Laplas almashtirishlari. Asl va tasvir - Алгебра - Рефераты

Laplas almashtirishlari. Asl va tasvir

Загружено в:

01.11.2023

Скачано:

0

Размер:

102.7880859375 KB

Laplas almashtirishlari. Asl va tasvir Reja: 1. Original va tasvirlar . 2. Mavjudlik yagonalik teoremasi . 3. Ba’zi funksiyalarning tasvirlari.

1. Original va tasvirlar 1. Asosiy ta’riflar. Butun son uqida aniqlangan va quyidagi xossalarga ega bo’lgan f(t) funksiyani qaraymiz: 1°. f(t) funksiya Ot uqining istalgan chekli intervalida yo uzluksiz yoki chekli sondagi I tur uzilish nuqtalariga ega; 2°. t<0 da f(t) = 0; 3°. Shunday М > 0 va s 0 > 0 sonlar mavjudki, barcha t lar uchun:|f(t)|<Me S0t. 2°shart fizika va texnikaning ko’p masalalarida t argument vaqt sifatida qaratish munosabati bilan kiritiladi. Shuning uchun f(t) funksiya vaqtning biror boshlang’ich paytigacha (uni har doim nolga teng deb olish mumkin) o’zini qanday tutishi ahamiyatga ega emas. 3° shart t -∞ da f (f) funksiyaning o’sish xarakterini cheklaydi va bu bilan kelgusida uchraydigan ba’zi xosmas integrallarning mavjudligini ta’minlaydi. U f (t) funksiya ∞ da ko’rsatkichli funksiyadan sekinroq (tez emas) o’sishini bildiradi. Xususan, 3° shartni, masalan, istalgan chegaralangan funksiya qanoatlantiradi (bunday xolda s 0 =0 ekani ravshan), shuningdek, uni darajali funksiya ham qanoatlantiradi. s 0 soni o’sish ko’rsatkichi deyiladi. ∫ 0 ∞ f(t)e−ptdt Har bir f (t) funksiyaga F (р) = (1) deb faraz qilib, Р =S + i (s > S 0 ) kompleks o’zgaruvchining F(p) funksiyasini keltiramiz. F (p) funksiya f(t) funksiyaning tasviri, yo’qoridagi mos uchta shartni qanoatlantiruvchi f (t) funksiya esa original deyiladi. М — barcha f(t) originallar to’plami, N esa ularga mone tasvirlar to’plami bo’lsin. (1) formula M tuplamini N tuplamiga akslantiradi. Bu akslantirish Laplas operatori yoki akslantirish deyi ladi.

Agar F ( p ) f ( t ) funksiyaning tasviri bo’lsa, bu quyidagicha yoziladi:f(t)F(p)yoki L={(t)}= F(p) Izoh. Agar f(i) funksiya yo’qorida keltirilgan shartlardan hech bo’lmaganda bittasini qanoatlantirmasa, u original bo’lmaydi. Masalan, tg t va 1/t funksiyalar original bo’la olmaydi, chunki ular II tur uzilish nuqtalariga ega. et2 funksiya ham original bo’la olmaydi, chunki u 3° shartni qanoatlantirmaydi. U Me S0t funksiyadan ko’ra tezroq o’sadi (M va s 0 lar har qanday bo’lganda ham). 2. Mavjudlik yagonalik teoremasi. Quyidagi teoremalar o’rinlidir. Biz ularni isbotsiz keltiramiz. 1 - Teorema . (tasvirning mavjudlik te oremasi). Har qanday f(t) original uchun Rep — s >s 0 С bu yerda S 0 - originalning ko’rsatkichi) yarim tekislikda akslangan F(p) tasvir mavjuddir (100-rasm). Bu yarim tekislikning har bir nuqtasida F (p) funksiya istalgan tartibli hosilaga ega. Bundan tashqari, agar Rer = s -v ∞ bo’lsa, u holda tasvir F(P)-> 0. 2-Teorema. (originalning yagonalik teoremasi). Agar F(p) ikkita F 1 ( t ) F 2 ( t ) Originalning tasviri bo’lsa, u holda bu originallar ular uzluksiz bo’lgan barcha nuqtalarda o’zaro teng bo’ladilar. Pirovardida, tasvir chiziqlilik xossasiga ega ekanini kayd qilamiz. Bu quyidagini bildiradi: originalning songa ko’paytmasining tasviri tasvirning bu songa ko’paytmasiga teng, ya’ni agar f(t) - F(p) bo’lsa, u holda bir nechta original algebraik yig’indisining tasviri bu originallar tasvirlarining algebravik yig’indisiga teng, ya’ni agar, Masalan, f1(t)⃗LF 1(p), f2(t)⃗LF 2(p) bo’lsa, u holda f1(t)± f2(t)⃗LF1(p)± F(p). Bu xossalar integralning chiziqliligidan kelib chiqadi.

