Turar-joy binolarini loyihalashga ta’sir qiluvchi asosiy omillar - Архтектура - Рефераты

Turar-joy binolarini loyihalashga ta’sir qiluvchi asosiy omillar

Загружено в:

05.05.2023

Скачано:

0

Размер:

76 KB

Turar-joy binolarini loyihalashga ta’sir qiluvchi asosiy omillar Reja: 1. Turar uy joy qurilishida shaharsozlik talablari 2. Turar-joylar qurilishida tejamkorlik masalalari 3. Turar-joylar qurilishida qo‘yiladigan badiiy-me’morchilik talablar

Turar uy joy qurilishida shaharsozlik talablari Shahar, turar-joy hududiga yoki alohida turar-joy uyiga yer sathini tanlash o‘ta ma’suliyatli ishdir, chunki bu yerda aholining yashashi uchun hamma shart- sharoitlar mavjud bo‘lishi va kelgusi avlodlarning yashashlarini hisobga olish zarur. Turar uy joyini qurish uchun maydon tanlanadi, ushbu tanlangan yer maydoni turar uy joy uchun yer sathi balandroq, ya’ni suv to‘planmaydigan, yerga suv shahobchalari o‘tkazish va ko‘kalamzorlashtirish imkoniyatiga ega bo‘lgan, undan tashqari sanoat va ishlab chiqarish korxonalaridan sanitariya - gigiyenik jihatdan uzoqroq masofada bo‘lishi kerak. Shuningdek, bino boshqa turar-joy va jamoat binolaridan uzoqroq masofada joylashishini, quyoshga nisbatan yaxshi oriyentatsiyada bo‘lishi va tabiiy shamollatilishini ta’minlamoq lozim. Turar-joy uyi bundan tashqari ko‘cha shovqinidan, transport harakatidan muxofazalangan bo‘lishi kerak. Turar-joy binolarini shahar va qishloq hududlarida joylashtirishni shaharsozlik loyihasi bo‘yicha SHNK 2.07.01ning talablariga muvofiq amalga oshirilishi kerak. Ommaviy uy-joy qurilish uchun 4-qavatdan baland bo‘lmagan; Oqvalashtirilmagan (kanalizatsiyalashtirilmagan) shahar va qishloqlarda 1-2 qavatli binolar qo‘llanilishi lozim. 9-12 qavatli binolar yirik shaharlarninng markazida qurish uchun qo‘llash mumkin; 16 qavatli binolar maxsus (alohida) asoslar bo‘yicha va Davarxitektqurilishning ruxsati bo‘yicha qo‘llaniladi. Ommaviy uy-joy qurilish uchun 4-qavatdan baland bo‘lmagan; Oqvalashtirilmagan (kanalizatsiyalashtirilmagan) shahar va qishloqlarda 1-2 qavatli binolar qo‘llanilishi lozim. Turar-joy uyga avtomobillar kirishi uchun yo‘lakcha ajratilishi, bundan tashqari uy atrofi ko‘kalamzorlashtirilgan hudud va suv o‘tkazilgan ariqchalar bo‘lishi, sport maydonchalari, soyabonlar, kattalar dam oladigan va bolalar uchun maydonchalar ko‘zda tutilishi lozim. Bu O‘zbekiston tabiiy iqlim sharoitida

muhim omillardan biridir. Yer sathi qo‘shni uylar bilan, tuman markazi bilan bolalar bog‘chasi, maktab, savdo, madaniy va maishiy xizmat ko‘rsatish joylari bilan qulay bog‘langan bo‘lishi kerak. Turar - joy kompleksining ko‘kalamzorlashtiriladigan hududining yuzasini 6m2/kishi dan kam bo‘lmagan yuzada qabul qilish taqozo etiladi. Ko‘kalamzorlashtiriladigan xudud maydoniga, shuningdek, katta yoshli kishilar uchun mo‘ljallangan dam olish maydonchalari, bolalarga mo‘ljallangan o‘yin maydonchalari va piyodalar yo‘lakchalari (agar bu yo‘lakchalarning yuzasi ko‘kalamzorlashtiriladigan hududning – 30% dan kamrog‘ini egallasa) ham kiritiladi. Birinchi qavatda xonadonlarga ega bo‘lgan turar-joy binolarini qoidaga ko‘ra qizil chiziqdan ancha chetroqda joylashtirish taqozo etiladi. Qizil chiziq bo‘yicha ijtimoiy vazifalarni bajaruvchi xonalari birinchi qavatga ichki qurilgan yoki birinchi qavatga qo‘shib qurilgan binolarni joylashtirishga ruxsat beriladi. Turar- joy qurilishini loyihalashtirishda maydonchalarni me’yoriy hujjatlar orqali joylashtirish ko‘zda tutiladi, bu maydonchalarning o‘lchamlari va ulardan turar-joy hamda jamoat binolarigacha bo‘lgan masofa jadvalda ko‘rsatilgan masofadan kam bo‘lmagan o‘lchamda qabul qilinadi. jadval Maydonchalar Maydonchalarning solishtirma yuzasi m2/kishi Maydonchalardagi turar-joy uylarining derazalarigacha va jamoat binolarigacha bo‘lgan masofa, m Maktabgacha yoshdagi va boshlang‘ich maktab bolalari uchun mo‘ljallangan o‘yin maydonchalari 0,7 0,1 2,0 12 10 10-40

