Mathcad tizimida funksiyalar bilan ishlash. integrallarni hisoblash - Алгебра - Рефераты

Mathcad tizimida funksiyalar bilan ishlash. integrallarni hisoblash

Загружено в:

12.12.2019

Скачано:

0

Размер:

432 KB

Mathcad tizimida funksiyalar bilan ishlash . i ntegrallarni hisoblash REJA: 1. Mathcad tizimida sodda integrallarni hisoblash. 2. Aniqmas integrallar va ularning turli xil oraliqdagi son qiymatlari. 3. Karrali integrallarni hisoblash. 4. Mathcad tizimida grafik yasash. 5. Funksiyani uzluksizligini tekshirish. 6. Funksiyalarni hosila yordamida tekshirish. 7. Funksiyalarni taqqoslash

Mathcad tizimida sodda integrallarni hisoblash. Ma'lumki, aniq integralni hisoblash natijasida, qandaydir egri chiziqlar bilan ajratilgan sohaning yuzini hisobga olgan bo'lamiz. Ikki karrali integrallarni hisoblab figuraning hajmi topiladi. Murakkab ko'rinishdagi integrallarni son qiymatini topishda turli xil metodlardan foydalanamiz, ba'zi vaqtda esa vaqtdan yutqazamiz. Shunda biz yuqori tartibli integrallarning son qiymatini hisoblashda Mathcad tizimidan foydalanishimiz mumkin. Mathcad tizimida bajarilgan integralning qiymati aniq va tez hisoblanadi. Mathcadda integralni hisoblash paneldan tugmasini tanlaymiz va va aniqmas integralning son qiymatini topishda tugmasidan, aniq integralning qiymatini hisoblashda esa tugmasidan foydalanamiz. Quyida Mathcad muhitida hisoblangan aniq va aniqmas integrallar, hamda ikki karrali va uch karrali integrallar keltirilgan.1 ( ) 1 cos( ) g x x   funksiyaning boshlang’ichi va [0, 3.14/2] oraliqdagi aniq integrallarni hisoblang. Yechish: 1 ( ) 1 cos( ) g x x   funksiyaning boshlang’ichini hisoblash uchun asboblar panelidagi simvoldan foydalanamiz va natijani ko’rish uchun tugmasini bosish kerak. Berilgan oraliqdagi aniq integralni hisoblash uchun ham shu paneldagi simvoldan foydalanamiz va natijani olish uchun ham shu paneldagi simvoldan foydalanamiz va natijani olish uchun “=” tugmasini bosish kifoya. 1 1 ( ) tan 1 cos( ) 2 g x x x           3.14 2 0 1 0.999 cos( ) dx x   Quyida keltirilgan funksiyalarning boshlang’ichi va oraliqdagi integrallari asboblar panelidagi simvoldan foydalanamiz va natijani ko’rish uchun tugmasini bosib, oraliqdagi aniq integralni hisoblash uchun ham shu paneldagi simvoldan foydalanib natijalar olinganligi keltirilgan. 1. 1 ln(sec( ) tan( )) cos( ) dx x x x    2. 4 0 1 ln( 2 1) 0.881 cos( ) dx x      3. 32 2 1 ( 1) 3 xdx x          4. 1 0 1 1.219 xdx   5. 3 2 1 1 (11 5 ) 10 (11 5 ) x x       6. 1 3 2 1 0.097 (11 5 ) dx x     

