Бетонлар ҳақида умумий маълумотлар - Архтектура - Рефераты

Бетонлар ҳақида умумий маълумотлар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

Бетонлар ҳақида умумий маълумотлар. Бетон турлари Режа: 1. Бетон ҳақида тушунчалар. 2. Бетонларнинг синфланиши. Оғир бетон. 3. Бетон учун хом ашёлар. 4. Бетонни мустаҳкамлиги.

Бетонлар қурилишда ишлатиладиган асосий ашёдир. Саноат, турар жой бинолари, қишлоқ хўжалиги иншоотларининг конструкциялари бетондан тайёрланади. Шунингдек, бетонлар тўғон, шлюз, каналлар қуришда, қирғоқларни мустаҳкамлашда, автомобил, темир йўл ва кўприк йўлларини қуришда ишлатилади. Кимё саноати аппаратларининг ички ва сиртқи юзаларини қоплаш учун бетоннинг махсус турларидан фойдаланилади. Боғловчи модда, майда ва йирик тўлдиргичларни сув билан қориштириб олинган қоришманинг аста-секин қотиши натижасида ҳосил бўлган сунъий тош бетон деб аталади. Зичлигига кўра бетонлар қуйидагича таснифланади. Жуда оғир бетонларнинг зичлиги 2500 кг/м 3 дан юқори, бунда тўлдиргич сифатида пўлат қипиғи (пўлат-бетон), барийли бетон, магнезит, чўян чиқиндиси ва бошқалар ишлатилади. Оғир (оддий) бетоннинг зичлиги 1800–2500 кг/м 3 . Тўл диргич сифатида қум, шағал ёки чақиқ тош ва бошқалар ишлатилади. Енгил бетоннинг зичлиги 500–1800 кг/м 3 , тўлдиргич сифатида тошқол, керамзит, аглопорит, перлит, пемза, туф ва бошқа енгил табиий ва сунъий тошлар ишлатилади. Жуда енгил бетон. Зичлиги 500 кг/м 3 дан кам бўлган конструктив ва иссиқликни кам ўтказадиган кўпикбетон, газбетон ёки йирик ғовакли бетонлар шулар жумласидандир. Кўриниб турибдики, бетонларнинг зичлиги 300 кг/м 3 дан 3600 кг/м 3 гача ўзгарар экан. Бу эса, бетон буюмларини ёки конструкцияларни керакли зичлиқда тайёрлашга имкон беради. Бетонбоп ашёлар Бетон тайёрлаш учун ишлатиладиган ашёлар давлат стандартларида кўрсатилган талаблар асосида тўла синалган бўлиши керак.

Конструкция ва иншоотнинг тузилишига, ишлаб чиқариш ишларидаги шароитга қараб цемент хили танланади. Бетоннинг сиқилишидаги мустаҳкамлик чегарасига кўра цемент маркасини танланади Тўлдиргичлар. Қум майда тўлдиргичдир. Бетон тайёрлашда Ўрта Осиёда асосан дарё, тоғ ёки бархан қумлари ишлатилади. Бетон учун ишлатиладиган қумнинг таркиби тоза бўлиши керак. Қум таркибида кўп учрайдиган зарарли аралашмалар (гипс, слюда, пирит, чанг ва лой заррачалари, органик моддалар) бетоннинг сифатини пасайтиради. Қумдаги слюда миқдори 0,5 % дан, сульфатли бирикмалардан – пирит (ҒеS 2 ) билан гипс қумда 1 % дан ортмаслиги лозим. Улар цемент тошини емиради, яъни бетон чидамлилиги камаяди. Гил заррачалари билан чанглар қум донасининг сиртини қоплаб цемент тоши билан ўзаро бирикишига тўсқинлик қилади ва бетоннинг мустаҳкамлигини камайтиради. Табиий қумлар даги гил ва чанглар 3 %дан, майдалаб туйилган қумларда эса 5 % ортмаслиги лозим. Қумдаги органик аралашмалар жуда зарарлидир. Чунки улар, айниқса, органик кислоталар бетон мустаҳкамлигини камайтиради (1-расм) ва ҳатто цемент тошини аста-секин бузади. Қумнинг майда-йирик лиги сифатли бетон олишда катта аҳамиятга эга. Ҳар хил йирикликдаги қумлар (0,15 мм. дан 5 мм. гача) ўзаро ғовак ва бўшликларни тўл ғизиш ҳисобига зичлиги катга бўлади. Бу ҳолда бетон учун сарфланадиган цемент тежалади. Агар қумда бўшлиқ кўп бўлса, бетон учун цемент харажати ортади, зичлиги эса камаяди. Қумнинг майда-йириклиги стандарт ғалвирда аниқланади. Ғалвир катталикларининг ўлчами одатда, 5; 2,5; 1,25; 0,63; 0,31 ва 0,14 мм бўлади.

