Транспорт ва юклаш тушириш ишлари - Архтектура - Рефераты

Транспорт ва юклаш тушириш ишлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

64.2880859375 KB

Транспорт ва юклаш тушириш ишлари Режа: 1. Темирйўл орқали ташиш 2. Автомобил ва трактор ташиш воситалари 3. Қурилиш юклари, контейнерлаш, юклаш-тушириш ишлари

Қурилиш ишлари бир неча турли жараёнларни бажарилиши ва нажидада бино ва иншоотлар барпо бўлиши билан якунланади. Бинонинг таннархи ва унга сарфланадиган мехнат сарфига таъсир қилувчи асосий жараёнлардан бирини юкларни ташиш жараёнини ташкил этади. Қурилишда ташиш воситалари ишлари деганда, фақат юкларни горизонтал ва вертикал ташиш кўзда тутибгина қолмай, бундан ташқари, материал ва ярим фабрикатларни чиқариш жойидан ташиб келиб, юклаб- тушириш хам кўзда тутилади. Буни қуйидаги кўрсаткичда бўлиши яъни 1 миллион сўмлик қурилиш монтаж ишлари бажарадиган бўлсак у холат: қурилиш турар-жой биноси бўлса 50-60 минг сўмлик, саноат биноси бўлса 120-130 минг сўмлик ташиш воситаси ишлари бажарилади. Ташиш ва юклаб тушириш ишлари қурилиш монтаж ишлари сарфланадиган харажатнинг 22-25%ни, меънат сарфини эса 50%гача ташкил этади. Шуни ъисобга олиб ташишни комплекс механизациялаш, контейнерлаш, мақсадга мувофиқ. Горизонтал ташиш воситаситаларининг асосий техналогик мақсади – бу уни хом-ашё базаси, ишлаб чиқариш корхонаси, омбор ва қурилишни узвий боғлашдир. а) юк айланиш (суткали, ойлик, йиллик) деб, маълум бир тоннадаги юкни маълум бир ўлчов бирлиги вақтида ташиб ўтиришга айтилади. Суткадаги юк айланиши қуйидагича аниқланади:ЮC ЮЙk N ,т бу ерда; Ю Й – йиллик юк айланиши k – нотекислик коэффиценти (1,5…2,0) оралиғида) N – йилдаги ишчи кунлар сони (Йиллик юк айланиши ИОБЛдан аниқланади). б) юк потоги деб, маълум бир ўлчов бирлиги вақтида маълум бир юк ташиш йўл бўлаги оралиғидан ташиб ўтилган юк. Бу кўрсаткич тонна-км, яъни

ташиш масофаси ва ташилган юкка боғлиқ, бу кўрсаткични камайтириш учун қурилишни имкони борича енгил тизилмалардан кўриш мақсадга мувофиқдир. в) қурилиш юкларининг синфлари. Қурилиш юкларини ташиш қуйидаги синфларга бўлинади: а. Соъа кўрсаткичи бўйича : корхона, марказий омборлардаги ташиш ва қурилишни материал ва тузилмалар билан таъминлаш. б. Асосий ишлаб чиқариш билан боғлиқлиги бўйича : ташқи ва ички. с. Мақсади бўйича : умумий ва технологик. Ташқи ташиш – бу қурилиш майдонигача ва майдон ичидаги ташиш ишлари. Лекин баъзи холларда ташқи ва ички ташиш ишлари бирлашган холда хам олиб борилади, масалан темир бетон тузилмаларини ишлаб чиқарган корхонасидан ёки марказий омбордан – то бевосита қурилиш майдони иш ўрнигача. Горизонтал ташиш турлари:  темир йўл (ташқи ва ички ташиш йўллари учун) – кенг ва тор изли  автомобил ва трактор (технологик) – ташқи ва ички ташиш ишлари учун.  хаво орқали ташиш воситаси (тайёра, дирижабл, верталёт) айрим ъолларда  махсус транспорт: қувурлар орқали (механик, хаво ва суюқлик ёрдамида), конвейер арқон ва хоказо.  сув орқали ташиш воситаси – сув магистраллари бор жойларда. Юкларни ташилувчанлиги – бу уларни ташиш давомида ўзини бирламчи сифатини сақлаб қолади. Темирйўл орқали ташиш Қурилишда темирйўл орқали ишлари, асосан, саноат, сув иншоотлари қурилишида ёки хом-ашё каръерлардан қурилиш материаллари ашёлари