Katta yoshli aholi uchun dam olish maydonchalari Badantarbiya uchun mo‘ljallangan maydonchalari Xo‘jalik ehtiyojlar va sayr qildirishga mo‘ljallangan maydonchalar 0,3 20 (xo‘jalik ehtiyojlari uchun) Avtomashinalar turish maydonchalari 0,8 2-jadval bo‘yicha Izoh. Badan-tarbiya maydonchalaridan turar-joy uylarining derazalarigacha va jamoat binolarigacha bo‘lgan masofa bu maydonchalarning shovqin xarakteristikalariga bog‘liq ravishda o‘rnatiladi; choyshablarni quritishga mo‘ljallangan maydonchalardan turar-joy uylari va jamoat binolarigacha bo‘lgan masofa me’yorlashtirilmaydi, maishiy axlat to‘planadigan maydonchalardan badan-tarbiya maydonchalarigacha, bolalar o‘yin maydonchalarigacha va katta yoshli aholi guruhlarining dam olish maydonchalarigacha bo‘lgan masofani 20m dan kam bo‘lmagan o‘lchamda qabul qilish taqozo etiladi. Xo‘jalik maqsadlarida foydalaniladigan maydonchalardan turar-joy uyining eng uzoqdagi kirish joyigacha bo‘lgan masofa 100m dan oshmasligi lozim. Turar-joy uylari orasidagi hamda turar-joy uylari va jamoat binolari o‘rtasidagi masofa insolyatsiya va yoritilganlik bo‘yicha olib boriladigan hisoblashlar asosida hamda yong‘in xavfsizligi talablariga muvofiq tarzda qabul qilinadi. Balandligi 2-3 qavat bo‘lgan turar-joy uylarining uzun tomonlari orasidagi masofani 15 m dan kam bo‘lmagan holda, balandligi 4 qavat bo‘lgan uylar orasidagi masofani esa 20m dan kam bo‘lmagan o‘lchamda qabul qilish taqozo etiladi, aynan shu uylarning uzun derazalarga ega bo‘lgan tomonlari va ko‘ndalang

yon tomonlari orasidagi masofani esa 10m kam bo‘lmagan o‘lchamda qabul qilish lozim. Agar yashash xonalari derazadan derazaga qarab kuzatmaslik ta’minlangan hollarda insolyatsiya va yoritilganlik me’yorlariga rioya qilingan xolda yuqorida ko‘rsatilgan masofalarni qisqartirish mumkin. Olov bardoshligi birinchi va ikkinchi darajada bo‘lgan turar-joy binolari orasidagi yong‘in xavfsizligi masofasi 6 m dan kam bo‘lmasligi lozim. Turar-joy kompleksi hududi chegarasida garajlarni (yer usti va yer osti) va shaxsiy yengil avtomobillarni ularning hisobiy sonining 80% dan kam bo‘lmagan sonini doimiy joylashtirish uchun ochiq avtomobil turar-joylarini ko‘zda tutish taqozo etiladi. Mashinalar uchun parkli o‘rinlar sonini avtomobillar bilan ta’minlashning perspektiv darajasini hisobga olgan holda – har bir xonadonga bitta mashina to‘g‘ri kelishidan kelib chiqqan holda qabul qilish lozim. Yengil avtomobillarning yer osti garajlariga tushish va ulardan chiqish joylari yashash xonalarining derazalaridan kamida 15 m uzoqlikda bo‘lishi talab etiladi. Yengil avtomobillarni doimiy va vaqtinchalik saqlashga mo‘ljallangan yer usti va yer usti-yer osti garajlaridan, ochiq avtomobil turarjoylaridan turar-joy uylariga bo‘lgan masofalar jadvalda ko‘rsatilgan. jadval Масофа аниқланадиган бино Енгил автомобилларнинг сонига боғлиқ равишда гаражлардан ва очиқ автомобил турар-жойларидан турар-жой уйларигача бўлган масофа, м 10 ва ундан кам 11-50 51-100 101-300 Турар-жой бинолари 10 15 25 35 Жумладан ён томонида деразаларга эга бўлмаган турар- 10 10 15 25

