Монолит бетондан биноларни барпо этишнинг қурилиш – конструктив ўзига хослиги - Архтектура - Рефераты

Монолит бетондан биноларни барпо этишнинг қурилиш – конструктив ўзига хослиги

Загружено в:

21.05.2023

Скачано:

0

Размер:

73.5 KB

Монолит бетондан биноларни барпо этишнинг қурилиш – конструктив ўзига хослиги Режа: 1. Қолипнинг вазифаси 2. Қолипларнинг асосий турлари

Қолипнинг вазифаси Монолит бетон ва темирбетон ҳажмининг катта қисми нолинчи цикл конструкцияларини барпо этиш учун қўлланилади, фақат 20...25% бино ва иншоотларнинг ер усти қисмини барпо этиш учун сарфланади. Монолит конструкцияларнинг энг катта самараси саноат бино ва иншоотларини қайта қуришда, ҳамда тураржой-коммунал объектларини барпо этишда намоён бўлади. Монолит бетонни қўллаш темир сарфини 7... 20% га, бетонни сарфини 12% гача камайтириш имконини беради. Лекин шу билан бирга айниқса қиш мавсумида энергия сарфи ортади, қурилиш майдонидаги мехнат сарфи кўпаяди. Қурилиш майдонида монолит темирбетондан бино барпо этишдаги меҳнат сарфи йирик панелли бинони барпо этишдагидан 1.65 марта ортиқ. Монолит бетондан бино қурилишида асосий иш ҳажми қурилиш майдонида бажарилади. Йирик панелли ўй-жой қурилишига нисбатан бетон сарфининг 17...19% га ошиши, етарли даражада енгил бетон ишлатилмаслиги, замонавий плитали иссиқ сақлагичлардан фойдалан- маслик, ва цементни паст маркалари ишлатилиши билан боғлиқдир. Монолит темирбетондан биноларни барпо этиш уларнинг конструктив ечимларини маъқулини танлаш имконини, бўлинмайдиган-узлуксиз фазовий системаларга ўтишини, элементларни бирга ишлашини эътиборга олиш ва шуни ҳисобига кесим юзасини камайтириш имконларини беради. Монолит конструкцияларда туташув жойларини муаммоси осонроқ ечилади, иссиқлик техник ва изоляцион хусусиятлари ошади, эксплуатацион харажатлар камаяди. Монолит конструкцияларни барпо этишдаги мажмуали жараёнларга қуйидагилар киради: • тайёрлаш жараёнлари – қолип, арматура каркасларни, арматура- қолип блокларини тайёрлаш ва товар бетон қоришмасини тайёрлаш. Бу жараёнлар асосан заводда бажарилади.

• қурилиш майдонидаги жараёнлар –қолип ва арматурани ўрнатиш, бетон қоришмасини ташиш ва жойлаштириш, бетонни парваришлаш, қолипни кўчириш. Қолип системаси – бу тушунчага қолип ва уни мустахкамлиги ва турғунлигини таъминловчи элементлар, махкамловчи элементлар ва ушлаб турувчи конструкциялар, ҳавозалар киради. Қолип ва қолиплар системаси айрим элементларининг турлари ва вазифаси: • қолип – монолит конструкциялар учун шакл-форма; • шчит – қолипнинг каркас ва палубадан иборат бўлиб, шакл ҳосил қилувчи элементи; • палуба – шчитнинг шакл ҳосил қилувчи ишчи юзасини ташкил этувчи элементи; • қолип панель – қолипнинг шакл-форма ҳосил этувчи текис элементи бўлиб, бир нечта туташ шчитлардан иборат ва узаро боғловчи тугунлар ва элементлар ёрдамида боғланган бўлиб аниқ текис юзани қолиплашга мулжалланган; қолип блоки – бутун ҳолда тайёрланган текис ва бурчак панель ва шчитлардан иборат, фазовий, периметри бўйича берк элемент. Қолип учун материал сифатида алюмин қотишмалари, намга чидамли фанера ва ёғоч плиталар, пўлат, стеклопластик ва катта зичликли тўлдиргичга эга полипропилен хизмат қилади. Қолипларни ушлаб турувчи элементлари одатда пўлатдан, алюмин қотишмаларидан ясалади, бу эса ўз навбатида уларни қайта ишлатиш имконини беради. Қолипнинг комбинациялашган конструкциялари энг самаралидир. Улар материалларнинг ўзига хос характеристикаларидан юқори даражада тўлиқ фойдаланиш имконини беради. Фанера ва пластикдан ясалган қолипнинг қайта ишлатилиши 50 марта ва ундан ортиқга тенг, шу билан бирга материал ва бетонни кам адгезияси ҳисобига конструкция юза сифати анча ошади. Пўлатли қолип ясашда, қалинлиги 2...6 мм тунука қўлланилади, бу ўз

