Математика дарсларида ишчанлик ўйини ташкил этиш - Алгебра - Рефераты

Математика дарсларида ишчанлик ўйини ташкил этиш

Загружено в:

11.09.2022

Скачано:

0

Размер:

63.5 KB

Математика дарсларида ишчанлик ўйини ташкил этиш Режа: 1. Ишчанлик ўйинини мақсад, вазифаси ҳақида. 2. Ишчанлик ўйинини аҳамияти

"Таълим тўғрисидаги" қонун, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 203-қарори асосида дастурга киритилган ўзгаришлар, 1999 йил 16-августдаги умумий ўрта таълим давлат таълим стандартларини тасдиқлаш тўғрисида"ги Республика Вазирлар Маҳкамасининг 390-қарори, "Умумий ўрта таълим мактаби ўқувчиларининг таълим тайёргарлиги даражаси рейтингини аниқлаш ишларини жорий этишни янада такомиллаштириш тўғрисида"ги Республика халқ таълими Вазирлигининг 2001-йил 14-сентябдаги 133-буйруғи ва бу буйруққа илова қилинган синов низом талабларида умумий ўрта таълим мактаби ўқувчиларига таълим тарбия беришда чуқур мазмунли билим бериш, амалий кўникма ҳосил қилдириш учун таълим беришни турли усул ва воситалиридан фойдаланишни тавсия этилган. Бундай тавсияларга: Ноъананавий дарслар ташкил этиш, ўқитишнинг техникавий воситаларидан фойдаланиш, яъни ахборот технологияларидан компьютерлардан фойдаланиш, яъни педагогика техналогияларини жорий этиш; Махаллий материаллардан фойдаланиш; Буюк алломалар меросидан тўғри фойдаланиш; Ўқувчилар фаоллигини ошириш; Синфдан ташқари ишларнинг тўғри ташкил этиш; Дарсларда дидиктик материаллардан фойдаланиш. Математика дарслари жараёнида дидактик ўйинлардан фойдаланиш ва бошқаларни киритиш мумкин. Математика фани ўрганилиши жиҳатидан бошқа соҳаларга нисбатан бироз қийинрок бўлганлиги учун ўқувчиларда бу соҳага қизиқиш, ўзлаштириш даражаси фарқ қилади. Шунинг учун ҳам дарсларни ўқувчиларга яқинрок бўлишга, қизиқарли мисол, масалалар билан бойитилишига тўғри келади. Айникса, ўқувчи теорема, ёки қийинрок масалаларни ҳал этиш давомида миянинг қабул қилиш даражаси сусайиб ,уларда зерикиш аломатлари содир бўла бошлайди.

