Газ турбина курилмалари цикллари - Энергетика - Рефераты

Газ турбина курилмалари цикллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

127.5 KB

Газ турбина курилмалари цикллари Режа: 1. Асосий тушунчалар. 2. Ёқилғи ўзгармас босимда ёнадиган ГТҚ ва унинг цикли. 3. Ёқилғи ўзгармас ҳажмда ёнадиган ГТҚ ва унинг цикли.

4. Асосий тушунчалар Поршенли ички ёнув двигателларининг асосий камчилиги катта қувватни битта агрегатда тўплаш ва ишчи жисмни атмосфера боси мигача адиабатик кенгайтириш имкониятининг бўлмаслигидир. Суюқ ёки газсимон ёқилғининг ёниш маҳсулотлари ишчи жисм бўлган газ тур бина қурилмаларида бундай камчиликлар бўлмайди. Юқори босим ва температурали ишчи жисм ёниш камерасидан соплога йўналтирилади. Унда кенгайиб, катта тезликда газ турбинаси куракларига киради ва унинг кинетик энергиясидан механик иш олинади. ГТҚ поршенли двигателлардан бир мунча авфзалликларга эга. Улар нисбатан кам массали, кичик ўлчамли, совитиш суюқлиги ва мой сарфи камлиги учун халқ хўжалигининг турли соҳаларида кенг қўлланилиши мумкин. Ҳозирги вақтда газ турбиналари авиация, кемасозлик, темир йўл транспортида ишлатилади ва аста-секин энергетикага жорий этилмокда. Газ турбиналарини йирик энергетик қурилмаларда чекли қўлланилишига асосий сабаб шуки, замонавий конструкцион материал ларнинг иссиқликка бардошлиги етарли бўлмаганлигидан турбина поршенли типдаги ички ёнув двигателларига қараганда анча паст температуралар соҳасида яхши ишлай олади, бу эса қурилманинг термик ф.и.к. қийматининг пасайишига олиб келади. Мустахкам ва иссиқка чидамли янги материаллар яратишдаги бундан кейинги ютуклар газ турбинани анча юқори температуралар соҳасида ишла - шига имкон беради. Умуман ГТҚ истиқболли двигателдир ва унинг қўлланилиши энергетикани ривожланишига катта ҳисса қўшади. Газ турбиналари иккита асосий турга бўлинади: ёқилғи p = const да ёнадиган ГТҚ , ёқилғи  = const да ёнадиган ГТҚ.

Ёкилғи ўзгармас босимда ёнадиган гтқ ва унинг цикли 1-расмда ёқилғи P = const да ёнадиган ГТҚ схемаси тасвирланган. Умумий валда газ турбинаси - I , компрессор-2, ёнилғи насо си- 3 ва энергия истеъмолчиси - 4 ўрнатилган. Компрессор атмосфера ҳавосини сўради, уни керакли босимгача сиқади ва ёниш камераси -5 га юборади. Шу камерага ёнилғи насоси воситасида бак-9 дан ёқилғи берилади ёқилғи газсимон бўлса, насос ўрнига газавий компрессор ишлатилади. Ёқилғи ёниш камерасида 1 да ёнади. Ёниш маҳсулотлари газ тур бина соплолари-6 да кенгайиб, турбина кураклари-7 га киради, у ерда иш бажаради ва сўнгра чиқариш патрубоги-8 орқали атмосфе рага чиқариб юборилади. Иш бажарган газлар босими атмосфера бо симидан бир оз юқори бўлади. 1 - расм . .2 - ва 10.3 - расмларда ва P ва TS- диаграммаларда ГТҚ нинг P=const да исси қ лик берилиши билан борадиган идеал цикллари тасвирланган . Бу циклда ишчи жисмдан исси қ лик олиниши ўзгармас босимда амалга ошади .

