Исломнинг маърифатпарварлик мохияти - Философия - Рефераты

Исломнинг маърифатпарварлик мохияти

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Ислом - бағрикенглик дини. 2. Исломнинг маърифатпарварлик мохияти.

www.arxiv.uz Эй, инсонлар, дарҳақиқат, Биз сизларни бир эркак (Одам) ва бир аёл (Ҳавво)дан яратдик ҳамда бир-бирларингиз билан танишишингиз учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила (элат)лар қилиб қўйдик. Албатта, Аллоҳ наздида (энг азизу) мукаррамроғингиз тақводорроғингиздир. Албатта, Аллоҳ билувчи ва хабардор зотдир. Ҳужурот, 13 Динда зўрлаш йўқ... Бақара, 256 Дин тўғрисида сизлар билан уришмаган ва сизларни ўз юртингиздан (ҳайдаб) чиқармаган кимсаларга нисбатан яхшилик қилишингиз ва уларга адолатли бўлишингиздан Аллоҳ сизларни қайтармас, албатта, Аллох адолатли кишиларни севар. Мумтаҳана, 8 ...Агар Аллоҳ хоҳласа эди, сизларни бир уммат (бир хил шариатда) қилиб қўйган бўлур эди. Лекин Ўзи берган нарса (шариатлар)да сизларни синаш учун (бир хил қилмади)... Моида, 48 Эй, одам фарзанди, сен ҳузурингга келган менинг меҳмонларимни сийла, мен ҳам ҳузуримга келган сенинг меҳмонларингни (яъни сенга қарашли кишилар вафот этиб келганда) сийлайман. Ҳадиси қудсий Эй, одам фарзандлари, агар менинг раҳматимни яхши кўрадиган бўлсангизлар, бас, мен яратган нарсаларга раҳм-шафқат қилинглар. Ҳадиси қудсий

www.arxiv.uz Эй, одам фарзанди, ғазаб келганда мени ёдингга олгил, мен ҳам сени ғазабим келганда ёдимга олурман (яъни ҳалок қиладиган кишиларга сени ҳам қўшиб ҳалок қилмасман). Ҳадиси қудсий Имоннинг афзали сабр ва бағрикенгликдир. Ҳадис Кимки зиммийга 4 озор берса, мен унга душмандурман. Менинг душманлигим қиёмат куни бўлур. (Сен 4 Зиммий – мусулмонлар юртида яшовчи бошқа дин вакили.) Ҳадис Менинг вафотимдан кейин яҳудийлар ва насронийлар ўз ибодатхоналарини ҳашаматли қилиб, кўтариб қурганларидек сизлар ҳам масжидларингизни кўтариб қуришга ўтиб кетасизлар деган гумондаман. Ҳадис Масжидларингни пастроқ, шаҳарларингни баландроқ қуринглар! Ҳадис Кимки зиммийга зулм қилса, менга зулм қилибди. Ҳадис Бирор қабиланинг улуғ кишиси ёки бошлиғи келса, сизлар ҳам уни иззат-икром қилинглар. Ҳадис

www.arxiv.uz Зиёратингизга келган одамнинг ҳурматини жойига қўйинглар. Ҳадис Қайси бирларингиз намозда одамларга имом бўлиб қолсангиз, намознинг (қироатини) енгил ўқинг! Чунки улар ичида ёш болалар, кексалар, заиф кишилар, беморлар ва ҳожатманд кишилар бордир. Аммо ўзингиз якка ўқиганда хоҳлаганча узоқ ўқийверинг. Ҳадис Қайси бирларингда жаҳлу ғазаб қўзиса, дарҳол у сукут сақлашга ўтсин! Ҳадис Қайси бирларингда жаҳлу ғазаб тик турган пайтда келса, дарҳол ўтириб олсин. Агар шунда ҳам ғазаби кетмаса, ётиб олсин! Ҳадис Қўлингиздаги асирларга яхши муомалада бўлинглар. Ҳадис Одамларга кенг қалбли бўлинглар, шунда одамлар ҳам сизларга шундай бўлурлар. Ҳадис Бу дунёда одамларга қаттиқ азоб берадиган кишиларни Аллоҳ таоло қиёмат куни қаттиқ азоблайди. Ҳадис Мўминларнинг афзали савдо-сотиқда қўли очиқроғи ва бошқалар устидан ва ўзи устидан ҳам бўладиган ҳукмларга рози бўладиганроғидир. Ҳадис