жой уйлари Turar-joy binolari oldiga avtomashinalarning kirib kelishini ta’minlash uchun avtoyo‘laklarni joylashtirishni ko‘zda tutish taqozo etiladi. Turar-joy mavzusi (xonadon) hududiga kiriladigan avtoyo‘laklar hamda binolarning birinchi qavatidan o‘tadigan avtoyo‘laklarning biridan ikkinchisigacha bo‘lgan masofa 300m dan oshmasligi lozim. Avtoyo‘laklarning doimiy harakat davom etadigan magistral ko‘chalarga birikishi chorrahadan kamida 50 m masofada joylashishiga yo‘l qo‘yiladi. Besh qavatli va undan yuqori qavatli turar-joy binolarda, qoidaga ko‘ra, ikki tasmali avtomobil yurish yo‘llari mavjud bo‘ladi, o‘rta qavatli uylarda esa bir tasmaali avtoyo‘laklarning joylashtirilishi ko‘zda tutiladi. Bir tasmali avtomobil o‘tish yo‘llarida eni 6 m va uzunligi 15m bo‘lgan burilish maydonchalarini joylashtirish ko‘zda tutiladi, bu maydonchalarning orasidagi masofa 75 m dan oshmasligi lozim. Fasad tomonida kirish joylariga ega bo‘lgan binolarning fasadlari chegarasida avtomobil o‘tish yo‘laklari 5,5 m enlikda quriladi. Boshi berk avtoyo‘laklarning uzunligi 150 m dan oshmasligi lozim va ular axlat tashuvchi mashinalar va yong‘in xavfsizligi mashinalarining burilib olishini ta’minlaydigan burilish maydonchalari bilan yakunlashishi lozim. Trotuarlar va velosiped yo‘lakchalari avtoyo‘lakchalari sathidan 15 sm balandlikda joylashtirilishi talab etiladi. Avtomobil yurish yo‘llari bu piyodalar yo‘lakchalarini loyihalashtirishda turar-joy binolari oldiga yong‘in xavfsizligi avtomashinalarining kirib kelishini ta’minlash taqozo etiladi va bunda albatta yong‘in xavfsizligi avto zinapoyalari yoki avto ko‘targichlarining istalgan xonadon yoki xonaga yetib borishini ta’minlash ko‘zda tutiladi. Avtomobil o‘tish yo‘lining chetidan bino devorigacha bo‘lgan masofani 5m dan kam bo‘lmagan o‘lchamda qabul qilish taqozo etiladi (5 qavatgacha bo‘lgan binolar uchun). Bu zonaga to‘siqlarni joylashtirish va daraxtlarni qator qilib ekishga(o‘tqazish) ruxsat berilmaydi. Binoning kirish joylariga ega bo‘lmagan