7. 45 5 1 5 (3 ) 4 (3 ) dx x x           8. 13 4 52 1 3.706 (3 ) dx x    9. 32 ( 1) 2 3 1 y dy y y y            10. ( 1) 7.667 1 y dy y    11. 21 ( 1) exp( ) exp( ) 2x x e e dx x x        12. ( 1) 1.476 x xe e dx     13. 3 3 ln(2 ) 2 dx xx       14. 1 0 3 2.079 2 dxx    15. 2 2 1 ln( 1) 1 2 x dx x x      16. 1 2 0 0.347 1 x dx x    17. 12 1 2 (1 ln( )) 1 ln( ) dx x x x           18. 3 1 1 2 1 ln( ) e dx x x     Aniq integrallar 1. 2 2 1 1 0.288 dx x x    2. 1 2 6 22 1 0.533 x dx x    3. 3 2 2 1 1 0.695 x dx x    4. 2 2 1 1 0.685 x dx x    5. 1 2 2 0 1 0.196 x x dx     6. ln( 2) 2 0 1 0.451 xe dx   7.   1 2 0 1 3 0.589 x dx   8. 2 5 2 2 1 0.038 1 dx x x     9. 3 5 2 0 2 1 0.072 ( 3) dx x    Aniqmas integrallar va ularning turli xil oraliqdagi son qiymatlari. 1. 8 5 4 3 10 3 1 2 x dx x x x      2. 6 8 4 4 2 10 3 1.549 10 x dx x     3. 3 2 2 1 1x dx x x x      4. 2 3 1 2 0.25 x dx x    5. 2 3 2 1 1 2 ln( ) 3 x x dx x x x x            6. 3 2 1 1 2 17.765 x x dx x         7.   1 3 2 2 3 1 3 ( 4 ) 4x x dx x x x          8. 6 3 2 3 1 3.807 x dx x   

9.     2 2 2 3 21 1 1 2 ln( ) 2 2x dx x x x x       10.   2 2 3 3 1 1 6.642x dx x   11.   3 42 3 3 2 3 3 4 x x dx x x                 12.   5 3 2 10.09 x x dx   13.   3 3 12 2 1 2 3 6 ln( ) 3 x dx x x x x x                   14.   3 3 1 1 0.091 x dx x    15. 2 1 1 exp( ) x x e e dx x x x           16. 4 2 1 1 51.13 x x e e dx x          17. 4 3 2 1 tan( ) 1 3 x dx x x a x x       18. 5 4 2 2 39.814 1 x dx x     19.   32 2 1 1 3 y dy y          20. 3 1 1 5.333 y dy     21.     1 32 2 2 2 1 1 3 1 x dx x x x                   22. 6 1 11.926 1 x dx x    23. 2 1 2 1 sin 5 5 2 1 dx a x x x                    24. 9 2 5 1 0.647 1 dx i x x     25. 2 1 1 sin 2 2 2 dx a x x           26. 2 2 1 1 2.356 0.881 2 dx i x      27.   1 2 2 sin( ) sin( ) 1a x dx x a x x            28. 0 sin( ) 3.935 2.713a x dx i     29.   1 3 3 2 2 2 ( 2) x x dx x x x           30. 4 3 3 2 0.226 x dx x    Aniqmas integrallar 1. 3 1 2 2 2 2 2 2 1 1 1 4 ( 4) ( 4) 2 sinh 4 2 2 x x dx x x x x a x                              2. cos 2 ln(tan( )) cos 2 cos( ) sin( ) x dx x x x x     3.  3 1 sin( ) 1 cos( ) cos( ) sin( ) sin( ) sin( ) x dx x x x x x        4. 7 4 1 1 3 3 3 4 4 4 1 12 1 3 1 7x dx x x x                                               5.   1 2 2 21 1 tan 1 1dx x x x                      6. 2 1 1 1 3 tanh 3 2 6 6 3 dx a x x              

7. 2 3 3 1 1 ln( ) ln( ) 3 9 x x dx x x x        8. 2 3 2 3 3 1 3 5 10 5 dx x x           9. 2 1 1 2 sin 3 2 3 3 4 dt a t t            10. 2 4 2 1 1 3 tan 3 3 3 3 x dx a x x              11. 2 2 2 3 3 1 ln( 5) 5 tanh 5 5 5 5 x dx x a x x                 12.   12 sin( ) 1 2 cos( ) 1 2 cos( ) x dx x x           13.   2 2 3 3 2 3 4 x dx x a x a          14.   32 1 ln( ) 2 1 ln( ) 3 x dx x x          15.   12 1 2 tanh exp( ) 1 1 y dy a y e                16.     2 2 2 3 21 1 1 2 ln( ) 2 2x dx x x x x       17.   1 1 3 2 2 3 21 1 2 3 x dx dx x x x x x                      18.   2 2 12 2 1 8 1 4 ln( ) x dx x x x x           19.   3 2 2 1 1 1 1 1 ln( ) 2 dx x x x x x x            20. 1 1 sin cos 2 cos 2 sin 2 2 2 2 x x dx x x                                       21. 2 2 1 1 exp( ) ln( ) cos x x e e dx x x x cos x            22. 4 5 4 1 1 1 ln( ) 4 x x x a a a dx x x x a                   Karrali integrallarni hisoblash. 1. 32 0 0 2 1 3 a x dydx a        2. 3 4 0 2 3 54 54xdxdy   