Masalan, f1(t)±f2(t)→ L ∫ 0 ∞ [f1(t)±f2(t)]e−ptdt=∫ 0 ∞ f1(t)e−pt±e−ptdt=F1(p)±F2(p). f1(t)±f2(t)→ L ∫ 0 ∞ [f1(t)±f2(t)]e−ptdt=∫ 0 ∞ f1(t)e−pt±e−ptdt=F1(p)±F2(p). Ba ’ zi funksiyalarning tasvirlari . Kelgusida bizga quyidagi lemma zarur bo’ladi. Lemma. Agar z=x+iy kompleks son uchun uning haqiqiy qismi Rez=x>0 va b xaqiqiy o’zgaruvchi bo’lsa, u holda limb→∞e−zb=0 . Isboti. Eyler formulasiga ko’ra quyidagiga egamiz: e -zb =e –(x+iy)b e -xb e -iyb =e –xb (cos yb-isinyb). Demak, limb→∞e−zb= limb→∞e−zb(cos yb −isin yb )= limb→∞e−xbcos yb −ilimb→∞e−xbsin yb =0 chunki x>0 da limb→+∞e−xb=0. Birlik sakrash va uning tasviri. Quyidagicha aniqlangan funksiyani qaraymiz: f(t)=¿{agar t>0bo 'lsa ,1¿¿¿¿ Bu funksiya Havisaydning birlik funksiyasi yoki birlik sakrash deyiladi. Uni σ0(t) orkali belgilaymiz. F(t) funksiyaning tasvirini topamiz. (1) formulani tadbiq qilamiz, unda f(t)=1 deb, topamiz. σ0(t)⃗L∫0 ∞ 1∗e−ptdt=limb→∞∫0 ∞ e−ptdt=limb→∞[−e−pt p =]0 b =−1 p(limb→∞e−pb−1)=1 p (2)

Ko’rsatkichli funksiyaning tasviri. Ushbu funksiyaning tasvirini topamiz:f(t)=¿{agar t<0bo 'lsa ,0¿¿¿¿ bu yerda a-kompleks son. (1) formulaga ko’ra quyidagiga egamiz: f(t)⃗L∫0 ∞ f(t)e−ptdt=∫0 ∞ e−ptdt=∫0 ∞ e−(p−a)tdt=limb→0∫0 b e−(p−a)tdt= limb→∞[e−(p−a)t]0 b =limb→∞[e−(p−a)b −(p−a)+ +1 p−a]=1 p−a, bu yerda Re(p-a) >0 yoki Re(p)>Re α deb faraz kilamiz, chunki, bu shartda lemmaga asosan: limb→∞e−(p−a)b=0. Shunday qilib berilgan funksiya uchun quyidagiga egamiz: f(t)⃗L 1 p− a,Re p>Re α . (3) Kelgusida originalning t > 0 da ega bo’lgan ifodasinigina qoldirib, soddarots ifodasidan (yozilishidan) foydalanamiz. Xususan, (3') formulani qisqacha quyidagicha yozamiz: eαt⃗L 1 p− α ,Re p>Re α (3) Xuddi shunga o’xshash eαt⃗L 1 p+α ,Re p>Re (− α). (4) sin ω t va cos ω t funksiyalarning tasvirlari. XI bobdagi (93) formuladan foydalanib sin ω t va cos ω t (bu yerda ω haqiqiy son) funksiyalarni quyidagicha yozamiz: sin ω t= 1 2i (eiω t− e−iω t¿),cos ω t=12(eiω t+e−iω t).¿ (3) va (4) formulalar va tasvirning chiziqlilik xossasiga asosan, to pamiz: sin ω t= 1 2i (eiω t− e−iω t)⃗L1 2i ( 1 p− iω − 1 p+iω )= ω p2+ω2,Re p>0.