tarzlari bo‘ylab avtomobil o‘tish yo‘llari o‘rniga eni 6m bo‘lgan ko‘kalamzor polosalarni tashkil etish loyihada ko‘zda tutiladi, bunda bu polosa yong‘in xavfsizligi mashinalarining yurishiga yaroqli bo‘lishini inobatga olinishi shart (bu mashinalarning tasma ustiga tushadigan yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan yuklanishi hisobiga olinadi. Turar-joylar qurilishida tejamkorlik masalalari Davlat uy joy qurilishida har yil sarflanadigan ko‘plab mablag‘larni tejamkorlik bilan sarflab ko‘proq foyda olishga harakat qilinadi, shu bilan birga uy-joy sathini ko‘proq oshirishga harakat qilinadi. Uy-joy qurilishida eng zarur talablardan biri bu tejamkorlikdir. Ammo qurilgan uy mustahkam, chidamli va uyni isitish uchun ko‘p issiqlik sarf qilinmasligi, tez-tez qayta ta’mirlanmasligi zarur talablaridan biridir. Uylar tez eskirmasliklari, ya’ni xonadonlar qulay va shinam bo‘lishi kerak. Qurilishda tejamkorlik va undan foydalanish masalalari bir-biriga qarama- qarshidir. Shuning uchun me’morning asosiy vazifasi ushbu qarama qarshiliklarni bir - biriga ta’sirsiz hal qilmog‘i lozim. Qurilishni tejamkorlik bilan olib borishda qurilish jihozlarini va qurilmalarini to‘g‘ri tanlash, zavodda tayyorlanayotgan andozali konstruktiv qurilma va jihozlaridan o‘rinli foydalanish qurilishni arzonroqqa tushirishga yordam beradi. Bundan tashqari uyning qavati va qurilish maydonini to‘g‘ri xal qilish ham tejamkorlik omillaridan biridir. Loyihaviy yechimlarni tanlashda arxitektura-qurilish me’yorlaridan to‘liq va unumli foydalanish zarur, lekin xamma masalalarni yechishda ushbu me’yorlarga amal qilishning o‘zi kifoya qilmaydi. Shuning uchun loyiha tanlashda bir necha xil loyihalarning ichidan texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlari jihatidan tejamli bo‘lganlarini olish yaxshi natija beradi. O‘zbekiston tabiiy-iqlimi sharoiti uylarni yaxshi shamollatish uchun derazalarni ikki qarama-qarshi tarafga o‘rnatish, seksiyada to‘rt xonadon o‘rniga ikki xonadonni joylashtirishda zina kataklarining sonini oshib ketishi, katta-katta

yozgi xonalardan foydalanish va quyoshga qarshi qurilmalarning o‘rnatilishini taqozo etadi. Bu esa uyning tannarxini oshib ketishiga sabab bo‘ladi. O‘zbekistonda tez-tez yer qimirlab turishi ham uylarni mustahkam qurilmalar bilan qurishni talab etadi, bu esa o‘z navbatida ortiqcha mablag‘ sarflanishiga olib keladi. Shuning uchun bu sabablar bizning me’morlarimiz oldiga qurilishda tejamkor va unumli me’moriy loyihalarni tanlashni taqozo etadi. Mamlakatimizdagi mavjud va rejalashtirilgan turar-joy qurilishi xajmiga ko‘ra, turar-uy muammosini yechishga yo‘naltirilgan moddiy mablag‘ va mehnat resurslaridan ratsional foydalanish ahamiyati oshmoqda. Bu bilan loyiha yechimlarining iqtisodiy samaradorligi qat’iy nazorati zaruriyati tug‘iladi. Loyihalarning iqtisodiy baholash uchun bir nechta ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Ulardan muhimi – bu qurilayotgan uy maydonidagi aholi zichligidir. Bu ko‘rsatkich yordamida shaharsozlik yechimi samaradorligi baholanadi. Qurilmalar zichligi faqat sanitar – gigiyenik qulaylik talablariga zid bo‘lmagan chegaralargacha oshishi mumkin. 12-16 qavatli uylar maksimal zichlikni beradi, lekin kam qavatli zich (2-4 qavatli) qurilmalar ham samarali bo‘lishi mumkin. Turar-uy loyihasi iqtisodiy samaradorligi qurilish uchun smeta tuzishda to‘liqroq aniqlanadi. Smeta ma’lumotlaridan kelib chiqib, turar-uy maydoni kvadrat metriga mos qiymati aniqlanadi. Ammo smetalar to‘liq ishlab chiqilgan loyiha hujjatlari asosida tuziladi va loyihalash jarayonidan undan foydalanilmaydi. Shuning uchun, oraliq bosqichlarda loyihani baholash uchun, boshqa ko‘rsatkichlar tizimidan foydalaniladi, bu ko‘rsatkichlar iqtisodiyot nuqtai – nazaridan optimal bo‘lgan variantlarni tanlash imkonini beradi. Ular orasidagi birinchi va eng ahamiyatli ko‘rsatkich – bu K1 koeffitsiyenti orqali ifodalanuvchi, xonadondagi umumiy va yashash maydoni nisbatidir. U quyidagi formula bilan aniqlanadi: Xo‘jalik xonalari maydonini oshirish, iqtisodiy samaradorlik yechimini pasaytiradi.

