Eng katta umumiy bo’luvchi - Алгебра - Рефераты

Eng katta umumiy bo’luvchi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

120 KB

Eng katta umumiy bo’luvchi Reja: 1.Eng katta umumiy bo`luvchi. 2.Evklid algoritmi. 3.Evklid algoritmining ba`zi bir tadbiqlari.

1-misol .Ushbu x 5 +x 4 -x 3 -2x-1 va 3x 4 +2x 3 +x 2 +2x-2 ko`phadlarning eng katta umumiy bo`luvchisini toping. Yechish: Koeffitsi е ntlari butun sonlardan iborat bo`lgan ko`phadlarga Е vklid algoritmini qo`llashda quyidagi usuldan foydalanamiz:kasr koeffitsi е ntlar bilan ish ko`rmaslik uchun bo`linuvchini noldan farqli ixti е riy songa ko`paytirish va bo`luvchini esa noldan farqli ixti е riy songa bo`lish mumkin ekanligidan foydalanamiz.Bu ishni k е tma-k е t bo`lishning biror paytidagina emas balki har bir bo`lish paytida qo`llash mumkin. L е kin bu bo`linmaga ta'sir etsada bizni qiziktiradigan qoldiqlar esa faqat nolinchi darajali biror ko`paytuvchigagina o`zgaradilar . Bunday o`zgartirishlar eng katta umumiy bo`luvchini topishda katta ta'sir etmaydi . Birinchi ko`phadni 3 ga ko`paytirib hosil bo`lgan ko`phadni ikkinchisiga bo`lamiz: 3 x 5 +3 x 4 -3 x 3 -6 x -3  3 x 4 +2 x 3 + x 2 +2 x -2 - 3 x 5 +2 x 4 + x 3 +2 x 2 -2 x  х+1 x 4 -4x 3 -2x 2 -4x-3 (3 ga ko`paytiramiz) 3x 4 -12x 3 -6x 2 -12x-9 - 3x 4 +2x 3 +x 2 +2x-2 -14x 3 -7x 2 -14x-7 Ushbu qoldiqni -7 ga qisqartirgandan so`ng birinchi qoldiq r 1 (x) = 2x 2 +x 2 +2x+1 bo`ladi. Ikkinchi qoldiqni 2 ga ko`paytirib so`ng r 1 (x) ga bo`lamiz: 6x 4 +4x 3 +2x 2 +4x-4 2x 3 +x 2 +2x+1 - 6x 4 +3x 3 +6x 2 +3x  3x+1 x 3 -4x 2 -x-4 (2 ga ko`paytiramiz) 2x 3 -8x 2 -2x - 8 - 2x 3 +x 2 +2x+1 - 9x 2 - 9

ushbu qoldiqni - 9 ga bo`lgandan so`ng ikkinchi qoldiq r 2 (x) = x 2 +1 bo`ladi. Endi r 1 (x) qoldiqni ikkinchi r 2 (x) qoldiqqa bo`lamiz: 2x 3 +x 2 +2x+1  x 2 +1 - 2x 3 +2x  2x+1 x 2 +1 x 2 +1 0 Demak, izlanayotgan eng katta umumiy bo`luvchi (ya`ni oxirgi qoldiq) x 2 +1 ko`phaddir ya`ni (x 5 +x 4 - x 3 - 2x - 1, 3x 4 +2x 3 +x 2 +2x - 2) = x 2 +1 2 - misol. f(x) = x 5 +3x 4 +x 3 +x 2 +3x+1 va g(x) = x 4 +2x 3 +x+2 ko`phadlar uchun f(x)u(x)+g(x)v(x) = d(x) tenglikni qanoatlantiruvchi u(x) va v(x) ko`phadlarni toping. Bunda d(x)- f(x) va q(x) ko`phadlarning eng katta umumiy bo`luvchisi. Yechish: Bu ko`phadlarga Е vklid algorimini qo`llaymiz, l е kin bu е rda bo`lishda bo`linmalarni o`zgarishiga yo`l qo`yib bo`lmaydi , chunki bu bo`linmalar u(x) va v(x) ni topishda ishlatiladi.f(x) ni g(x) ga bo`lamiz; x 5 +3x 4 +x 3 +x 2 +3x+1  x 4 +2x 3 +x+2 - x 5 +2x 4 +x 2 +2 x  x+1 x 4 +x 3 +x+1 - x 4 +2x 3 +x+2 - x 3 - 1 Demak. f(x)=g(x)(x+1) - (x 3 +1) Endi g(x) ni r 1 (x) = - x 3 - 1 ga bo`lamiz: x 4 +2x 3 +x +2  - x 3 - 1