Агар ўқитувчи бу ҳолатни ўз вактида сезиб, уларни бу ҳолатдан чиқаришга ҳаракат қилмаса, бу дарсдан кутилган мақсадга эришиб бўлмайди. "Ўқитувчи киши рухини мухандисидир" деб айтилмаган. Демак ўқитувчи ўқувчилар ақл фаолиятини вақти-вақти билан ўзгартириб бериш хусусиятига эгадир. Ўқувчиларни дарс жараёнида чарчаганлигини сезилган вақтда дидактик ўйинлар ташкил этиш муҳим аҳамиятга эгадир. Бундай ўйинларга "Ишчанлик ўйинлари" мисол бўлади. Сарлавҳадан маълум бўладики, ишчанлик деганда тез, тўғри, чаққон ҳолда ишни якунлаш маънони англаш мумкин. Демак бу уйинда ўқувчилар ўртасида ақлий иш юзасидан мусобақа бўлар экан. Ҳақиқатдан ҳам, болаларда билим олишдан ҳам биринчи бўлиш, ўқитувчини рағбатлантиришини эшитиш иштиёқи анча кучли бўлади. Моҳир ўқитувчилар мана шу вазиятдан унумли фойдаланиб қоладилар. Мактабларда математика дарсларидаги ташкил этиладиган "Ишчанлик ўйин" ларидан мақсад ўқувчилардаги билим, малакаларни мустаҳкамлаш бўлса ҳам энг асосийси уларни дарсга бўлган қизиқишларини ортиришдир. "Ишчанлик ўйин" лари масала ечиш, мисол ишлаш, тестлар ечиш, оғзаки совол-жавоб ташкил этиш орқали амалга оширилиши мумкин. "Ишчанлик ўйини" ташкил этишдан мақсад. 1. Дарс жараёнида ўқувчи фикрини чалғитиш 2. Билим ва малакаларни мустаҳкамлаш 3. Тез, чаққон, тўғри иш бажаришга ўргатиш 4. Ўқувчини математика соҳасига бўлган қизиқишини оширишдир. Вазифаси ўқувчиларни қисқа муддатда турли тушунча, формулалардан фойдаланган ҳолда амалий иш бажариш, кўникмаларини ҳосил қилиш ёки мавжуд бирларини бойитишдан иборатдир. Юқорида айтилганидек "Ишчанлик ўйини" ни элементлари бўлиб, арифметик мисоллар, алгебраик соддалаштириш, масала-мисоллар, геометрик масалалар, тест саволлари ёки виктарина саволлари бўлиши

мумкун. Ҳамма ҳолларда ҳам бу вазифалар қисқа муддатда ҳал этилиши лозим бўлганлиги учун сарф этиладиган вақт ҳам шунга мос бўлади. Ҳозирги кундалик амалиётда кўпроқ ўйин элементи сифатида масала, мисол, тест саволлари ва оғзаки савол-жавоблар бўлмоқда. "Ишчанлик ўйини" ни ташкил этиш тартиб қоидалари қуйидагичадир: Аввало "Ишчанлик ўйини" ўқувчиларни дарсдан чарчаш ҳолларида амалга оширилганлиги учун қисқа вақтга мўлжалланади. Ишчанлик ўйинида синфдаги ўқувчилар ўтирган жойларини қаторига қараб гурухларга ажратилади. Олинадиган вазифа (мисол, масала, тест) танланади. Синфдаги ёзув тахтаси гурухлар сонига қараб қисмларга ажратилади. Ҳар қайси гурухни вазифаси ёзув тахтасига ёзилади, ёки тайёрланганларни қўйилади. Ҳар бир гурухдан биттадан ўқувчи ёзув тахтасига яқин келиб ўзига берилган топшириқни бажариб ўрнига ўтиради. Иккинчи ўқувчи эса, ёзув тахтасидаги вазифаларни бажаришни давом эттиради. Агар ёзув тахтасига тест саволи қўйилган бўлса, ёзув тахтани қуйидагича бўлинади. Ўқитувчи ўқувчилар ишини, сарф этаётган вақтини назорат қилиб боради.Ўйин қоидасига кўра битта ўқувчи ҳатосини иккинчи ўқувчи тамонидан тузатилиши мумкин эмас. Агар шундай ҳол кузатилса жарима бал белгиланади. ( Чунки ўша жавоб аввал нотўғри бўлгани учун гурух ҳеч нарса йўқотмайди) Гурухлар ёзув тахтасидаги ҳамма топшириқларни бажариб бўлишгандан сўнг, қилинган ишларни умумлаштирилади. Бунда берилган топшириқни тўғри бажарилишига, иккинчидан шу топшириқни бажаришга сарф қилинган вақтни тежалишига эътибор берилади. Демак умумлаштириш натижасига кўра қайси гурух кўпрок тўғри жавоб топган ва оз вақт сарф қилган бўлса, шу гурух ғолиб деб топилади. Айрим ўқувчи кўп вақт сарф қилиб, тўғри натажага эришади. Бу иш хозирги кунда талаб даражасида эмас деб ҳисобланмоқда. Айрим ўқувчилар шошқалоқлик қилиб, оз вақт сарф қилиб нотўғри натижага эришиб қолмоқдалар бу ҳам мақсадга мувофик эмас. Демак биз ўқувчиларга топшириқ бериб, тушунтирганда чегара вақтни,

