Hususiy hosilali differensial tenglamalar uchun asosiy masalalarning qo‘yilishi - Алгебра - Рефераты

Hususiy hosilali differensial tenglamalar uchun asosiy masalalarning qo‘yilishi

Загружено в:

16.08.2021

Скачано:

0

Размер:

170.5 KB

Hususiy hosilali differensial tenglamalar uchun asosiy masalalarning qo‘yilishi Reja: 1. Asosiy masalalarning qo‘yiliushi. 2. Koshi masalasi va uning qo‘yilishida harakteristikalarning ro‘li. 3. Koshi Kovalevskaya teoremasi.

1. Asosiy masalalarning qo‘yiliushi.Bizga yahshi ma’lumki, tebranish tenglamalari ), ( ) ( ) ) ( ( ) ( 2 2 t x F u x q gradu x p div t u x q      (1) issiqlik tarqalish tenglamasi ), ( ) ( ) ) ( ( ) ( t x F u x q gradu x p div t u x q      (2) stasionar jarayonlar tenglamasi ), ( ) ( ) ) ( ( t x F u x q gradu x p div    (3) ko‘rinishda bo‘ladi. Biror fizik jarayonni to‘la o‘rganish uchun bu jarayonni tasvirlayotgan tenglamalardan tashqari, uning boshlang‘ holatini va jarayon sodir bo‘layotgan sohaning chegarasidagi holatini berish zarurdir. Matematik nuqtai nazaridan bu narsa differensial tenglamalar echimining yagona emasligi bilan bog‘liq. Hususiy hosilalai differensial tenglamalar uchun umumiy echimi ihtiyoriy funksiyalarga bog‘liq bo‘lib, bu funksilarning soni tenglama tartibiga teng bo‘ladi. Ihtiyoriy funksiyalar argumentlarning soni echimi argumentlarning sonidan bitta kam bo‘ladi. Misollar: 1) 0 ) , (    x y x u tenglamaning echimi ) ( ) , ( y f y x u  2) y x u u  tenglamaning yechimini topish uchun y x y x       , almashtirish bajaramiz ) ( ) ( 0 2 y x f f u u u u u u u u u u u u y y y x x x                           Xuddi shunga o‘xshash, agar  va  o‘zgarmas sonlar bo‘lsa 0    y x u u   tenglamaning umumiy echimi ) ( ) , ( y x f y x u     bo‘ladi

3) Ushbu0 xyu tenglamaning umumiy echimi ) ( ) ( ) , ( y x f y x u   bo‘ladi. 4) ) , ( y x f uxy  bir jinsli bo‘lmagan, tenglamaning echimi ) ( ) ( ) , ( ) , ( 00 y w x d d f y x u x x y y          ko‘rinishda bo‘ladi 5) Uchinchi tartibli 0 xyyu tenglamaning umumiy echimi ) ( ) ( ) ( ) , ( 1x x y y y x u       dan iborat bo‘ladi. Shunday qilib, aniq fizik jarayonni ifodalovchi achimni ajratib olish qo‘shimcha shrtlarni berish zarurdir. Bunday qo‘shimcha shartlar boshlang‘ich va chegaraviy shartlardan iboratdir. Jarayon sodir bo‘layotgan soha nR G  bo‘lib, S uning chegarasi bo‘lsin. S ni bo ‘ laklari silliq sirt deb hisoblaymiz .   ) ,0( T x G Ö Ò bu asosi G soha balandligi T bo ‘ lgan silindir bo ‘ lsin , uning chegarasi yon sirti   T x S ,0 , quyi  0 x G va yuqori  Tx G asoslardan iborat . Е G Ц Т х 2 C x 1 S

Differensial tenglamnalar uchun, asosan uch tipdagi masalalar bir- biridan farq qiladi. a) Koshi masalasi. Bu masala, asosan, giperbolik va parabolik tipdagi tenglamalar uchun qo‘yiladi. G soha butun n R fazo bilan ustma-ust tushadi, bu holda chegaraviy shrtlar bo‘lmaydi. в ) Chegaraviy masala elliptik tipdagi tenglamalar uchun qo‘yiladi, S da chegaraviy shatrlar beriladi, boshlang‘ich shartlar tabiiy bo‘lmaydi. г ) Aralash masala elliptik tipdagi tenglamalar uchun qo‘yiladi: nR G  bo‘lib boshlang‘ich va chegaraviy shratlar beriladi. 2. Koshi masalasi va uning qo‘yilishida xarakteristikalarning roli. (1) tenglama uchun Koshi masalasi bunday qo‘yiladi: Koshi masalasi: )0 ( )0 (2    tc t c sinfga tegishli, 0t yarim fazoda (1) tenglamani va 0t da ) ( , ) ( 1 0 0 0 x u t u x u u t t       (4) boshlang‘ich shartlarni qanoatlantiruvchi ), ( t x u funksiya topilsin. (2) tenglama uchun Koshi masalasi quyidagicha qo‘yiladi. Koshi masalasi: )0 ( )0 (2    tc t c sinfga tegishli, 0t yarim fazoda (2) tenglamani va ) (0 0 x u u t   (5) boshlang‘ich shartlarni qanoatlantiruvchi funksiya topilsin. Keltirilgan Koshi masalasini umumlashtirish mumkin. Shu maqsadda nx x x , , , 2 1  o’zgaruvchili ikkinchi tartibli ushbu kvazichiziqli differensial tenglamani tekshiramiz: 0 ,..., , , ) ( 1 2 1 , ,                n j i n ji ji x u x u u x Ô x x u x A (6) Etarli siliq S : ) , , , ( 2 1 nx x x   sirt va bu sirtga urunma bo‘lmagan, uning har bir nuqtasida biror  yo‘nalish berilgan bo‘lsin. Koshi masalasi: S sirtning biror atrofida (6) tenglamani va ) ( , ) ( 1 0 x u e u x u u s s     (7) Koshi shartlarini qanoatlantiruvchi ) (x u funksiya topilsin. Bu umumlashtirilgan Koshi masalasidir.