Ikkinchi loyiha jarayonida foydalanuvchi texnik – iqtisodiy ko‘rsatkich – bu K2 koeffitsiyentidir. U turar-uy kubaturasining yashash maydoni yig‘indisiga bo‘lgan nisbatini xarakterlaydi va u xajmiy koeffitsiyent deb nomlanadi: К 2 К 2 – kattaligi К 1 ga; turar-uy seksiyasi xamda uydagi vertikal va gorizontal kommunikatsiyalar soni (zinapoya, liftlar, vestibyullar va x.k.); qavatlar balandligi; konstruktiv parametrlarga (devorlar, to‘siqlar qalinligi va h.k.) bog‘liqdir. Loyiha yechimining iqtisodiy ko‘rsatkichi – К 3 (binoning tashqi to‘sib turuvchi devorlar maydonining bino umumiy maydoniga nisbati) va К 4 (tashqi devorlar perimetrining bino band qilgan maydonga munosabati) koeffitsiyentlaridir. Bu ikkala koeffitsiyent sovuq yuzalar kattaligini hisobga olgan xolda, isitish uchun materiallar sarfi va ekspluatatsion xarajatlar nuqtai nazaridan loyihalarni baholashga imkon beradi. Lekin shuni esda tutish kerak-ki, bu ikki koeffitsiyentlar bilan ortiqcha xisoblashish, binoning tarxiy yechimida oddiy shakllanishiga olib keladi va shu bilan birga kompozitsion yechimlar qabul qilishga to‘sqinlik qiladi. Qurilish qiymatiga industrializatsiya darajasi ham, sezilarli ta’sir ko‘rsatadi, chunki binolar qurilishining (yirik panelli, xajmiy-blokli uy qurish, inventarli opalubkalar va x.k. lardan foydalanish) industrial texnologiyasining ixtiyoriy ko‘rinishi, qurilishdagi mehnat sarfini keskin qisqartiradi. Bu ma’noda, ichki va tashqi devor panellarini zavodda tayyorlash alohida samaralidir. Konstruksiyalar massasini kamaytirish ham alohida o‘ringa ega. Ammo, qurilishdagi mehnat sarfini qisqartirish, bu bilan qurilish qiymatining pasayishini bildirmaydi. Masalan, monolit va yig‘ma-monolit uy qurilishining rivojlangan va yo‘lga qo‘yilgan texnologiyasi yirik panelli uyga qaraganda, umumiy maydon m.kv. qiymatini pasaytiradi. Ekspluatatsion xarajatlarga isitish, yorug‘lik xarajatlari, lift ekspluatatsiyasi, axlat tashish, umumiy foydalanish xonalarini tozalash, kundalik va kapital ta’mirlar va x.k. xarajatlar kiradi. Ushbu xarajatlarni qisqartirish loyihalash

masalaridan biridir. Bu masala samarali isitgichlar va uzoq muddatli bezak materiallardan foydalanish hisobiga, qavatlarni ratsional rejalash va liftlardagi me’yoriy passajir yukiga rioya qilish yo‘llari bilan yechiladi. Jamiyatning iqtisodiy potensialini oshirish va loyihalash – qurilish ishlarini mukammal tashkil qilish yordamida, turar-uy joy qulayligini oshirish va uning arxitekturaviy sifatlarini yaxshilash uchun imkoniyatlar yaratiladi. Turar-joylar qurilishida qo‘yiladigan badiiy-me’morchilik talablar Turar uy-joy binolari o‘zining vazifasiga ko‘ra o‘z ko‘rinishiga ega bo‘lishi kerak. Qurilishda turar uy-joyining bo‘laklari (detali) inson o‘lchoviga hamohang bo‘lishi kerak. Bu vazifalar kam qavatli uy-joylarda osonroq hal qilinadi. Ko‘p qavatli turar-joy uylarining tashqi ko‘rinishini tanlashda me’morlarni ancha qiyinroq vazifalarni yechishga to‘g‘ri keladi. Bunda binoning masshtabiga mos ravishda yirik bo‘laklarni qo‘llash (ustunlar, antablement va boshqalar), uy joy binolarini monumental va boy bo‘lishiga olib keladi, bu esa ularning oldiga qo‘yilgan badiiy talablariga javob berishi kerak. Turar-joy binolari ayniqsa janubda joylashgan uylar tabiat bilan mujassamlashib ketishi kerak. Bu funksional xususiyat o‘zining badiiy ko‘rinishida, ya’ni yozgi xonalar (ayvon, supa va boshqalar)yechimida o‘z aksini topadi. Quyoshga qarshi qurilmalarning uyni issiqdan saqlash uchun foydalanilishi janubiy uyning o‘ziga xos badiiy ko‘rinishini yaratishga yordam beradi. Ushbu maqsadda ko‘kalamzorlashtirishdan ham foydalaniladi. Turar-joy binolariga rang tanlash xam katta ahamiyatga ega, ya’ni har - xil qoramtir va kul ranglarni ishlatishdan saqlanish kerak, chunki ular binoga xunuk ko‘rinish berishi bilan birga bu ranglar quyosh nurini yaxshi qaytara olmaydi va xonalarning isib ketishiga sabab bo‘ladi. Bu yerda och va issiq ranglarni ishlatish zarur. Xalq me’morchiligining usullari, xalq an’analari, urf-odatlarini inobatga olgan holda turar-joy binolarining me’morchiligini jonlashtirish mumkin. Andozali