3. 4 2 2 9 9 x x ydydxx    4. 4 4 x y e dxdy            5. ln2 1 0 exp(ln ) 1 y xe dxdy y    6. 307 2 2 1 1 10 1 dxdy x y              7.   3 2 2 21 2 6.283 1 dxdy x y                  8. 3 3dxdy x y     9. 2 1 2xdxdy x y     10. 2 2 1 ln( ) 7 14 x dxdy x y x y      Uch karrali aniq va aniqmas integrallar. 1. 3 0 0 0 1 6 y a x xyz dzdydx a xyz     2 . 1 2 3 0 0 0 1 6 6dxdydz    2. 3 3 8 2 0 0 0 1 64 xy a x x y z dzdydx a xy       4. 2 2 1 1 0 0 1 1 1 2 x a xdzdydx a           5 . 1 1 0 0 ln( ) 2 exp(1) 5 0.437 ( ) ( ) x y e e e x e z x y dzdydx x e x y e                   6. 2 2 2 0 0 0 1 1 1 ( ) 2 2 2 a b c x y z dzdydx a c b b c a c b a               Integral ostidagi ifodani soddalashtirib, integralni hisoblash 1. 2 2d x dx dx x x    2. 2 1 0 2 d x dx dx x   3. 2 2sin( ) cos( ) d x dx x dx       4. 2 2 0 sin( ) 2 d x dx dx       5.   d xdx x dx  6. 3 2 2 2 2 0 0 d x dx dx         7.   2 2 2 1 2 2 d x dx x dx          8.     2 2 1 1d x dx x dx         Grafik yasash Mathcadda birga grafikaviy sohada yagona koordinata o`qlari orqali turli bog`lanishlarni ifodalaydigan bir nechta grafiklarni yasash mumkin. Bundan keyin, grafik qandaydir bog`lanishni ifodalaydigannuqtalar to`plami va o`ziga xos formatlash xususiyatlariga ega bo`lgan grafik sohasidan iborat deb tushunamiz. “chizma “so`zi faqat grafikaviy sohaga dahildor bo`ladi. Grafik yasash uchun: 1. Grafik yasalishi lozim bo`lgan joyni sichqoncha bilan belgilang.