навбатида қолипни анча оғирлаштиради. Ёғоч материаллардан ясалган қолип юзалари синтетик қопламалар билан ҳимояланади. Хозирги пайтда қалинлиги 18...22 мм, намга чидамли фанерадан ясалган қолиплар энг кенг тарқалгандир. Қоплама қатлам сифатида стеклопластик, қатламли пластик, винипласт ишлатилади. Айниқса шишатола билан арматураланган пластмасса қолиплар ҳам қўлланилмоқда. Улар статик юкланишда юқори мустаҳкамликка эга ва бетон билан химик мосдир. Полимердан ясалган қолиплар бошқа қолиплардан енгиллиги, шаклини ўзгармаслиги ва коррозияга чидамлилиги билан ажралиб туради. Пластмасса қолипларнинг камчилиги – термоишлов берилгандаги ҳарорат 60°С гача бўлганда уларнинг юк кўтарувчанлик қобилияти кескин камаяди. Металл палубасига листли полипропилен қопланган комбинациялашган қолиплар пайдо бўлди. Ток ўтказувчи тўлдиргичли композитларни қўллаш бетонга иссиқлик таъсирини бошқарадиган иситувчи қоплама олиш имконини беради. Қолипларнинг асосий турлари Қолиплар функционал вазифаси бўйича бетонланаётган конструкцияларни турига қараб қуйидагиларга таснифланади: • вертикал юзалар учун, шу жумладан деворлар; • горизонтал ва ётиқ юзалар учун, шу жумладан ора ёпмалар; • девор ва ора ёпмаларни бир вақтни ўзида бетонлаш учун; • хона ва алохида квартираларни бетонлаш учун; • эгри чизиқли юзаларни бетонлаш учун (бунда асосан пневматик қолиплардан фойдаланилади). Деворни бетонлаш учун қуйидаги кўринишдаги қолиплар қўлланилади: майда шчитли, йирик шчитли, блок –форма, блокли ва сирпанувчи.

Ора ёпмаларни бетонлаш учун майда шчитли ўшлаб турадиган элементлари билан биргаликдаги қолиплардан ва қолип юзалари ягона қолип блокини ташкил этувчи, кран билан тўлиқ кўчириб ўрнатиладиган йирик шчитли қолипдан фойдаланилади. Девор ва ора ёпмаларни ёки бинонинг бир қисмини бир вақтнинг ўзида бетонлаш учун, ҳажмдор-кўчириладиган қолипдан фойдаланилади. Шу мақсадлар учун горизонтал кўчириладиган, жумладан вертикал, горизонтал ва ётиқ юзаларни бетонлаш учун сирпанувчи қолип қўлланилади. Ажратиб-қайта ўрнатиладиганмайда шчитли қолип кичик ўлчовли юзаси 3 m 2 гача ва массаси 50 кг гача бўлган элементлар тўпламидан ташкил топади, бу эса уларни қўлда ўрнатиш ва қисмларга ажратиш имконини беради. Қолип элементлардан йирик панелларни ва блокларни йиғиш мумкин. Уларни қисмларга ажратмай кран ёрдамида монтаж ва демонтаж қилиш мумкин. Қолип унификациялашган бўлиб, турли хил доимий, ўзгарувчан ва қайтарилувчи ўлчовларга эга монолит конструкциялар учун қўлланилиши мумкин. Унификациялашмаган кичик ҳажмдаги конструкцияларни бетонлаш учун бу қолипни ишлатиш жуда ҳам мақсадга мувофиқдир. Йирик шчитли қолиплар – бириктирувчи элементлар ва катта ўлчамдаги шчитлардан ташкил топган. Қолип шчитлари барча технологик оғирликларни қўшимча кўтарувчи ва ушлаб турувчи элементлар ўрнатилмаган ҳолда қабул қилади. Бу қолиплар, узун деворларни, ора ёпмаларни ва туннелларни бетонлашда қўлланилади. Шчит ўлчами бетонланаётган конструкция ўлчамига тенг: девор учун – хона баландлиги ва эни, ора ёпма учун – ора ёпма узунлиги ва энига тенг. Катта майдондаги ёпмаларни бетонлаганда, бир смена давомида бетонни конструкцияга жойлаштириш ва зичлаш мумкин бўлмаса, ёпма хариталарга бўлинади. Харитани ўлчамлари технологик регламент асосида берилиб, уларни чегара қисмларида кейинги хариталар билан яхши боғланиши учун ячейкаси 10×10 мм қалинлиги 2...4 мм ли металл тўр ўрнатилади. Йирик шчитли қолипларни

