Qator yaqinlashishining yetarli sharti - Алгебра - Рефераты

Qator yaqinlashishining yetarli sharti

Загружено в:

14.12.2019

Скачано:

0

Размер:

178.5 KB

Qator yaqinlashishining yetarli sharti Reja: 1. Taqqoslash teoremasi (alomati). 2. Dalamber alomati. 3. Koshi alomati. 4. Qator yaqinlashishning integral alomati.

1. Taqqoslash teoremasi (alomati) Teorema.   1n na va   1n nb qatorlar berilgan bo`lib, mavjud bo`lgan barcha n≥N lar uchun 0 ≤ a n ≤ b n shart bajarilsin. U holda, agar   1n nb qator yaqinlashuvchi bo`lsa,   1n na qator ham yaqinlashuvchi bo`ladi va aksincha,   1n na qator uzoqlashuvchi bo`lsa,   1n nb qator ham uzoqlashuvchi bo`ladi. Isboti. Oldingi mavzudan ma`lumki,   1k kb qator yaqinlashuvchi bo`lsa, uning   N k kb qoldig`i ham yaqinlashuvchi bo`ladi. Aytaylik, B bNk k    bo`lsin. U holda, n ≥ N lar uchun quyidagi tengsizlik o`rinli bo`ladi:           n Nk Nk k k n Nk k B b b a Bundan ko`rinadiki,   N k ka qatorning xususiy yig`indilari ketma–ket chegaralangan hamda barcha k ≥ N lar uchun a k ≥0 bo`lganligi sababli, oldingi mavzudagi 2– teore-maga asosan   N k ka qator yaqinlashuvchi bo`ladi. U holda,   1 k ka qator ham yaqinlashuvchi bo`ladi. Teorema isbot bo`ldi. Misol. Quyidagi qator yaqinlashishini taqqoslash teoremasi yordamida tekshiring:   1 2 2 sin n n nx Yechilishi: Ma`lumki, barcha n lar uchun , 1 sin 0 2 2 2 булса n n nx     1 2 1 n n qator yaqinlashuvchi bo`ladi, chunki 2 1 n nisbat 0 ≤ 2 1 n ≤ 1 da joylashgan. U holda, taqqoslash teoremasiga asosan istalgan X€R uchun berilgan qator yaqinlashuvchidir.

Lemma. Hadlari musbat bo`lgan   1 n na qator berilgan bo`lsin. U holda, shunday q mavjud bo`lsaki, barcha n lar uchun quyidagi 1 1    q a a n n (1) tengsizlik o`rinli bo`lsa, qator yaqinlashuvchi bo`ladi. Agar n lar uchun 1 1  n n a a (2) bo`lsa, qator uzoqlashuvchi bo`ladi. Isboti: Agar (1) – shart bajarilsa, a n+1 ≤q a n+1 ≤ q 2 a n-1 ≤…≤a 1 q n (3) bajariladi. U holda, barcha n lar uchun a n ≤ a 1 q n-1 (4) o`rinli bo`ladi. 0<q<1 bo`lganda     1 1 1 n nq a qator yaqinlashuvchi bo`lganligi uchun taqqoslash teoremasiga asosan berilgan   1 n na qator ham yaqinlashuvchi bo`ladi. Demak, lemmaning birinchi qismi isbot bo`ldi. Agarda 1 1  n an shart bajarilsa, a n-1 ≥a n ≥…> a 1 (5) bo`ladi. Bunda barcha n lar uchun a n ≥a 1 ≥0 o`rinlidir. Bu holda, qator yaqinlashishining zaruriy sharti bajrarilmaydi. Demak, qator uzoqlashuvchi bo`ladi. Lemmaning ikkinchi qismi ham isbot bo`ldi. 2 . Dalamber alomati Teorema. Agar a n hadlari musbat bo`lgan qator uchun quyidagi 1 lim n n na q a     (6) shart bajarilsa, q < 1 bo`lganda qator yaqinlashuvchi, q  1 bo`lganda esa qator uzoqlashuvchi bo`ladi.

Isboti: Ketma – ketlik limiti ta`rifidan ma`lumki, har qanday 0   son uchun shunday N mavjud bo`ladiki, uning uchun barcha n ≥ N larda 1n n a q q a       tengsizlik o`rinli bo`ladi. Agar q<1 bo`lsa, 0   ni q+  <1 bo`ladigan qilib tanlab, barcha n ≥ N lar uchun 1 1n na q a      ni hosil qilamiz. Bundan ko`rinadiki, berilgan qatorning N – qoldig`i lemmaning (1) shartini qanoatlantiradi. Demak, qator yaqinlashuvchi ekan. Agar q>1 bo`lsa, 0   ni q–  >1 ko`rinshida tanlab, barcha n ≥N lar uchun 1 1n na q a      tengsizlikni hosil qilamiz. Bu holda qatorning N–qoldig`i lemmaning (2) – shartini qanoatlantiradi. Demak, qator uzoqlashuvchi bo`ladi. Teorema isbot bo`ldi. 1-misol. ... 1 ... 3 1 2 1 1      n qatorni Dalamber alomati yordamida tekshiring. Yechilishi: Shartga asosan 1 1 1 1 n na v а a n n    Demak, 1 1 1 1 1 lim lim : lim lim 1 1 1 0 1 1 1 1 n n n n n n a n q a n n n n                              Ammo berilgan qator garmonik qator bo`lganligi sababli u uzoqlashuvchidir. 2-misol.   12 n n n qatorni Dalamber alomati yordamida tekshiring. Yechilishi: Berilganlarga ko`ra n n n a 2  , bundan 1 1 2 1     n n n a U holda, 1 1 1 1 ( 1)2 1 lim lim : lim 2 2 2 2 n n n n n n n n n a n n n a n                      . Demak, berilgan qator yaqinlashuvchi ekan.