ташиб келишда амалга оширилади. Қурилиш ишларида темир йўл воситасидан фойдаланиш олдиндан иқтисодий самаралиги ўрганилган холда амалга оширилади. Темир йўллар қурилишдан асосий мақсад қурилиш юкларини ташиш. Темир йўллар ўзининг мақсади бўйича қуйидагиларга бўлинади:  қурилишни асосий темир йўллар билан бирлаштирувчи йўллар;  қурилиш майдонидаги юкларни ташиб берувчи ички йўллар. Шунингдек, темир йўллар харакат йўналиши бўйича: икки йўлли, яъни хар иккаласи қарама қарши тамондан харакат бир вақтда бўлиши мумкин; бир йўлли (оралиқда қурилиш йўли бўлганда), характ бир томондан бўлганда иккинчи томондан келган темир йўл харакати воситаси қурилиш йўлида кутиб туради. Темир йўл излари орасидаги масофа бўйича темир йўллар: меъёрий изли , эни 1524 мм, ва тор изли , эни 750 мм, релсларни ғилдирак айланувчи қисми ички юзаси оралиқлари (шунингдек эни 600 мм ли излар ъам бор). Темир йўллар қурилишида йўл иложи борича қисқа (трасса) йўналиш билан қурилади. Шуни ъисобга олганда меъёрий излар темир йўллар бурилиш энг кичик радиус 150-180 м, тер изли йўлларни бўрилиши энг кичик радиус 75-100 м ни ташкил этиши зарур. Остки қурилма – қирқиб олинаётган тупроқ (вқемка)да ёки тўшамадан иборат бўлиши мумкин (бунда бу қисмдан ўтган қувур ва бошқалар ъам остки қурилма таркибига киради). Буни бошқача қилиб айтганда ер полотноси ъам деб юритилади. Ер полотноси етарли мустахкам ва ишончли сув ўтказиш имкони бўлган бўлиши зарур (расм 3.1). Бир томонлама изли (разъездли) темир йўллар ер полотно эни меъёрий изли, доимий йўллар учун 5,0 м, меъёрий изли вақтинчалик йўллар учун 4,6 м бўлиши зарур. Шу ъолда икки томонда эни ъар бир 0,35-0,5 м обочина хосил қилиш имкони бўлади. Ер полотноси қиялик бурчаги йўл характери, грунт хусусияти ва гидрогеологик шароитларига боғлиқ. Оқиб тушадиган сувларни ўтказиб юбориш учун сув ўтказиш ариқчаси қурилади.

Устки қурилма-рел p с , шпал рел p сни шпалга қотирувчи қурилма ва релсга тушган юкни шпал, орқали тарқатувчи балласт қатламдан иборат. Релснинг қуйидаги маркалари темир йўлда ишлатилади: (Расм 3.2.) Р38, Р50, Р70 ва хоказо. Релслар узунлиги меъёрий изли йўлларда 12, 5  25 м (айрим ъолларда 50 м), тор изли йўллар учун эса 8 м ли релслар ишлаб чиқилади. Шпал ашёлари: ёғоч, метал ва темир бетондан бўлиб, узунлиги нормал изли йўлларда 2,7 м, тор изли йўлларда 1,5 м ни ташкил қилади. Расм 3.1. Темирйўли ер полотноси кўналанг профили. а-тўшама, б-қирқма майдонда, I -ер ишини бўйлама схема бўйича бажарганда; II -ер ишини кўндаланг схема бўйича бажарганда 1-берма, 2-тўшама усти, 3-резерв, 4-банкет, 5-банкет канали, 6-тепалик канали, 7-қаватлар, 8-қирқма усти, 9-кювет Расм 3.2. Темир йўл устки қурилмасининг қундаланг кесими ( қовур ичидаги қийматлар тор йўлли учун ) 1-рел p слар, 2-шпал, 3-юмшатиш қатлами, 4-ер полотноси Улар ўртача 600 – 800 мм оралиққа қўйилиб, йўл интенсивлига қараб 1 км йўлга 1440 дан 1840 донагача ўрнатилади. Темир йўлда характланувчи

