлмаслик, зеро Иблис кибру ҳаво туфайли жаннатдан бадарға бўлди. Олтинчиси - қурб (илоҳиётга яқинлашиш) ва васлат мақомига бутун вужуди, дилу жони билан интилиш. Яъни, кўнгил уйини риёзат супургиси билан чангу ғубор, чиқиндилардан тозалаб туриш, токи кўнгил ишқ султони ўтирадиган тахтга айлансин... зеро, модомики кўнгил дунё тааллуқоти – ташвишлари ғалвасидан қутулмас экан, у дўст муҳабатининг маконига айланмайди. Кўнгил токим тааллуқ зангидин пок ўлмас,

Жамоли зулжалол ғайб пардасидан жило этмас. Кошифий

НОМЛАР КЎРСАТКИЧИ Абу Али ибн Сино (тахминан 980–1037) – ўрта аср Шарқининг энциклопедист олими. Абу Шукур – Х асрнинг форс-тожик шоири. Абул Фараж (897 – 967) – араб шоири ва олими. Ал-Хоризий (1054 – 1128) – араб олими, шоир. Анварий, Авҳадиддин (туғилган йили номаълум – 1191) – тожик шоири. Аттор, Фаридиддин Муҳаммад ибн Иброҳим (1119 – 1234) – форс- тожик шоири. Бобур, Захириддин Муҳаммад (1483 – 1530) – ўзбек ёзувчиси, давлат арбоби, саркардаси. Гулханий, Муҳаммад Шариф (XVIII асрнинг охири – XIX асрнинг боши) – ўзбек ва тожик шоири. Жомий, Абдурахмон Нуриддин ибн Аҳмад (1414 – 1492) – тожик шоири ва олими. Кошифий, Ҳусайн Воиз (тахм. 1442/46-1505) – Марказий Осиёдан чиққан Навоий билан ижодий ҳамкорлик қилган, воизлик саньати намояндаси ва назариётчиси, мутафаккир, илоҳиётчи олим. Мирза Шафий (Вазех) (1796 – 1852) – озарбайжон шоири. Мотуридий , Абу Мансур ( тахм. 870-944) М утакаллим, сунний эътиқодидаги икки йирик калом мактабининг бири бўлмиш Мотуридийа мактабининг асосчиси. Навоий, Алишер (1441 – 1501) – ўзбек шоири, олим ва давлат арбоби. Насафий , Азизиддин ( туғ. йили номаълум – 1263 й.) – шоир, тасаввуф фалсафасининг йирик вакили. Шайх Кубро таълимоти ва Муҳйиддин ибн Арабий тариқатини ўзаро боғла ган кубравия машойихларидан бири Низомий, Илес Юсуф ўғли (тах. 1141 – тах. 1203) – озарбайжон халқпарвар шоири. Охундов, Мирза Фатали (1812 – 1878) – озарбайжон ёзувчиси ва жамоат арбоби. Рудакий, Абулҳасан (туғ. йили номаълум – 941) – форс-тожик шоири. Румий, Жалолиддин (1207 – 1273) – форс-тожик шоири. Саъдий, Муслиҳиддин 1203 ва 1210 й. ораси – 1292) – форс ва тожик шоири. Хисрав, Носир (1004 – тахминан 1073 йиллар) – форс-тожик шоири ва файласуфи. Ғазолий, Абу Ҳомид Муҳаммад (1057-1111) йирик мусулмон мутафаккири

Похожие

Одоб-ахлоқ ва юксак инсоний фазилатлар

Одоб-ахлоқ ва юксак инсоний фазилатлар

Исломнинг одоб-ахлок талимоти

Исломнинг одоб-ахлок таълимоти

Узбекистон халкларининг ахлокий карашларидан тарихий лавхалар