3–misol.   1n n !n 10 qatorni tekshiring Yechilishi: Shartga asosan )!1 ( 10 ! 10 1 1      n a ва n a n n n n . U holda, 1 1 10 ! 10 lim lim lim 0 1 ( 1)! 10 n n n n n n na n a n n                . Dalamber alomatiga asosan berilgan qator yaqinlashuvchi bo`ladi. 3. Koshi alomati   1 n na qatorning yaqinlashuvchi bo`lishi uchun har qanday 0   son uchun shunday N nomer mavjud bo`lib, barcha n>N lar va p≥1 da 1 2 ...n n n pa a a         tengsizlikning bajarilishi zarur va yetarlidir. Qatorning bunday shartiga Koshi alomati yoki Koshi kriteriyasi deyiladi. Bunda p=1 da qatorning yaqinlashuvchi bo`lishi uchun 1na    shartning bajarilishi zaruriydir. Bu esa lim 0 n n a    ni anglatadi. Demak, qatorning yaqinlashuvchi bo`lishi uchun uning nomeri cheksiz oshishi bilan qatorning umumiy hadi nolga intilishi zarur. Ammo bu shart qatorning yaqinlashuvchi bo`lishi uchun yetarli bo`la olmaydi. Bo`nga quyidagi garmonik qator misol bo`la oladi: ... 1 ... 3 1 2 1 1      n Bunda n→∞ da 0 1 n an bo`ladi, lekin garmonik qator Koshi alomatini qanoatlantirmaydi. Shuning uchun u yaqinlashuvchi bo`la olmaydi, chunki 2 1 2 1 1 ... 2 1 1 1          n n n n n n va

Bundan ko`rinadaki,  < 2 1 da p = n bo`ladi. U holda, garmonik qator uchun quyidagi tengsizlik n qanday bo`lishidan qat`iy nazar o`rinli bo`lmaydi: 1 2 1 1 1 ... .. 1 2n n n pa a a n n n n               Demak, garmonik qatorda har bir 0   son uchun Koshi shartidagi N nomer topilavermaydi. Shuning uchun ham garmonik qator uzoqlashuvchi bo`ladi, chunki lim 0 n n a    shart faqatgina zaruriy shart bo`lib qoladi, ammo qator yaqinlashishining yetarli sharti bo`la olmaydi. 4. Qator yaqinlashishining integral alomati Qator yaqinlashishining yetarli shartlaridan biri, yaqinlashishning integral alomati dir . Teorema. f(x) funktsiya x ≥ 1 sohada aniqlanuvchi va x ≥ a ≥ 1 da uzluksiz hamda musbat va kamayuvchi bo`lsin. U holda, ... )n(f ... )2(f )1(f ёки ... a ... a a n 2 1         qatorning yaqinlashuvchi bo`lishi uchun a n =f(n)=f(x) bo`lib,   a dx x f ) ( xosmas integralning yaqinlashuvchi bo`lishi zarur va yetarlidir. Teorema isbotini qiziquvchilarning o`zlariga havola qilamiz. Misol. ... n 1 ... 3 1 2 1 1 a a a      qator yaqinlashishini yaqinlashishining integral alomati yordamida ko`rsating. Yechilishi: Agar a≤o bo`lsa, berilgan qator uzoqlashuvchi bo`ladi. Shuning uchun a>o da qatorni tekshiramiz. ax x f 1 ) (  deb olib, berilgan qatorni quyidagi ko`rinshda ifodalay olamiz: yoki

f(1)+f(2)+…+f(n)+… (A)ax x f 1 ) (  funktsiya x ≥ 1 sohada uzluksiz musbat va kamayuvchi bo`lganligi uchun   1 dx)x(f xosmas integral yaqinlashishining integral alomatiga asosan yaqinlashuvchi bo`ladi. Lekin a≠ 1 bo`lganda 1 1 1 1 1 ' g , 1 lim lim 1 1 1 1 ' g , b a a а n n a bo l anda dx dx b a x x a a a bo l anda                                   bo`ladi. Agar a = 1 bo`lsa,   1 1 lim lim ln b a n ndx dx b x x         . Demak, xosmas integral faqatgina a > 1 bo`lganda yaqinlashuvchi bo`ladi. Shunindek, berilgan qator a>1 da yaqinlashadi, a≤1 bo`lganda esa uzoqlashuvchi bo`ladi.

Похожие

Qator yaqinlashishining zaruriy sharti

Trеskning plastiklik sharti va oqish sirti tеnglamasi. Mizеsning yuklanish sirti va plastiklik sharti

Sonli Qatorlar. Funktsional Qatorlar

Sonli qatorlar 2

Kompleks sonlar nazariyasi 2