Йирик тўлдиргичларга шағал, чақиқ тош, тошқол ва шунга ўхшаш ашёлар киради. Келиб чиқишига кўра йирик тўлдиргичлар – тоғ, дарё ва денгиз шағали хилларига бўлинади. Денгиз ва дарё шағали сувда кўп ишқалангани сабабли юмалоқ, сирти текис бўлади. Пластинка, япалоқ ва игнасимон чўзинчоқ шаклдаги шағал бетон мустаҳкамлигини камайтиради. Шунинг учун бундай яроқсиз шағал доналари бетон таркибида 15 % (япалоқ) ва 35 % (чўзинчоқ) дан ортмаслиги керак. Тоғ жинсларини чақиш йўли билан бетон сифатини оширувчи йирик тўлдиргич – чақиқ тош олинади. У қиррали, умуман куб шаклига ўхшаш доналардан ташкил топган. Бу эса цемент хамирининг чақиқ тош билан мустаҳкам ёпишишига имкон беради. Шу сабабли, маркаси 400 дан катта бўлган, юқори мустаҳкам, зич бетон тайёрлашда, асосан, чақиқ тош ишлатилади. Маркаси 150– 300 ва ундан кичик маркали бетонлар учун чақиқ тош ўрнига шағал иш латса ҳам бўлади. 2-расм. Қумнинг майда- йириклигини ифодаловчи график. 3-расм. Шагалнинг майда- йириклигини ифодаловчи1-расм. Қумдаги органик аралашмаларнинг бетон мустаҳ камлигига таъсири: 1–тоза қум; 2– органик аралашмали қум.

график. Сув. Бетон қоришмасини тайёрлашда сув ишлатилади. Сувнинг водород кўрсаткичи (рН) 4 дан кичик бўлмаслиги, сувдаги сульфат ионлар (SО 4 ) миқдори 2700 мг/л. дан ортмаслиги ҳамда зарарли аралашмалар (ёғлар, шакар, кислоталар ва ҳ.к.) бўлмаслиги керак. Таркибида 2 %гача тузлар бўлган денгиз сувини йирик арматурасиз бетон иншоотларини қуришда ишлатиш мумкин. Махсус қушилмалар. Бетон буюмларини тез қотириш учун (айниқса, совуқ муҳитда) қоришмага махсус қўшилмалар қўшилади. Кальций хлорид (СаСl) ёки хлорид кислотаси (НСl) шулар жумласидандир. Қотиш жараёнини тезлатувчи қўшил малар бетон қоришмасининг пластиклигини оширади, кальций хлорид миқдори арматурали бетон учун 2 % (цементнинг ошрлигига нисбатан), арматурасиз бўлса 3 %дан ортмаслиги керак. Хлорид кислотаси эса бетонда 2 %дан ортмаслиги зарур. Бетон қоришма деб, таркибидаги ашёлар микдорининг қаерда ишлатилишига қараб, самарали усулда ҳисоблаб ва қориштириб олинган бўтқасимон аралашмага айтилади. Бетон қоришма, асосан, икки талабга жавоб бериши керак: биринчиси – у осон ва қулай жойланувчан бўлиши ва иккинчиси – қоришмани узоқ масофага ташиганда уни тайёрлаган вақтда - гидек бир жинслилиги йўқолмаслиги лозим. Бетон иншоотларининг юқори сифатли бўлишида қориш манинг қулай жойланувчанлик кўрсаткичи катта аҳамият га эга. Бетон қориша қайси мақсадда ишлатилишига кўра унинг қулай жойланувчанлик ва ёйилувчанлик кўрсаткичи олдиндан белгилаб олинади. Қулай жойланувчанлик кўрсаткичи техник вискозиметр асбобида аниқланади. Бетон қоришмасининг хоссаларини аниклаш усуллари «Қурилиш материалларидан лаборатория ишлари» китобида тўла ёритилган.