деворлари ва пардадеворлари монолит, ора ёпмалари йиғма бўлган биноларда қўллаш тавсия этилади. Йиғма ажратиб-кўчириладиган йирик шчитли қолиплар кўндаланг кесим юзаси ўзгарувчан конструкцияларни бетонлашда ҳам қўлланилади (силослар, тутун қувурлари, градирнялар). Блокли қолип – бу хажмдор-кўчириладиган қолип, оралиқ том ёпмасини барпо этмасдан бино ячейкасини контури бўйлаб, учта ёки тўртта деворни бир вақтни ўзида барпо этишга мўлжаллангандир. Қолип алоҳида блоклардан монтаж қилинади ва улар орасидаги масофа барпо этиладиган деворларни қалинлигига тенг. Ички ва ташқи деворлари монолит юк кўтарувчи ва ёпмалари йиғма бўлган биноларга комбинациялашган вариант: ташқи девор юзаларига − йирик шчитли қолип, ички юза ва деворлар учун – блокли, вертикал кўчириладиган ва чиқариб олинадиган қолип тавсия этилади. Блок-форма фазовий берк блоклардан ташкил топган бўлиб: бўлакларларга бўлинмайдиган ва бикир, бўлакларга бўлинадиган ёки суриладиганларга (очиладиган) бўлинади. Блок-формалар ҳажми унча катта бўлмаган берк конструкцияларни вертикал ва горизонтал юзаларни бетонлаш учун қўлланилади. Бундан ташқари – деворларни ҳажмдор элементларини, лифт шахталарни, алохида турувчи пойдеворларни, устунларни бетонлашда хам фойдаланилади. Ҳажмли-кўчириладиган қолип “П” кўринишидаги секциялардан ташкил топган горизонтал чиқариб олинадиган йирик ўлчовли блок бўлиб, бир вақтни ўзида девор ва қаватлар аро том ёпмаларни бетонлашга мўлжалланган. Қолипни кўчиришда секциялар ичкарига сурилади ва кейинчалик кран билан кўтариб олиш учун оралиққа думалатилинади. Бу қолиплар турар жой ва фуқаро биноларини кўндаланг юк кўтарувчи деворлари ва қаватлараро том ёпмаларни бетонлашда қўлланилади. Ушбу турдаги бўйлама кўчириладиган қолип бўйлама юк кўтарувчи деворлари монолит ва ёпмалари монолит темирбетондан бўлган биноларда ҳам қўлланилмоқда.

Планда оддий кўринишга эга, қаватлари катта юзали, фасад юзаси текис биноларда ҳажмли-кўчириладиган қолипларни – туннелли, вертикал ва горизонтал кўчириладиган қолиплари тавсия этилади. Туннелли қолип – ҳажмдор-кўчириладиган қолип, бир вақтни ўзида бинонинг иккита кўндаланг битта бўйлама деворини ва улар устига қаватлар ора ёпмаларни бетонлашга мўлжалланган. Туннель иккита қарама-қарши турган ярим туннелларни вертикал ва горизонтал шчитларини тез ечиладиган қулфлар билан боғлаш ҳисобига ҳосил қилинади. Бу турдаги қолиплар, ички деворлари монолит, монолит ёпмали ва фасад панеллари осма бўлган биноларни барпо этишда кенг қўлланилади. Горизонтал кўчириладиган (суриладиган) қолип – горизонтал узун конструкциялар ва иншоотларни ҳамда кесими берк катта периметрли конструкцияларни бетонлаш учун мулжалланган. Сирпанувчи (сирғанувчи) қолип – баланд бино ва иншоотларни деворларини бетонлаш учун қўлланилади. Бу қолип фазовий шаклга эга бўлиб, девор периметри бўйлаб ўрнатилади ва бетонлаш маромига қараб гидродомкратлар ёрдамида кўтариб борилади. Пневматик қолип – эгилувчан, иншоот ўлчамлари бўйича бичилган ҳаво ўтказмайдиган қобиқ. Қолип иш ҳолатига ўрнатилиб, уни ичкарисида ҳаво ёки бошқа газ ёрдамида ортиқча босим ҳосил қилинади ва бетонланади. Бу турдаги қолип ҳажми нисбатан катта бўлмаган эгри чизиқли кўринишдаги иншоотларни бетонлашда қўлланилади. Кўчириб олинмайдиган қолип – конструкцияларни қолипи кўчирилмайдиган, пардоз қопламасиз ҳамда иссиқлик изоляцияси ва гидроизоляциясизли барпо этишда қўлланилади. Бетон ишларини бажарганда қолип системаларининг қуйидаги ёрдамчи элементлари қўлланилади: Осма сўрилар – махсус сўрилар, деворларга фасад тарафидан кронштейн ёрдамида осилади. Кронштейнлар деворларни бетонлаш чоғида қолдирилган тешикларга маҳкамланади.