www.arxiv.uz Кимки одамларнинг хатоларини кечирувчи бўлса, Аллоҳ унга шундай муомалада бўлади. Кимки афв этувчи бўлса, Аллоҳ таоло ҳам унинг гуноҳларини афв этувчи бўлур. Ҳадис Аллоҳ афв этувчидир ва афв этувчи кишиларни дўст тутади. Ҳадис Аллоҳ одамларнинг юзига қовоғини солиб қарайдиган кишиларни ёқтирмайди. Ҳадис Ўлим мудҳиш ҳодисадир. Қачонки тобутни кўрсаларингиз, дарҳол ҳурмат юзасидан ўринларингиздан туринглар. Ҳадис Мен Марям ўғли Исо пайғамбар билан бу дунёда ҳам, охиратда ҳам яқиндирман. Мен билан унинг ўртасида пайғамбар ўтмаган. Пайғамбарларнинг ҳаммаси бир отанинг фарзандларидир, оналари ҳар хил, аммо динлари бирдир. Ҳадис Ўзингга назар қил. Сен қизил ёки қора танли одамлардан афзал эмассан, балки Аллоҳдан қўрқиш ва тақво билангина фазилатинг зиёда бўлиши мумкин. Ҳадис Тонгла қиёмат куни кимга дўзах ўти ҳаром бўлишини айтайми?! У ювош, мулойим, яхши муомалали, бир гапга осон келишадиган одамдир. Ҳадис

www.arxiv.uz Ислом, яъни мусулмончилик ошкора нарсадир, имон эса дилда бўлур. Ҳадис Сизларга ва сизларнинг орқаларингизда турган кишиларга башорат (хушхабар) шулки, ҳар ким сидқидилдан: «Ло илоҳа иллаллоҳ» деб гувоҳлик берса, жаннатга киргай 5 . (Сен 5 Ушбу ҳадис имон калимасини айтган кишининг мўмин эканига, уни кофирликда айблаш мумкин эмаслигига далил бўлади.) Ҳадис Яхшилик эскирмайди, гуноҳ унутилмайди, жазоловчи Аллоҳ эса ўлмайди. Хоҳлаган ишни қил, диёнатинг қандай бўлса, жазоинг ҳам шундай бўлади. Ҳадис Сизлардан олдин ўтган бир одам ҳисоб-китоб қилинди. Қаралса, номаи аъмолида бирорта савоб амали йўқ экан. Лекин ўзи бой бўлиб, камбағаллардаги ҳақларини кечиб юрар экан. Шунинг учун Аллоҳ таоло ҳам: «Кечишга мен лойиқроқман» деб унинг гуноҳларини кечириб юборган экан. Ҳадис Менинг сифатим яхшиликка ёмонлик эмас, яхшилик қайтарадиган, қўпол ва бадфеъл бўлмаган, ёмонликни кечирадиган таваккул қилувчи Аҳмаддир. Ҳадис

www.arxiv.uz «Эй, Парвардигор, сенинг мағфиратинг менинг гуноҳларимдан кенгроқдир, раҳматинг эса менинг амалларимдан умидлироқдир», – деб дуо қилинг! Ҳадис Бир киши одамларга қарз бериб юрар ва хизматчиларига айтардики: «Камбағалларнинг қарзларини кечиб юбораверинглар, шояд Аллоҳ таоло ҳам бизларнинг гуноҳларимизни кечириб юборса!» Шундан кейин у ўлгач, Аллоҳ таоло ҳам унинг гуноҳларини кечиб юборди. Ҳадис Кимки бирор мўмин кишининг айби ёки гуноҳини билиб туриб уни фош этмай яширса, гўё тириклай кўмилган гўдакни тирилтирганчалик савобга эга бўлур. Ҳадис Биродарининг узрини қабул этмаган кишининг гуноҳи судхўрнинг гуноҳи билан баробардир. Ҳадис Кимки (мусулмонлар диёрида) сулҳ битими билан яшаётган ғайридинни ўлдирса, у жаннатнинг бўйини ҳам ҳидламайди. Ваҳоланки, унинг бўйи қирқ йиллик масофадан сезилиб туради. Ҳадис Кимки ғайридинни ҳақорат қилса, қиёмат куни олов қамчи билан урилади. Ҳадис Дин эзгуликка даъват ва ёмонликдан қайтаришдир.

www.arxiv.uz Жавомиъул калим Ўзи табиатан дилкаш одам бўлса-да, қизиққон дўстга умид боғлама. Абул Фараж Энг оғир ҳақорат сендан ҳеч бир ёмонлик кўрмаган кишининг ҳақоратидир. Абул Фараж Сендан ҳеч қандай мурувват кўрмаган кишининггина мақтови энг дуруст мақтовдир. Абул Фараж а) Кечиримлилик Афвни (қабул қилиб) олинг, яхшиликка буюринг, жоҳиллардан эса юз ўгиринг! Аъроф, 199 Кимки қилмишига пушаймон бўлиб, узр сўраган одамни кечириб юборса, унинг хатоларини ҳам Аллоҳ таоло қиёмат куни кечирур. Ҳадис Ўалбига Аллох таъоло инсониятга нисбатан рақм шавўат ато этмаган банда энг зиёнкор бандадир. Ҳадис Қийналиб қолган қарздорга белгиланган муддатни узайтирган кишига ҳар куни шу қарз миқдорида садақа қилганнинг савоби ёзилиб туради. Борди- ю белгиланган муддат етгач, яна узайтирса, ҳар куни қарзига икки баробар садақа қилганнинг савоби ёзилиб туради.