P T 3 3 q 1 2 P 3 2 2 4 P 2 1 4 1 1 q 2  S 2 - расм . 3 - расм . P 1 , V 1 , T 1 бошланғич параметрли ишчи жисм компрессорда 1-2 адиабата бўйича си қ илади ( изотермик ёки политропик бўлиши мум кин ). 2-3 изобара бўйича ишчи жисмга q 1 исси қ лик берилади ( бу процесс ё қ илғининг ёниш камерасида ёнишига мос келади ). Сўнгра ишчи жисм турбинанинг сопло аппаратида 3-4 адиабата бўйича кенгаяди ва ишни турбина ғилдиракларига беради . 4-1 изобарик процесс иш бажарган газларнинг турбинадан чиқиши, бунда q 2 - иссиқлик олинади. Цикл учун қуйидаги ўлчамсиз параметрлар ўринли: компрессорда босим ортиши даражаси: 1 2/P P   ; изобарик кенгайиш даражаси: 2 3/   Ишчи жисмга бериладиган солиштирма иссиқлик миқдори: ) ( 2 3 1 T T C q P   (а) Ишчи жисмдан совиқ манбага олинадиган солиштирма иссиқлик миқдори: ) ( 1 4 1 T T C q P   (б)5 6

Циклнинг термик Ф. И. К.2 3 1 4 2 3 1 4 1 2 ) ( 1 ) ( ) ( 1 1 T T T T K T T C T T C q q p t             (в) T 2 , T 3 ва T 4 - температураларни ишчи жисм бошланғич температураси T 1 орқали ифодалаб, қуйидагига эга бўламиз: ) 1 ( 1 /)1 ( k k t      ( 1) Ўзгармас босимда иссиқлик бериладиган ГТҚ термик ф.и.к. қиймати босим ортиши даражаси ва адиабата кўрсаткичи К га тўғри пропорционал. Газ трубинасидан чиқаётган ишлатилган газни ёниш камерасига кираётган ҳавони қиздирувчи иссиқлик алмашинув аппаратига ёки иссиқ сув, буғ олиш учун юбориш мақсадга мувофиқ бўлади. Ёкилғи ўзгармас ҳажмда ёнадиган гтқ ва унинг цикли 4-расмда ёқилғи  = const да ёнадиган ГТҚ тасвирланган. Турбина 1 билан битта валга ўтказилган компрессор 2 атмосфера ҳавосини керакли босимгача сиқади. Ёниш камераси 4 га ҳаво би лан бир йўла газсимон ёки суюқ ёқилғи компрессор 3 ёки ёқилғи насоси ёрдамида берилади. Баъзан ёниш камерасига алоҳида кела диган ёқилғи ва ҳаво ўрнига олдиндан карбюраторда тайёрланган ёнувчи аралашма берилади. Клапанлар ёпиқ бўлганда ёниш камера сида ёқилғи одатда электрик свеча 8 дан ёндирилади. Ёқилғи ёниши ўзгармас ҳажмда содир бўлади. Ёқилғининг ёниши тугагандан сўнг, чиқариш клапани очилади ва ёниш маҳсулотлари турбинанинг соплолари 5 га кириб, атмосфера босимигача адиабатик кенгая ди. Соплодан оқиб чиқаётган газлар турбина кураклари 6 га кела ди, тегишлича иш бажаради ва турбинанинг чиқиш патрубоги 7 орқали атмосферага чиқариб юборилади. қурилманинг фойдали ишини энергия истеъмолчиси 9 қабул қилади. 10.5 ва 10.6-расмларда Р,  ва Т S -диаграммаларда ГТҚнинг V = const да иссиқлик берилиши билан борадиган идеал цикллари тасвирланган.