составларни биринчи издан иккинчи изга ўтиши стрелкали ўтказгич орқали амалга оширилади. Темир йўлларда харакатга келувчи воситалар бўлиб: паровоз, тепловоз, электровоз ва мотовозлар ъизмат қилади. Юк ташувчи воситаларга эса қуйидагилар киради: платформа икки ўқли (18-20 т) ва тўрт ўқли (40-60 т) ли узун ўлчамли юкларни ташишга мўлжалланган. Ярим вагон (гондала) – тўкилиб юкланадиган юкларни ташийдиган, юк кўтариш қобилияти 60 т гача бўлган восита. Ёпиқ вагонлар-ёғингарчиликдан сақланиши зарур бўлган юкларни ташувчи, юк кўтариш қобилияти 50 т гача бўлган вагонлар. Махсус вагонлар цемент, битум, суюқликлар ва бошқаларни ташувчи вагонлар. Темир йўл харакатини ташкил қилишда темир йўлда имкони борича график асосида тинимсиз ва хавфсиз харакат бўлишини таъминлаш, шунингдек юклаш-тушириш ишларига сарфланадиган вақтни имкони борича камайтириш, яъни темир йўл ъаракатлантирувчи ва юк ташувчи воситаларни бекор қолишини олдини олишдан иборатдир. Темир йўлдан маълум бир участка фойдаланишнинг асосий кўрсаткичларига қуйидагилар киради: ўтказиб юбориш имконияти – бу маълум бир ўлчов бирлик вақт (соат, смена) давомида шу бўлак участкадан энг кўп поездларни ўтказиб юбориш хусусияти, юк ташиб ўтиш имконияти маълум бир ўлчов бирлиги вақтида шу бўлак оралиқдан энг кўп юк ўтказиб юбориш хусусияти.ПС=ТQ 3 tЦ ,т Т – смена давомийлиги (соат); Q – поездни фойдали юкланганлиги (Т); t Ц – темир йўл составини 1 цикл давоми (соат), бу ерда; tЦ=tЮК +I20 L v +tT+tM v – ўртача тезлик, км/соат (хар икки йўналишда);

t юк , t т , t м – юклаш, тушириш ва маневр учун кетган вақт (соат). Автомобил ва трактор ташиш воситалари Қурилишни асосий йўл билан бирлаштирувчи хамда қурилишданги йўллар тайёргарлик ишлари бўлаётган даврда қурилгани бўлиши зарур. Қурилиш майдонидаги йўллар доимий ёки вақтинчалик бўлиши мумкин. Доимий йўл бўладиган бўлса, унинг энг юқориги қатламини қопламаган холда қурилиш давомида ишлатиб туриш мумкин. Бундай йўлларнинг бурилиш радиуси 7  9 м бўлиши зарур, агар узун ўлчамли юк ташиладиган бўлса бу йўллар бурилиш радиуси 12  15 м қабул қилинади. Бўйлама қиялик эса 6  9% ни ташкил қилиши зарур. Автомобил йўллари қуйидаги тузилмалардан иборат (расм 3.3). Автомобил йўллар остки ва устки қурилмалардан тузилган (асос ва қоплама) Расм 3.3. Йўл ташкилловчилар. а-кундаланг кўриниш, б-қирқим. I -ўроқсимон кўриниш; 2-обочина, 3-юриш қисми, 4-идишсимон кўриниш, 5- қоплама, 6-асос, 7-тўшама қават, 8-зичланган грунт Ер полотноси – сунъий тўшама бўлиб, бундан сувларни оқизиш мухандислик ишоотлари хам кўзда тутилади. Йўл қопламаси йўл харакати интенсивлиги – энг кўп юк ташиладиган даври учун аниқланади. Агар ярим тиркама бўлса интенсивлик 1,5 агар тиркама машиналари эса интенсивлик 2,0 коэффицентга кўпайтирилади. Қуриладиган йўллар ўзининг мукаммаллиги бўйича 3 тоифага бўлинади: - такомиллашган мукаммал йўллар , цемент бетонли, асфалт бетонли, бўлиб улар бетон, шағал ва шлакли асос устига қопланади; - такомиллашган енгил қопламали – шағал, грунт шағал ва грунт асоси устидан шағални битумга бостириб қопланади;

- паст қопламали йўлларга – шағал билан қотирилган грунтли йўллар. Йўл қопламасининг тури йўлдан фойдаланиш режими, юк ташувчи воситалар турига қараб белгиланади ва қабул қилинади. Вақтинчалик йўлларни зичланган тупроқ устига 10-15 см қалинликдаги қум тўшамаси устидан темир бетон плиталар ётқизиб бажарилиши мақсадга мувофиқ ва иқтисодий самара беради. Юқоридагилардан ташқари жой ва иқлим шароитига қараб, ёғоч, муз ва қордан қопламали йўллар хам учрайди. Қурилишда автомобил ёрдамида ташиш воситалари ўзига хос афзаллик ва қулайлик туғдиради. Бунга асосий сабаб уларни баланд пастликларда харакатлана олиши маневрлилиги ва унверсаллигидир. Трактор юк ташиш воситаси эса, йўлсиз жойларда юк ташишга мўлжалланган. Қурилишда умум қабул қилинган автомобил юк ташиш воситаларидан ташқари махсус технологик ташиш воситалари ишлатилиб, улар ташийдиган юкни характери ва уларни тўла сифатли ташиб олиб боришни таъминлайди. Бундай юк ташиш воситаларига қуйидагилар киради: - авто ағдаргич (самосвал) – бетон, тўкилувчи юклар учун; - автомобил-платформа – узун ўлчамли йиғма тузилмаларни ташиш учун; - автоцистерна – цемент – суюқлик в.х.к.; Қурилишда кейинги пайтда автопоездлар (харакатлантирувчи воситалар ва тиркамалардан иборат) қўлланиб, уларга қуйидагилар киради: ярим тиркама платформа, ярим тиркама-панел ташувчи, ярим тиркама-ферма ташувчи ва х.к. Қурилиш қоришмаларини ташиш учун махсус – қиш пайтида музлаб қолишдан сақловчи махсус қоришма ташувчи,бетон қоришмани ташувчи, бетон ташигич ва бетон ташиб аралаштиригичлар кенг қўлланилмоқда. Авто юк ташувчи воситаннг меънат унимдорлиги қуйидагича аниқланади.