шундан ортиб кетса иш якунланмай қолиши ҳақида олдиндан огоҳлантирган бўлишимиз керак экан. Бу машғулотни 5-11 синфларда ўтказилиши мумкин. /олиблар аниқлангач ўқувчилар диққатини яна дарсни давомига қаратиш мумкин. Демак математикадан ташкил этиладиган дидактик ўйинлардан "Ишчанлик ўйинлари" ни ўтказиш дарс самарадорлигини ошириш, ўқувчилар фаоллигини оширишнинг муҳим омили сифатида таъсир этиши мумкин экан. Бу машғулотни ўтказиш учун ўқитувчи олдиндан пухта тайёргарлик кўриш, масала-мисоллар, тест саволларини қиска 5-6 саволли қилиб олиш энг муҳими болаларнинг дарс жараёнидаги ҳолатларини, дарсни қабул қилиш даражаларини сезиш зарур бўлади. Бундай машғулотни ҳамма дарсларда ҳам ўтказавериш яхши натижа бермай қўйиш мумкин. Чунки бир хил нарсани кўпрок такрорланиши ўқувчиларда қизиқиш ўрнига зерикиш ҳосил қилиб қўйиш мумкин. Бу усул яхши натижа бергани сабабли математика ўқитувчиларнинг малака ошириш курсларида дарс сифатини ошириш учун тингловчиларга ўргатилмоқда. Бу машғулот тингловчиларда катта қизиқиш уйғотмоқда. Уларни ёзув тахтасига олдидаги ҳаракатлари, бир-бирини шошилтиришлари ўқувчиларникидан ҳам баттарроқ бўлмоқда. Чунки ҳозирги кунда олий ўқув юртига кириш, киши психологиясини билиш, Рейтинг балини чиқаришда тест усулидан фойдаланишмоқда. Бундан кўринадики, ўқувчи, ўқитувчиларнинг тест билан ишлашни пухта ўрганишлари, тестни тахлил қила олиш, тестни ечиш малакасини ҳосил қилишлари зарур бўлади. Бу сохада дарсларда дидактик ўйинлар ташкил этишнинг аҳамияти бор экан. Чунки бу уйинда тест, тест ечиш, вақт тақсимоти, тест тахлили билан яна бир марта ўрганилади. Юқоридаги мавзу бўйича ўқувчиларда олиб борилаётган дарслар ғоят қизиқарли бўлмоқда.

Ўқувчилар олдинига дарснинг моҳиятини тушуниб олгунларича иккиланиб турдилар. Аммо амалий иш босқичига ўтгандан сўнг машғулотга шундай берилиб кетилдики, ҳатто вақт қандай ўтганинин ҳам сезмай қолишди. Дарс давридаги тортишувларни ҳисобга оладиган бўлсак, бу мавзудаги дарслар ўқувчиларга нимадир берган бўлади. Шунга эришиш машғулот ташкил этишда мақсад эди. Демак мақсадга эришилган ҳисобланса бўлади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. «Таълим тўғрисида» ги қонун 2. «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» 3. ДТС ва тўғрисидаги 390-қарор 4. 5-11 синфлар учун қисқа муддатли тест саволлари 5. Унча мураккаб бўлмаган масалалар 6. Қизиқарли математика 7. www.ziyonet.uz

Похожие

Математика дарсларида дидактик ўйинлардан фойдаланиш

Математика фанидан укувчилар билан синфдан ташкари ишларни ташкил этиш, олимпиада масалаларини ечиш методикаси

Математика тарихи. Математика фанининг аҳамияти

Олий математика

Давлат талаблари асосида умумий ўрта таълим мактабларидаги математика дарсларида олимлар илмий меросидан фойдаланиш