cos ω t= 1 2(eiω t+e−iω t)⃗L1 2( 1 p− iω + 1 p+iω )= p p2+ω2,Re p>0.Shunday qilib, sin ω t⃗L ω p2+ω 2,Re p>0 (5) cos ω t ⃗L p p2+ω2,Re p>0 (6) Misol. f (t)= 5 sin 4t+3cos 2t funksiyaning tasvirini toping. Yechilishi: Tasvirning chiziqlilik xossasi va (5) *hamda (6) formulalar aosida topamiz. Misol. Tasviri F(p)= 2p p2+4 ko’rinishga ega bo’lgan originalni toping. Yechilishi. F(p)= 2p p2+4 = 2 p p2+22+1 2 2 p2+22 bo’lgani uchun (5) va (6) formulalarga hamda chiziqlilik xossasiga asosan topamiz: f(t)=cos 2t+1 2sin 2t Dirakning impuls funksiyasi va uning tasviri . Quyidagicha ani q langan σn(t) funksiyani q araymiz: σ n (t)=¿{agar t<0bo'lsa,0;¿{agar 0≤t≤hbo'lsa,1/h;¿¿¿¿ σn(t) ning grafigi 102-rasmda tasvirlangan. Fizika nu q tai nazaridan bu funksiyani t vaqt davomida ta’sir etuvchi 1/ h kuch kattaligi sifatida tal q in etish mumkin. Bu kuchning impulsi istalgan h da birga teng.

Dirakning σn impuls funksiyasini σn (t ) funksiyaning h → 0 dagi limiti kabi aniqlaymiz: σn(t)=limh→∞σn(t). Bu funksiyani t = 0 da cheksiz katta , t ning barcha qolgan qiymatlarida nolga teng bo ’ lgan kuch sifatida talqin etish mumkin . Bu kuchning impulsini ham birga teng deb olamiz. σ(t) impuls funksiyaning tasvirini σn (t) funksiya tasvirining h → 0 dagi limiti sifatida aniqlaymiz: (1) formula bo’yicha σn ( t ) funksiya tasvirini topamiz: σn(t)⃗L∫ 0 ∞ σn(t)e−ptdt =− 1 ph e−pt|0 h = 1 ph (1−e−pt), chunki t>h da σn (t) ¿0. Shuning uchun σn ⃗L limh→∞ 1 ph (1−e−ph)=1, chunki Lopital qoidasini tatbiq qilib, lim h→0 1−e−ph ph = lim h→0 pe −ph p =lim h→0 e−ph=1 ni topamiz. Shunday qilib, Dirakning impuls funksiyasi tasviri birga teng: σ(t)⃗L1 (10 ) F ( р ) funksiyani shartli ma’noda tasvir deb h isoblash kerakligini q ayd q ilamiz, chunki F ( р ) funksiya p→ ∞ da nolga intilmaydi. Biro q bu tasvirning va σ(t) mpuls funk siyaning kiritilishi oniy impuls harakteriga ega bo’lgan mi q dorlar q araladigan masalalarni yechishda foydali bo’ladi.

Asosiy adabiyotlar 1. Lumaycv M.i; Tadjiyeva Z.G’. BoshlangMch sinflarda malcmalika o’qilish metodikasi. (() O’Y uciiun darslik.) Toshkenl. “Fan va Icxnologiya”, 2005 yil. 3. Kimaycv M.E. Boslilang’ich sinflarda malcmalika o’qilish mclodikasidan praklikum. (O 0 ‘Y uchun o’quv qolanma) Toshkent. "O’qiluvchi”, 2004 yil. 4. Jumayev M.E. Boshlang’ich sinllarda malcmalika o’qilish mclodikasidan laboraloriya mashg’ulollari. (O ()’Y uchun o4|uv qo’llanma) Toshkenl. “Yangi asr avlodi”, 2006 yil. 5. Tadjiyeva 7, (L’., Alxlullaycva U.S., Lumaycv M.E., Sidelnikova R.I., Sadikova A.V. М сю дика мрсмоданаиия Marc MaTHKH. -T. Turon-lqbol,2011. 336 s. QoSliiiiicliii adabiyotlar 6. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kclajagimi/.ni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - Toshkenl, 0 ‘zbekislon, 2017. - 488 b. 7. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, dcmokralik O’zbcki.slon davlalini birgalikda barpo clamiz. - Toshkenl, 0 ‘zbekislon, 2016. - 56 b.

Похожие

Noma’lum parametrlarni baholash

Idеal siqilmas suyuqlikning potеnsialli tеzlik maydonidagi impulsiv bosim tasiridagi harakati masalasi

Sfеraning chеksiz hajmdagi idеal siqilmas suyuqlikdagi harakati masalasi

Chiziqli algebraning asosiy usullarini bayon qilish

Chiziqli algebraning asosiy usullarini bayon qilish