ПСМ =Тqk В tЦ , Т бу ерда: tЦ=tЮК +I20 L v +tT+tM Керакли авто юк ташувчи воситалар сони эса қуйидагича аниқланади: N= Qtц TПРq , дона бу ерда tЦ=tЮК +I20 L v +tT+tM Т – автоюк ташишининг иш вақти, соат; t юк , t т , t м – юклаш, тушириш ва маневр учун кетган вақт (соат); v – ўртача тезлик км/соат; L – бир томонли йўл масофаси, км; q – юк ташиш воситаси, юк кўтариш қобилияти, т; Q – хисоб даври юк патоги, m ; k в – юк ташиш воситасини вақтидан фойдаланиш коэффиценти; Т пр – ъисоб даври давомийлиги. Юкоридагилардан ташқари махсус турлардан: қувурлар орқали, ленталар орқали юк ташиш транспортлари, хаво юк ташиш воситаларидан фойдаланилмоқда. Автомобил юк ташиш воситалари ишини ташкил қилишда энг асосий факторлар бўлиб юк потоги, йўл холати ташиши масофаси (ўртача ташиш масофаси 25  100 км). Қурилиш юклари, контейнерлаш, юклаш-тушириш ишлари Қурилиш юкларига – барча қурилиш ашёлари, констркциялар, буюмлар, ярим фабрикатлар, грунт (ер ишлари бажаришда) киради. Қурилиш юкларини юклаб-тушириш ишлари. Юклаш тушириш ишларини комплекс механизациялаш мақсадга муофиқдур. Бу иш ларни механизациялаш 2 гурухга бўлинади: - юк ташиш воситаларига боғлик бўлмаган механизмлар (автоюклагич ва х.к.);

- юк ташиш воситасини таркибий қисмига кирувчи механизмлар (цемент ташувчи, бетон ташувчи ва х.к.); Юк юклагичлар: фронтал, ярим айланувчи ва тўла айланувчи турларга бўлинади. Юклагичларни меънат унимдорлиги, уни маълум ўлчов билик вақтида юклаган юки билан белгиланади ва унинг техник унумдорлиги қуйидагича аниқланади: ПТ=Gk qkв tЦ бу ерда: t Ц – цикл давомийлиги; Q – белгиланган холатда юк кўтариш қобилияти; k q – юк кўтариш қобилиятидан фойдаланиш коэффиценти; k В – вақтдан фойдаланиш коэффиценти. Кейинги пайтларда юкларни пакетлаш ва контейнерлаш кенг қўлланилмоқда. Пакетлаш – тахта, шифер, ойна блок, ғишт, радиатор, плиткалар ва х.к. Контейнерлаш – маълум бир технологик жараён учун зарур барча материал буюмларни комплектлаб контейнерга жойлаш. Қурилиш ишларини контейнерлаш ва пакетлаш – уларни юклаш, тушириш ва ташишда сифатни тўла сақлаб қолиш, шуниндек, қурилишга материал ва буюмларни тўла комплект холда олиб келишни таъминлайди.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. 7473-94 Ўз. Дав. Ст. «Бетон қоришмаси», Тошкент, 1995. 2. 866-98 Ўз. Дав. Ст. «Темирбетон конструкциялар ва махсулотлар учун пайвандланма арматура тўрлари». Тошкент, 1999. 3. КМК. 1. 01.04-98 «Меъморий қурилиш атамалар». Тошкент, 1998. 4. С.С.Атаев и др. «Технология, механизация и автомотизация строителства». М. «Вусшая школа», 1990. 5. С.С.Атаев, Н.Н.Данилов, Б.В.Прқкин. «Технология строителного производства». М.Стройиздат, 1984.

Похожие

Бургулаш ва портлатиш ишлари

Бетон ва темирбетон ишлари

Портлатиш ишлари

Кошинлаш ишлари

Том ишлари