Koshi masalasi qo‘yilishida S sirtni xarakteristik sirt bo‘lmasligi muhimdir. Agar S sirt xarakteristik sirt bo‘lsa, boshlang‘ich shartlarda verilgan ) (0 x  va ) (1 x  funksiyalar o‘zaro bog‘langan bo‘lib qoladi. Demak xarakteristik sirtda boshlang‘ich shartlarni ixtiyoriy berilishi mumkin emas. Bu holda Koshi masalasi umuman echimga ega bo‘lsa ham u yagona bo‘lmaydi. Misol: Ushbu 0 2     y x u (8) tenglamaning ) ( , ) ( ) ( 1 0 0 0 x y u x x u y y         (9) boshlang‘ich shrtlarni qanoatlantruvchi echimi topilsin. Ravshanki, const y const x   , to‘g‘ri chiziqlar oilasi, jumladan 0 y ham berilgan tenglamaning xarakteristikalardan iborat. Demak boshlang‘ich shartlar xarakteristikada berilyapti tekshirilayotgan tenglamaning umumiy echimi ) ( ) ( ) , ( 2 1 x f x f y x u   (10) dan iborat. Umumiylikka ziton etkazmay 0 )0(2  f deb hisoblashimiz mumkin. Boshlang‘ich shartlarga asosan ) ( ) ( ;) ( ) ( ) ( 1 0 2 0 0 1 0 x y f y u x x f x u y y y             Agar const x ) (1 bo‘lsa oxirgi tenglikning bajarilishi mumkin amas, bu holda Koshi masalasi echimga ega bo‘lmaydi. Shunday qilib, a const x  ) (1 bo’l gandagina Koshi masalasi echimga ega bo‘ladi. Bu holda ) ( ) (2 y c ay y f   bu erda )0 ( ) ( 2   y c y c sinifga tegishli va 0 )0( )0( 2  c c shartlarni qanoat- lantiruvchi funksiya. Agar 2 0 ) ( c x   bo’lsa, Koshi masalasining echimi mavjud bo‘lib, u echim ) ( ) ( ) , ( 0 y c ay y y x u    (11) formula bilan aniqlanadi lekin echim yagona emas. 3. Koshi Kovalevskaya teoremasi. N ta noma’lumli Nu u u , , , 2 1  funksiyasi

) , , , , ,, ( 0 2 1   i x t N i k i k u D D u u utx Ô t u i i     (12) differensial tenglamalar sistemasini qaraymiz 1 , ,1 0    ik N i  in k      21 . Bu holad (12) tenglamalar sistemasi t o’zgaruvchiga nisbatan normal sistema deyiladi. Agar ) , , , ( ), ( 2 1 nx x x x x f   funksiya, 0  nuqtaning biror atrofida tekis yaqinlashuvchi        ) ( ! ) ( ) ( ) ( 0 0 0 0 0 x x x f D x x c x f         n n n n x x x x x x c c       ) ( ) ( ) (, 0 01 1 0 ,,, 1 21        darajali qator bilan ifodalansa 0x y nuqtada analitik funksiya deyiladi. Agar ) (x f funksiya G sohaning har bir nuqtasida analitik bo‘lsa G sohada analitik deyiladi. t ga nisbatan normal sistema uchun Koshi masalasi bunday qo‘yiladi: (12) sistemaning 0t t da ushbu. N i k k x t u ki ki k ,....,1 ,1 ,..1,0 ), (        (13) boshlang‘ich shartlarni qanoatlantiruvchi Nu u u , , , 2 1  echim topilsin. Bu erda ) (x ik -biror nR G  sohada berilgan funksiyalar. Berilgan (13) boshlang‘ich shartlarga asosan j  funksiyalarida ishtirok etayotgan barcha hosilalarni hisoblash mumkin. ) ( ) , ( ), ( ) , ( 0 0 0 0 00 0 00 x D t x u D D x D t x u D j x xtt j x t j x xtt j x             Koshi-Kovalevskaya teoremasi: Agar barcha ) (x ki funksiyalan 0x nuqtaning biror atrofida analitik, ) ,...,, ( ,..., ,1 0 j i u t x Ô funksiya esa )...) ( ,... , ( 0 0 0 0 x D t x i  nuqtaning biror atrofida analitik bo‘lsa, u holda (12), (13) Koshi masalasi ) , ( 0 0 t x nuqtaning biror atrofida analitik achimga ega bo‘ladi, shu bilan bu echim analitik funksiyalar sinifida yagona bo‘ladi. Bu teorema analitik funksiyalar sinfida Koshi masalasining echimi etarli kichik sohada mavjud va yagona ekanligini tasdiqlaydi.

Похожие

Differensial tenglamalar haqida tushuncha

Yuqori tartibli differensial tenglamalar

Xosmas integrallar. Oddiy differensial tenglamalar

Xususiy hosilali differentsial tenglamalar va ularning klassifikatsiyasi

O`zgarmas koeffitsientli chiziqli differensial tenglamalar