www.arxiv.uz Ҳадис Биродари билан бир йил аразлашиб юриш унинг қонини тўкиш билан баробардир. Ҳадис Раҳм қилмаганга раҳм қилинмайди, кечирмаганни кечирилмайди ва бировнинг узрини қабул қилмаганнинг тавбаси ҳам қабул қилинмайди. Ҳадис б) Ислом қулдорликка қарши (У) бўйинни (қулни) озод қилиш. (Сн: Яъни, энг буюк савобли иш – қулни озод қилишдир) Балад, 13 Кимки бир мусулмон қулни озод қилса, унинг барча аъзолари баробарида ўзининг ҳам аъзоларини дўзахдан қутқаради. Ҳадис Кимки ўз хизматкорини ноҳақ урса, қиёмат куни ундан қасос олиб берилади. Ҳадис Кимки ходимини йўқ айби билан ноўрин ҳақоратласа, қиёмат куни унга ҳад урилади. Унда бор айби билан ҳақоратланган бўлса, зарари йўқ. Ҳадис Яхшироқ Жамшид бўлмоўдин гадолик дайр аро, Ҳзга ўилмоў яхшироўким, ҳзгага ўилмоў ситам Навоий

www.arxiv.uz Агар шариат, тариқат ва ҳақиқат орасида нима фарқ бор, деб сўрасалар (бу тушнчаларнинг) ҳар учаласи ўзаро вобаста, деб жавоб бер. Шариат – равшан билган нарсалардир, нишондир, ҳурматдир. Тариқат - қидириладиган нарсадир, интилиш, баёндир, хизматдир. Ҳақиқат – кўриш учун курашиш, кўриладиган нарса, яъни аёндир, ҳикматдир. Агар булардан ҳар бирининг самараси нима, деб сўрасалар, дегил: шариатнинг самараси – аҳдга вафо, тариқатнинг самараси – фақру фано, яъни ўзидан воз кечмоқ, ҳақиқатнинг самараси – бақо, яъни ботилдан умидни узиб, ҳақ суйган ишларга боғланиш. Агар тариқатнинг обрўйи нима, деб сўрасалар, бу (нарса) икки асосдан иборатдир, деб жавоб бер: аввал шуки, дарвешлар олдига қуруқ қўл билан бормасин, иккинчидан, ҳамиша таҳоратли, пок бўлсин. Кошифий

www.arxiv.uz НОМЛАР КЎРСАТКИЧИ Абу Али ибн Сино (тахминан 980–1037) – ўрта аср Шарқининг энциклопедист олими. Абу Шукур – Х асрнинг форс-тожик шоири. Абул Фараж (897 – 967) – араб шоири ва олими. Ал-Хоризий (1054 – 1128) – араб олими, шоир. Анварий, Авҳадиддин (туғилган йили номаълум – 1191) – тожик шоири. Аттор, Фаридиддин Муҳаммад ибн Иброҳим (1119 – 1234) – форс- тожик шоири. Бобур, Захириддин Муҳаммад (1483 – 1530) – ўзбек ёзувчиси, давлат арбоби, саркардаси. Гулханий, Муҳаммад Шариф (XVIII асрнинг охири – XIX асрнинг боши) – ўзбек ва тожик шоири. Жомий, Абдурахмон Нуриддин ибн Аҳмад (1414 – 1492) – тожик шоири ва олими. Кошифий, Ҳусайн Воиз (тахм. 1442/46-1505) – Марказий Осиёдан чиққан Навоий билан ижодий ҳамкорлик қилган, воизлик саньати намояндаси ва назариётчиси, мутафаккир, илоҳиётчи олим. Мирза Шафий (Вазех) (1796 – 1852) – озарбайжон шоири.

www.arxiv.uz Мотуридий , Абу Мансур ( тахм. 870-944) М утакаллим, сунний эътиқодидаги икки йирик калом мактабининг бири бўлмиш Мотуридийа мактабининг асосчиси. Навоий, Алишер (1441 – 1501) – ўзбек шоири, олим ва давлат арбоби. Насафий , Азизиддин ( туғ. йили номаълум – 1263 й.) – шоир, тасаввуф фалсафасининг йирик вакили. Шайх Кубро таълимоти ва Муҳйиддин ибн Арабий тариқатини ўзаро боғла ган кубравия машойихларидан бири Низомий, Илес Юсуф ўғли (тах. 1141 – тах. 1203) – озарбайжон халқпарвар шоири. Охундов, Мирза Фатали (1812 – 1878) – озарбайжон ёзувчиси ва жамоат арбоби. Рудакий, Абулҳасан (туғ. йили номаълум – 941) – форс-тожик шоири. Румий, Жалолиддин (1207 – 1273) – форс-тожик шоири. Саъдий, Муслиҳиддин 1203 ва 1210 й. ораси – 1292) – форс ва тожик шоири. Хисрав, Носир (1004 – тахминан 1073 йиллар) – форс-тожик шоири ва файласуфи. Ғазолий, Абу Ҳомид Муҳаммад (1057-1111) йирик мусулмон мутафаккири

www.arxiv.uz

Похожие

Исломнинг маърифатпарварлик мохияти

Исломнинг одоб-ахлок талимоти

Исломнинг одоб-ахлок таълимоти

Шахснинг мохияти ва мазмуни

Цивилизация тушунчаси мохияти ва мазмуни