Бошланғич параметрлари Р 1 , 1 , T 1 бўлган ишчи жисм 1-2 адиабата бўйича нуқта 2 гача сиқилади. Кейин 2-3 изоҳора бўйича ишчи жисмга q 1 - солиштирма иссиқлик миқдори берилади. Ишчи жисм 3-4 адиабата бўйича бошланғич босимгача кенгаяди ва 4-1 изобара бўйича q 2 - солиштирма иссиқлик миқдори олиниб бошланғич ҳолатига қайтади. Цикл учун қуйидаги ўлчамсиз параметрлар ўринли: Компрессорда босим ортиши даражаси: 1 2 P P   ; кўшимча босим ортиши даражаси: 2 3 P P   ; 4-расм . Ишчи жисмга бериладиган солиштирма иссиқлик миқдори: ) ( 2 3 1 T T C q    (а) Ишчи жисмдан совиқ манбага олинадиган иссиқлик миқдори: ) ( 1 4 2 T T C q p   (б) Циклнинг термик ф.и.к.

2 3 1 4 2 3 1 4 1 2 ) ( 1 ) ( ) ( 1 1 T T T T K T T C T T C q q p t            (в) Т 2 , Т 3 ва Т 4 - температураларни ишчи жисм бошланғич температураси Т 1 орқали ифодалаб, қуйидагига эга бўламиз: )]1 ( [ )] ( [ 1 /)1 ( 1 /1           k k k t T K (2) Ўзгармас ҳажмда иссиқлик бериладиган ГТҚ термик ф.и.к. қиймати  , ва К қийматларига тўғри пропорционал. Т S - диаграммада ўзгармас ҳажмда иссиқлик берилиши билан бо - радиган ГТҚ цикли ф.и.к. 10.6-расмда бериладиган ва олинадиган солиштирма иссиқлик миқдорлари юзаси фарқига кўра аниқланади: t (юза 5236 -юза 5146) /юза 5236 = юза 1234/юза 5236. ( 3) Термик ф.и.к. жиҳатидан бироз авфзаллигига қарамасдан ёқилғи V = const да ёнадиган газ турбинали қурилмалар ёқилғи Р= const да ёнадиган газ турбинали қурилмаларга нисбатан кам қўлланилади. Чунки бу қурилмада термик ф.и.к. катта бўлишига қарамас дан, унинг абсолют самарали ф.и.к. ёқилғи Р= const да ёнадиган газ турбина қурилмасининг абсолют самарали ф.и.к.га нисба тан кичик. Бунга сабаб турбинага бериладиган ёқилғи параметрла рининг вақт ичида ўзгарувчан бўлишидир. Бундан ташқари, конс труктив жиҳатдан, V = const бўлганда, ички ёнув турбинаси ёқилғи Р= const да ёнадиган турбинага нисбатан мураккаброқ бўлади. ГТҚ иқтисодий самарадорлигини оширишнинг асосий усуллари иссиқликни регенерация қилиш, ишчи жисмни босқичли сиқиш, кенгайтириш ва бошқалар. Ушбу усуллар махсус курсларда кенг ёри тилган.

P q 1 T 2 3 3 2 3 P 2 4 2 1 1 4 1 P 1 q 2  S 5 - расм. 6 - расм. 5 6

А Д А Б И Ё Т Л А Р 1. Нашокин В.В. Техническая термодинамика и теплопередача М., 1980 й. 1. Кудинов В.А., Карташов Э.М. Техническая термодинамика М., 2000 й. 2. Кириллин В.А., Сычев.В., Шейддлин А.Е. Техникавий термодинамика. Тошкент 1980 й. 3. Черняк О.В. Теплотехника ва гидравлика асослари. Тошкент, 1997 й. 4. Лариков Н.Н. Теплотехника. М.,1986 й. 5. Панкратов Г.П. Сборник задач по теплотехнке. М., 1986 й. 6. Андрианова Т.Н., Дзампов Б.В. и др. Сборник задач по

Похожие

Буғ - куч курилмалари цикллари

Ички ёнув двигателлари цикллари

Номустақил газ разряди

Элекроэнергетик тизимнинг асосий элементлари ва уларнинг ишлаш принципи

Ўзбекистон республикаси электро¬энергетика тизимнинг бозор иқтисодиётига мослаш ислоҳотлари.