2. Grafik menyusidan “Dekartov grafik” punkini tanlang @ni bosing yoki boshqarish panelidan grafik belgisi turgan joydan sichqoncha yordamida ixtiyoriy turdagi grafikni tanlash mumkin. . Paydo bo’ladigan shaklning har bir o’qidagi bo’sh maydonchalarida argument va funksiya belgilarini kiritish lozim (1-shakl). (1-shakl) 3. Gorizontal o’qning o’rtasidagi bo’sh joy grafikning erkli o’zgaruvchisini ko’rsatish uchun ajratilgan. Bu bo’sh joy diskret o’zgaruvchi, indeksli o’zgaruvchi yoki diskret o’zgaruvchili ixtiyoriy ifodani yozish uchun mo’ljallangan. 4. Vertikal o’qning o’rtasidagi bo’sh joyga grafigi yasaladigan funksiyaning nomi yoki ifodasi yoziladi. Bu bo’sh joyga gorizontal o’qda ko’rsatilgan diskret o’zgaruvchili, indeksli o’zgaruvchili ixtiyoriy ifodani yozish mumkin. 5. Qolgan to’rtta bo’sh joy Mathcad da koordinata o’qlarida o’zgaruvchi chegaralarini avtomatik tanlashni bekor qilish uchun qo’llanilishi mumkin. Masalan: Agar i 20ta qiymat, j esa 30 ta qiymat qabul qiladigan bo’lsa, y i ning x j ga bog’lanishini ifodalashda Mathcad barcha 600ta nuqtani yasaydi. 1-rasmda bo’sh maydonchalari to’ldirilgan grafik ko’rsatilgan. Y i ostida paydo bo’lgan chiziqqa e’tiboringizni qarating. U traektoriya tipi va egri chiziqni ifodalash uchun qo’llanilgan rangni ko’rsatadi. Agar ifoda kompleks qiymatlarni qabul qilsa, Mathcad faqat uning haqiqiy qismini ifodalaydi. Bunda grafikda xatoliklar yuzaga keladi. Funksiya grafigini chizish. Chizmada har bir grafik diskret o’zgaruvchiga bog’liq bo’ladi. Bu diskret o’zgaruvchi ham abtsissa, ham ordinatalar uchun ifoda bo’lishi kerak. Mathcad da diskret o’zgaruvchining har bir qiymati bitta nuqtani tasvirlaydi. Dekart koordinatalar sistemasida grafikni yasash. Grafikni yasash uchun quyidagi ishlarni bajarish kerak. 1. Argument qiymatining kerakli oraliqdagi qiymatini qabul qiluvchi X diskret o’zgaruvchini aniqlang. 2. Ordinata o’qining o’rtasidagi bo’sh joyiga grafigi hosil qilinadigan ifodani va absissa o’qining o’rtadagi bo’sh joyiga X ni kiriting. 3. Grafik ko’rinishi uchun [F9] ni bosish kerak.

F(x) funksiyani ham xuddi shunday aniqlash mumkin va uni ordinata o’qlari o’rtasidagi bo’sh joyga joylashtirish mumkin. Yana bir misol sifatida bir huijjatda bir necha funksiyalarning grafiklarni chizishni ko’ramiz. Ekranga funksiyalarni oldindan yozib olish kerak. So’ngra esa Insert menyusidagi Graph bo’limi tanlanadi, grafiklardan x va yugurish koordinalar (2 o’lchovli) bo’yicha grafik ishga tushuriladi va ekranda koordinatali grafik hosil bo’ladi. Ramkaning ichidagi kursor turgan joylarga x, y funksiyalar yoziladi va Enter klavishi bosiladi. Yuqoridagi ishlarni bajarib qutb bo’yicha ham grafik ekranga chiqariladi. N 20  r   cos   1    0 2 N  2   x   r   cos     y   r   sin    0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 1 0. 5 0 1. 285 0 y() x() y() x() 0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 60 40 20 0 77. 88 1 2 

1 0 1 2 2 0 2 1.285 1.285  y ( ) 2 0. 242  x ( )Uch o’lchovni grafikni chizish. Ikki o’zgaruvchili va 3 o’zgaruvchili funksiyalarning grafiklarini turli xil ko’rinishda chizish mumkin. Misol sifatida 2 o’zgaruvchili funksiyaning grafigini chizishni ko’raylik. M ni 20gacha tenglab, x va yugurish lar uchun i va j larni 0 dan M gacha deb olinadi. So’ngra x va y larni, sin(x,y) ni qiymatlarini M matritsaga tenglab ekranga yoziladi. So’ngra esa Insert menyusidagi Graph bo’limi tanlanadiva garfiklardan 3 o’lchovli grafik ishga tushiriladi. Ekranda uch o’lchovli koordinatali ramka hosil bo’ladi. Kursor turgan joyda M ni yozish orqali grafik hosil qilish mumkin. M M f x y ( ) cos x2 y2     y j 1.5 0.15 j    xi 1.5 0.15 j    M i j f xi y j    

