Nyuton - leybnits formulasi. O’zgaruvchini almashtirish va bo’laklab integrallash yordamida aniq integralni hisoblash - Алгебра - Рефераты

Nyuton - leybnits formulasi. O’zgaruvchini almashtirish va bo’laklab integrallash yordamida aniq integralni hisoblash

Загружено в:

12.09.2022

Скачано:

0

Размер:

94 KB

Nyuton - leybnits formulasi. O’zgaruvchini almashtirish va bo’laklab integrallash yordamida aniq integralni hisoblash Reja: 1. Nyuton - Leybnits formulasi. 2. O’rniga qo’yish usuli bilan aniq integralni hisoblash. 3. Bo’laklab integrallash yordamida aniq integralni hisoblash.

Nyuton - Leybnits formulasi. Aniq integral hisobining asosiy formulasi Teorema: Agar F(x) funksiya f(x) funksiyaning [a;b] kesmadagi boshlang’ich funksiyasi bo’lsa, u holda f x dx a b ( )  aniq integral boshlang’ich funksiyaning integrallash oralig’idagi orttirmasiga teng, ya`ni f x dx F x F b F a a b a b ( ) ( ) ( ) ( ) |     Misol:     x dx x 3 1 2 4 1 2 4 4 4 1 4 2 1 1 4 16 1 1 415 15 4         | ; Aniq integralda o’zgaruvchini almashtirish f x dx a b ( )  integral berilgan bo’lsin, bunda f(x) funksiya [a,b] kesmada uzluksiz funksiya. x=  (t) formula bo’yicha yangi t o’zgaruvchini kiritamiz. Teorema: Agar 1)  (  )=a ;  (  )=b ya`ni x=  (t) funksiya  va  ni mos ravishda a va b ga o’tkazsa; 2)  (t) va  1 (t) funksiyalar ham [  ,  ] kesmada uzluksiz funksiyalar bo’lsa, 3) f (  (t)) funksiya [  ,  ] kesmada aniqlangan hamda uzluksiz bo’lsa, u holda quyidagi formula         dt t t f dx x f b a )) ( )) ( ( ) ( (1) o’rinli bo’ladi. Isbot: Agar F(x) funksiya f(x) ning boshlang’ich funksiyasi bo’lsa, u holda F(  (t)) funksiya esa f(  (t)) )(t   funksiyaning boshlang’ich funksiyasi bo’ladi. Endi (1) formulaning ikkala tomoniga ham Nyuton- Leybnits formulasini qo’llaymiz.

      f xdx F x F b F a f t tdt F t F F F b F a b a b a b ( ) ( ) () ( ) () () () ( ) ( ) () ( ) | |                      Demak, bu ifodalarning o’ng tomonlari teng bo’lgani uchun chap tomonlari ham teng bo’ladi. 1-Misol :     xdxx x t xdx dt xdx dt x да t x да t dt t dtt t 2 0 1 2 1 2 1 2 12 1 1 2 20 1 1 2 2 12 12 12 2 1 12 2 2                  ,, ln ln ln ln ln ; | 2-Misol : ; 247 8731 81 131 21 131 3 21 3 1 0 sincos sin cos 3 3 1213 2/112 3/0 2 |                    t dtt t да x t да x dt xdx t x xdx x   Aniq integralni bo’laklab integrallash Faraz qilaylik, u(x) va v(x) funksiyalar [a,b] kesmada differensiallanuvchi funksiyalar bo’lsin. Ularning ko’paytmasini tuzib hosila olamiz: vu v u uv    ) ( Tenglikni ikkala tomonini a dan b gacha integrallaymiz: ( ) uv dx u vdx uv dx a b a b a b         (2) Bulardan ( ) ; uv dx uv b a udx du vdx dv a b        bo’lgani uchun (2) ni quyidagicha yozamiz .

uv b a vdu udv a b a b    bundan     b a b a b a vdu uv udv | (3) kelib chiqadi. Bu (3) formula aniq integralni bo’laklab integrallash formulasi deyiladi. 1-Misol . xedx ux du dx dv edxve xe edx xe e e e ee ee x x x x x x x               0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 10 1 0 11 ; ; | | | 2-Misol .     ;2ln 42ln 21 41ln2ln 21 4)01ln()11ln( 21 0011 1ln 21 1; 1 ; 2 102 10 1 0 2 10 2 1 0 | | |            arctgxarctgx xarctgxx xdx xarctgxx xv xdx du dxdvarctgxu arctgxdx

Похожие

Aniq integralni taqribiy hisoblash

Ko`p o`zgaruvchili funksiyaning differensial hisobi. Aniq integral

Aniq integral va uning asosiy xossalari

Integrallanuvchi funksiyaning maxsusligini susaytirish

Differensial va integral hisob