turar-joylar bilan o‘ziga xos orginal va har-xil ko‘rinishdagi turar-joylarni yaratish me’morlardan mohirlikni va ijodiy yangi usullarini talab etadi. Turar uy-joy, jamoat binolarini muvaffaqiyat bilan uyg‘unlashtirib mikrorayon va turar-joy hududlarini joylashtirish, kompozitsion har-xil siluetlar hosil qilish, rang va fakturalardan to‘la foydalanish, yer sathi bilan to‘la uyg‘unlashib ketishi, ko‘kalamzorlashtirish va suv bilan to‘g‘ri ta’minlash qurilishdagi loqayd ko‘rinishlarni yo‘qotishga olib keladi. Tipik loyihalarga har-xil yangi usullarni kiritish yo‘li bilan turar-uylar badiiy yechimini boyitish lozim. Me’morlar bu usullardan to‘g‘ri foydalanib kompozitsion tizimga ega bo‘lgan turar-joy, bekatlar va uylar loyihasini tuzadilar. Shunday qilib me’morlar muvaffaqiyatli loyihalar uchun har xil usullarni qo‘llab turar-joy massivlarini boyitishi, tajriba va ijodiy yondoshish orqali har - xil kompozitsion vazifalarni hal etishlari mumkin.

Adabiyotlar: 1. Ubaydullayev X.M., Inagamova M.M. Turar-joy va jamoat binolarini loyihalashning tipologik asoslari: Darslik. - T.: Voris-nashriyot, 2005. 2. Abdujabbarova M.T. Turar-joy binolarini loyihalash: O‘quv qo‘llanma. – T.: TAQI, 2018. 3. Qodirova S.A. Jamoat binolarini loyihalash: O‘quv qo‘llanma. – T.: TAQI, 2015. 4. Inogomov B.I. Zamonaviy bino va inshootlarni loyihalash: O‘quv qo‘llanma. - T.: TAQI, 2010. 5. Ubaydullayev X.M., Xidoyatov T.A, Abduraxmanov Y.I, Korobovsev G.I., Mansurov Y.M. Arxitekturaviy loyihalash: O‘quv qo‘llanma. - T.: TAQI, 2012. 6. Ubaydullayev X.M., Maxmudov V.M. “Metodika arxitekturnogo proyektirovaniya” Toshkent,TAQI, 2010 y., o‘quv qo‘llanma. 7. Xidoyatov T.A., Kadirova S.A., Magomedova F.X. “Arxitektura obsheobrazovatelnix shkol Uzbekistana”. Tashkent 2005 g. 8. Qodirova T.F. O‘zbekistonning istiqlol yillari me’morchiligi: O‘quv qo‘llanma., O‘AJBNT markazi, 2004 y. 9. Rojin I.YE., Urbax A.I. Arxitekturnoye proyektirovaniye obshestvennix zdaniy i soorujeniy: Uchebnik., - M.: Stroyizdat. 1990 г

Похожие

Turar-joy binolarini loyihalash asoslari

Liftsiz turar-joy binolari

Ko‘p qavatli turar-joy binolari

Muzey va ko‘rgazma binolari

Jamoat binolarining guruhlari. Jamoat binolarining tipologik yechimlari va shakllantiruvchi asosiy omillar