MMisol sifatida sinx ning grafigini chizish mumkin. Funksiyaning, ifodaning, x va y ga bog’liq berilganlarning grafigini chizish uchun Mathcad oynasidagi biror joyga “sichqoncha” ko’rsatkichini olib borib, chap tugmasi bosiladi, natijada shu joyda “+” ko’rinishga o’tadi. Insert menyusini tanlab, Graph vertikal menyudan X – Y grafik bo’limi tanlanadi. Ekranda ramka hosil bo’ladi. Bu ramka ichida kursor turgan joyda funksiyaning o’ng qismiga sinx deb yoziladi. Enter klavishi bosilgandan keyin dastur avtomatik ravishda funksiyaning grafigini chizadi. Grafikning o’lchamini o’zgartirish uchun “sichqoncha” ning ko’rsatkichini grafik ustiga olib borib, chap tugmasi bosiladi. Grafikning hamma tomonlarida ramka va uning chetlarida qora kichkinagina kvadratlar paydo bo’ladi. Shu kvadratlar ustiga sichqonchaning ko’rsatkichini olib borish kerak, birdaniga ko’rsatkichning ko’rinishi o’zgaradi. So’ngra esa “sichqoncha”ning chap tugmasi bosiladi va tugmani qo’yib yubormay, grafikning o’lchamini o’zgartirish mumkin. Yozgan va chizgan grafiklarni ixtiyoriy joyga olib borish uchun “sichqoncha” ko’rsatkichini ular ustida bosilsa, ko’rsatkich odamning qo’l shakliga o’zgaradi. Yana chap tugma bosilib kerakli joyga olib borib qo’yiladi 1 0 0 10 1 0 1 s i n x() x 1 0 0 1 0 1 0 1 co s x() x

0 2 4 6 8 10 1 0 1 2 3 2. 303 0. 806 log lnx()x ( ) lnx() 10 0. 01 x 10 5 0 5 10 0 10 9. 456 9. 456 fx() gx() 10 10 x 10 5 0 5 10 50 0 50 49.895 50 Psi x() 10 9. 98 x 10 0 10 0 20 40 25. 998 4. 54 10 5 exp x() 10 10 x Ishchi hujjatidan grafikni yo’qotish uchun: 1. Grafikdan tashqarida sichqoncha knopkasini bosing. 2. Grafikni punktirlangan to’gri chiziq orasida joylashtiring. 3. Grafikni yo’qotish uchun [ctrl]+x ni bosing. Xuddi shunday “pravka” menyusidan “v’rezat” belgilab olingandan so’ng, [Del] klavishasini bosish orqali yo’qotish mumkin. Qutb koordinatalardagi grafiklar uchun funksiyalarni qo’llash.

Instrumental vositalarni qo’llab turli xil yopiq egri chiziqlar yasash mumkin. Qutb kokrdinatalarni to’g’ri koordinatalarga almashtirish mumkin. Bu metod qutb koordinalarda yoki kompleks teksliklarda grafikni yasashga imkoniyat yaratadi.10 0 10 0 20 40 25. 998 4. 54 10 5  exp x( ) 10 10 x 10 0 10 0 20 40 60 x2 2 x 10 0 10 1 0 1 2 log 2x2  x 10 0 10 0. 5 0 0.5 acsc x() x 10 0 10 50 0 50 cot x() x Keltirilgan grafiklarning barchasi Mathcad muhitida chizilgan. Chizmalarda tg(x), sec(x), e x funksiyalarning grafiklari keltirilgan. Bu grafiklar ham yuqorida keltirilgan chizmalar kabi chiziladi.

10 0 10 2 0 2 atan x() x 10 0 10 0 2 4 asec x() x 10 0 10 50 0 50 cot x() xIntegral natijalarining grafiklarini qurish. 1. 2 3 1 1 3 x dx x x      10 5 0 5 10500 0500 x x 3 3 x 2. 1 1 ( 1) ( 1) 2 x dx x x       10 5 0 5 10051015 x 1 x