Бетон қоришмасининг хоссасини ифодаловчи яна бир кўрсаткич унинг ёйилувчанлигидир. Ёйилувчанлик баландлиги 30 см, қуйи диаметри 20 см, усткиси эса 10 см. га тенг қилиб пўлат тахтасидан ясалган (тубсиз) кесик конус асбоб ёрдамида аниқланади. Қоришманинг конус баландлигига нисбатан ёйилишдаги чўкишига қараб, бетоннинг ёйилувчанлик ёки конусншг чўкиш кўрсаткичи аниқланади. Конуснинг чўкиш миқдорига кўра бетон қоришмалар ўта қуюқ, пластик ва қуйма бўлади. Ута қуюқ бетон қоришма конусининг чўкиши 0–1 см. га тенг. Бундай қоришмани қолипларга жойлашда уни шиббалаш, титратиб шиббалаш ёки зичлаш керак. Пластик бетон қоришма конусининг чўкиши 3– 10 см. га тенг. Бундай қоришмалар қолипга титратувчи асбоб (вибратор) воситасида жойланади. Қуйма бетон қоришма конусининг чўкиши 15–18 см. дан катта бўлиб, қоришманинг тўла жойланиши учун уни озгина титратиш кифоя. Бетон қоришмасидаги йирик тўлдиргичлар бўшлиқларини цемент қум қоришмаси тўлғизади. Шағал доналари орасидаги бўшлиқлар ҳажми қоришма ҳажмига тенг бўлиши керак. Шунда ўта зич бетон олиш мумкин. Шағал доналариаро бўшлиқлар ҳажмига тенг қоришма ҳажмини сурилиш коэффициентига (ўта қуюқ бетон қоришмалари учун 0,85–0,95, пластик қоришмалар учун 0,5–0,8) кўпайтириб қоришманинг ҳақиқий ҳажми топилади (1-расм). Бетон қоришмасининг пластиклигини яхшилаш учун юқоридаги қўшилмалардан ташқари лигносульфат (ПСТ гидрофил), совун, микроғоваклар ҳосил қиладиган совунли ёғоч пеки ва комплекс кимёвий қўшилмалари ҳам ишлатилади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 1. Йўлдошев Н.Қ., Умаржонов А.М. Иқтисодиёт ва менежмент. - Т.: ТДИУ, 2005 2. Ш.Н.Зайнутдинов, Н.Р.Қодирходжаева. “Менежмент” фани бўйича ўқув- услубий мажмуа. “Иқтисодий таълимдаги ўқитиш технологияси” сериясидан. Т.: ТДИУ, 2006, 156 б 3. Ш.Н.Зайнутдинов, Н.Р.Қодирходжаева. “ Менежмент” фани бўйича ўқув услубий таълим технологияси. Услубий қўлланма. “Иқтисодий таълимдаги ўқитиш технологияси” сериясидан. Т.: ТДИУ, 2006, 185 б 4. Йўлдошев Н.Қ., Қозоқов О.С. Менежмент. Дарслик . - Т.: Фан, 2004. 5. Герчикова В.И. Менеджмент. Учебник. – М.; 2003 6. Галкович Р.С., Набоков А. М. Менеджмент. Учебник. – Перм ь , 2000 7. Виханский О. С. , Наумов А. И. Менежмент. Учебник . – М.: Экономика , 2003 (61-125) . 8. Дятлов А. Н. Общий менеджмент: Концепции и комментарии: Учебник. - М.: Альпина Бизнес Букс, 2007. - 400 б . 9. Загородников С.В. Краткий курс по менеджменту: учеб. пособ. –М.: “ Окей – книга ” , 2007.-160 б . 10. Иваньков А.Е., Иванькова М.А. Менеджмент: учебный минимум. –М.: “ Юриспруденция ” , 2008. -32 б . 11. Ивашковский С. II . Экономика для менеджеров: Микро и макроуровень: Учеб. пособ. - М.: Дело, 2007. - 440 б. 12. Ильин Е.П. Мотивация и мотивы. – СПб. Питер, 2008.-512 б . 13. www. morozov. ru – Россия Менежмент ва бозор академиясининг расмий сайти. 14. www.edu.ru 15. www.som.pu.ru 16. www . cfin . ru – Корпоративный менеджмент . 17. www . salesmanagment . ru – Управление продажами .

Похожие

Металл конструкциялар хакида умумий маълумотлар

Юк автомобиллаp ва тракторлари тўғрисида умумий маълумотлар

Бетоннинг махсус турлари. Енгил бетонлар

Автоклавда қотиш жараёни. Силикат бетонлар турлари

Кишлок хужалиги курилишида кенг кулланиладиган курилиш материаллари хакида умумий маълумотлар