Думалатиб чиқариладиган сўрилар – туннель қолипларни ёки демонтаж қилинган ёпма қолипларни думалатиб чиқариш учун мўлжалланган сурилар. Бўшлиқ хосил қилувчилар − махсус қолип, монолит конструкцияларни шаклланишида дераза, эшик ва бошқа ўринларни хосил қилиш учун мўлжалланган. Монолит конструкцияларни технологиклигини оширишга ва бетон ишларни мажмуали бажаришда мехнат сарфини камайтиришнинг асосий йўналишлари: • кимёвий қўшимчали юқори қўзғалувчанли ва қўйма бетон қоришмаларини қўллашга ўтиш, бу ўз навбатида бетонни ташишга, жойлаштиришга ва зичлашга бўлган мехнат сарфини минимумгача камайтиради − қўл мехнатини 35%, дан 8% пасайиши ва бир вақтнинг узида бетонлашни жадаллаштириш ошганда бетон қоришмасини жойлаштириш нисбий таннархи анчага камаяди; • тўлиқ тайёр армокаркасларни қўллаш, пайвандли бириктиришдан механик туташувларга ўтиш − мехнат сарфини 1,5... 2 мартага пасайтириш; • махсус антиадгезион полимер қопламалар билан қопланган инвентарь, тозалаш ва мойлаш ишлари бажарилмайдиган модуль системали тез кўчириб олинадиган қолипларни қўллаш; • узлуксиз бетонлашни қўллайдиган қолип системаларидан фойдаланиш, демонтаж қилишга мехнат сарфи бўлмайдиган ёки камайтирадиган кўчириб олинмайдиган қолипларни қўллаш. Агарда, монолит темир бетон конструкцияларни барпо этишга кетадиган мехнат сарфини 100% деб қабул қилсак, шундан қолипларни ўрнатишга кетган мехнат сарфи тахминан – 45... 65%, арматура ўрнатишга – 15... 25% ва бетонлашга – 20... 30% ни ташкил этади.

Адабиётлар: 1. Бозорбойев Н. Бино ва иншоотларни барпо этиш технологияси. И-қисм. ўқув қўлланма Тошкент, 2000. 2. Бозорбойев Н., Собиров М. Бино ва иншоотларни барпо этиш технологияси. ИИ-қисм. ўқув қўлланма Тошкент, 2000. 3. Технология возведения зданий и сооружений: Учеб. для строит, вузов/В.И. Теличенко, О.М. Терентьев, А.А. Лапидус— 2-е изд., перераб. и доп.— М.: Высш. шк., 2004. — 446 с; ил. 4. Технология строительного производства. Учебник, (С.С. Атаев, Н.Н. Данилов, Б.В.Прыкин и др.) М., Стройиздат, 1994. 5. Технология строительного производства (О.О.Литвинов и др.) Киев, Высшая школа. 1995. 6. Хамзин С. К., Карасев А. К. Технология строительного производства. Курсовое и дипломное проектирование. Учеб. пособие для строит, спец. вузов. — М.: ООО ≪ БАСТЕТ ≫ , 2006. - 216 с.: ил 7. Бозорбоев Н., Бозорбоев Ф. Бино ва иншоотларнинг ер остки қисмини барпо этиш технологияси. Ўқув қўлланма. Тошкент, 2003. 8. Швиденко В.И. Монтаж строительных конструкций. Уч. пос. М., Выс. школа, 1987. 9. Матвеев Е.П. Реконструкция жилых и гражданских зданий.— М.: ГУЛ ЦПП, 1999. 10. Справочник строителя. Бетонные и железобетонные работы.— М.: Стройиздат, 1987.

Похожие

Куйма бетон ва темир-бетондан биноларни барпо этиш технологияси

Биноларни вертикал кўчириладиган қолипларда барпо этиш

Ғишт деворли биноларни барпо этиш

Йирик панелли биноларни барпо этиш

Ўта баланд биноларни барпо этиш