10 5 0 5 1050 050100x 1   x 1  2 x 1. Funksiya grafigini chizish. a:=5 va f(x):=sin(x) bo’lsin. Quyidagi funksiya grafigini chizamiz. g(x):= a ( )f x , ( ) : ( )h x f x a   , ( ) : ( )v x f x a   , ( ) : ( )w x f x a   , ( ) : ( )z x f x  . 10 5 0 5 10 5 510 g x( ) h x( ) v x( ) w x( ) z x( ) x x x x ( ) : ( ) ( ) : ( ) ( ) : ( ) ( ) : ( ) h x f x a v x f x a w x f x a z x f x        Izoh: Yuqorida Mathcad muhiti imkoniyatlaridan foydalanib (Dekart yoki qutb koordinatalar sistemasida funksiya grafigini yasash uchun avvalambor funksioyaning analitik ko'rinishi yozib olinadi va so'ngra Insert-Graph-X_Y Plot (Polar Plot) komandalaridan foydalaniladi. Bir nech funksiyani grafigini yasash uchun funksiyalar "vergul" orqali kiritiladi.) f(x), f(x)+a, f(x+a), a*f(x), f(ax) funksiyalarning grafiklari mos ranglarda yaqqol tasvirlandi va ushbu grafiklar orqali f(x) funksiyaning grafigini ordinata hamda abssissa o'qlari bo'ylab parallel ko'chirishga va deformatsiyalashga osonlik bilan erishildi. 2. Funksiyani uzluksizligini tekshirish.

1 ( ) cosf x x x        funksiyani a:=0 nuqtada uzluksizligini tekshiramiz. f(x) funksiyani a:=0 nuqtada o’ng limiti lim ( ) 0 0x a f x    f(x) funksiyani a:=0 nuqtada chap limiti lim ( ) 0 0x a f x    . Demak, f(x) funksiya a nuqtada bartaraf qilinishi mumkin bo'lgan uzilishga ega. Endi funksiyani grafik usulda tasvirlaymiz. 10 5 0 5 10 0.5 0.5 f x( ) x 2. 1 ( ) : tang x a x       funksiyani a:=0 nuqtada uzluksizligini tekshiramiz. g(x) funksiyani a:=0 nuqtada o’ng limiti 1 lim ( ) 1.571 2 x a g x       g(x) funksiyani a:=0 nuqtada chap limiti 1 lim ( ) 1.571 2x a g x        Demak, g(x) funksiya a nuqtada birinchi tur uzilishga ega. 10 5 0 5 102 02 g x( ) x . 3. 1 ( ) : 2 x v x  funksiyani nuqtada uzluksizligini tekshiramiz. v(x) funksiyani a:=0 nuqtada o’ng limiti 307 lim ( ) 1 10x a v x      v(x) funksiyani a:=0 nuqtada chap limiti lim ( ) 0 0x a v x    Demak, v(x) funksiya a nuqtada ikkinchi tur uzilishga ega. Endi funksiyani grafik usulda tasvirlaymiz.

10 5 0 5 100246 v x( ) x Izoh: Yuqoridagi misollarda berilgan funksiyalarning barcha turdagi uzilish holatlari Mathcad muhiti ishtirokida tahlil qilinadi. Bu esa ushbu funksiyalarning uzilish holatlarini o'rganishga ancha yaqqol tasavvur etish imkonini beradi. Funksiyalarni taqqoslash 1. Quyidagi funksiyalar a:=0 nuqta atrofida taqqoslansin.2 ( ) : 1 1f x x    va 2 ( ) : 1 x p x e   0 lim ( ) 0x f x   va 0 lim ( ) 0x p x   Demak, f(x) va p(x) funksiyalar x x da cheksiz kichik. Ushbu funksiyalarni solishtiramiz. ( ) 1 lim 0.5 ( ) 2x a f x p x   Demak, f(x) va g(x) funksiyalar bir xil tartibli: ( ) ( ( ))f x p x  10 5 0 5 10051015 f x( ) p x( ) x 2. 2 ( ) : 1 1f x x    va ( ) : ln(1 ) x u x x   0 lim ( ) 0 0x f x    va 0 lim ( ) 0 0x u x    Demak, f(x) va p(x) funksiyalar x>a da cheksiz kichik. Ushbu funksiyalarni solishtiramiz. ( ) lim 0 ( ) x a f x u x  

ax f x( ) u x( )lim  0 10 5 0 5 100510 f x( ) u x( ) x x Demak, f(x)va u(x) funksiyaga nisbatan yuqori tartibli cheksiz kichik: f(x)=-(p(x)) 3. 2 ( ) : 1 1f x x    va 3 ( ) : 1 cos( )v x x   0 lim ( ) 0 0x f x    va 0 lim ( ) 0 0x v x    Demak, f(x) va p(x) funksiyalar x>a da cheksiz kichik. Ushbu funksiyalarni solishtiramiz. 307( ) lim 1 10 ( )x a f x v x     Demak, f(x) va p(x) funksiyalar x>a da cheksiz kichik. Ushbu funksiyalarni solishtiramiz. 10 5 0 5 10 0 5 10 fx() v x() x x a x f x( ) v x( )lim  1 10 307 Demak, f(x) va v(x) funksiyaga nisbatan yuqori tattibli cheksiz kichik: v(x)=  (f(x)) 4. 2 ( ) : 1 1f x x    va ( ) : 1 sin 2x w x        0 lim ( ) 0 0x f x    va 0 lim ( ) 0 0x w x    Demak, f(x) va p(x) funksiyalar x>a da cheksiz kichik. Ushbu funksiyalarni solishtiramiz. ( ) lim 0 ( ) x a f x w x   Demak, w(x) va f(x) funksiyalarni solishtirib bo'lmaydi.

10 5 0 5 105 05 f x( ) w x( ) x x Izoh: Ma'lumki, funksiyalarni taqqoslashni o'rganish o'quvchilarning aksariyatida qiyinchilik kechadi. Mathcad muhiti ishtirokida chizilgan chizmalar orqali funksiyalarning nolga intilish tezliklarini yaqqol tasavvur etish imkoni bor. 3. Funksiyalarni hosila yordamida tekshirish.2 2 ( ) : 1 x f x x   funksiyani birinchi va ikkinchi tartibli hosilalar yordamida tekshiramiz. Kritik nuqtalar 1 1 ( ) , 1 1 d f x solve x dx               min:= f(-1)=-1 va max:=f(1)=1 2 2 0 0 ( ) , 3 1.732 1.732 3 d f x solve x dx                        Izoh: Mathcad muhiti ishtirokida f(x) funksiyaning birinchi va ikkinchi tartibli hosilalari osongina hisoblandi va f(x), f '(x), f ''(x) funksiyaning grafiklari berilgan Dekart koordinatalar sistemasida mos ranglarda chizildi. Bu orqali {x:f'(x)>O} oraliqda f(x) funksiya o'suvchi va {x:f'(x)<O} oraliqda f(x) funksiya kamayuvchiligi ravshan. bundan tashqari {x:f "(x)>O} oraliqda funksiyaning botiqligi va {x:f'(x)<O} oraliqda funksiyaning qavariqligi yaqqol ko'rinib turibdi. 10 5 0 5 10 1 1 2 fx() xfx() d d x

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Матросов А. Решения задачи математики и механики системе М aple -6 . Санкт-Петергбург . 2000 2. Савотченко С.Е., Кузьмичева Т.Г. Методы решения мате- матических задач в Maple . : Учебное пособие – Белгород: Изд. Белаудит, 2001. – 116 с 3. Алексеев Е.Р., Чеснокова О.В. Решение задач вычислитель- ной математики в пакетах Mathcad 12, Mathlab 7, Maple 9 . 2007 4. Очков В.Ф. " Советы пользователям Mathcad ”. (Второй выпуск, советы 100-...) 5. Mathcad 2001 – что нового . КомпьютерПресс , 4`2001 6. Гандмахер Р. Теория матриц. М.: Наука, 1985.

Похожие

Aniqmas integrallarni hisoblash

Aniq integrallarni taqribiy hisoblash

Mathcad tizimida matеmatik masalalarni еchish

Aniq integrallarni taqribiy hisoblash Xosmas integrallar

Mathcad tizimi va unda ishlash texnologiyasi