- x 4 +x  - x - 2 2x 3 +2 - 2 х 3 +2 0 Shunday qilib, g(x) = ( - x 3 - 1)( - x - 2) bundan (f(x), g(x)) =x 3 +1 ( * ) tenglikdan f(x)( - 1)+g(x)(x+1) = x 3 +1 demak u(x) = - 1 v(x) = x+1 d(x) = x 3 +1. M a sh I q l a r. 1.Ko`phadlarni ko`paytiring.1 2 5 2: )1 )(1 3 2( ) 1 3 4 3 : )1 2 )(1 ( ) 1 2 3 6 7 2: )1 3 )(1 2( ) 2 3 4 5 2 2 3 2 3 4 5 6 2 2 3 2 3 4 5 6 2 2 3 4                                 x x x x ж x x x x x c x x x x x x ж x x x x x b x x x x x x ж x x x x x x a 2.Qoldiqli bo`lishni bajaring. 6 5 4 3 2 ) 2 3 4     x x x x a ni 1 3 2   x x ga. 3.Qanday shartda q px x  3 ko`phad 1 2  mx x ko`phadga bo`linadi. 4.Qanday shartda q px x   2 4 ko`phad 1 2  mx x ko`rinishdagi ko`phadga bo`linadi. 5.Ko`phadni soddalashtiring: ! 1 ) )...(1 ( )1 ( ... 2 1 )1 ( 1 1 n n x x x x x x n           6.Qoldiqli bo`lishni bajaring. 8 6 4 2 ) 2 3 4     x x x x a ni 1x ga, x x x b 8 5 2) 3 5   ni 3x ga, 2 3 4) x x с  ni i x  1 ga x x x d   2 3 ) ni i x 2 1  ga 7. Gorner sxemasidan foydalanib  ) (x f ni hisoblang. i x xi xi x x f b x x x x x x f a               2 ,7 )3 1( )2 1( ) ( ) 4 , 16 10 6 3 ) ( ) 0 2 4 5 0 2 3 4 7. Gorner sxemasidan foydalanib  ) (x f ko`phadni 0x x ni darajalariga yoying.

i x i xi xi xi x x f e i x i x xi ix x x f d x x x x x x f c x x x f b x x x x x x f a 2 1 18 7 ) 20 33( ) 18 21( )8 3( ) ( ) 7 3 ) 1( 2 ) ( ) 2 90 50 24 8 ) ( ) 1 ) ( ) 1 1 4 3 2 ) ( ) 0 2 3 4 0 2 3 4 0 2 3 4 0 5 0 2 3 4                                 8. Gorner sxemasidan foydalanib  soda kasrlarga yoying. 6 5 4 3 2 6 2 3 4 5 5 3 2 5 2 4 5 4 3 2 5 3 )1 ( 4 )1 ( 11 )1 ( 20 )1 ( 17 )1 ( 7 1 1 ; )1 ( 2 2 ) )1 ( 2 )1 ( 4 )1 ( 4 1 1 ; )1 ( 3 2 ) )2 ( 7 )2 ( 11 )2 ( 6 )2 ( 1 ; )2 ( 1 )                                      x x x x x x ж x x x x x x c x x x x ж x x x b x x x x ж x x x a 9. ) (x f ko`phadni va uni hosilasini 0x x dagi qiymatini toping. i x ix x ix x x f b x x x x x x f a 2 1 1 5 4 3 )( ) 2 10 8 6 4 )( ) 0 2 3 4 0 5 2 3              10.Quyidagi sonlar ko`phadni necha karrali ildizi bo`lishini aniqlang. 8 4 2 7 5_ ) 2 3 4 5     x x x x xa ko`phad uchun 2 soni 16 16 8 16 7 ) 2 3 4 5      x x x x x b ko`phad uchun 2 soni 11. а – koeffisientni shunday aniqlangki 1 2 5    ax ax x ko`phadni -1 soni kamida ikki karrali ildizi bo`lsin. 12. А va В ni shunday aniqlangki  1 3 4  Bx Ax uchhad (x-1) 2 ga bo`linsin. 13. А va В ni shunday aniqlangki  1 1    n n Bx Ax ko`phad ( х -1) 2 gabo`linsin. 14. Quyidagi ko`phadlarni 1 soni uch karrali ildizi bo`lishini isbotlang. ) 2 ( ) 2 )( 1 )1 2( )1 2( ) 1 ) 1 1 2 1 1 2 m n nx nx x m n c x n x n x b nx nx x a m m n n n n n n n n                   15. Ushbu ko`phad ( х -1) 5 ga bo`linishini va ( х -1) 6 bo`linmasligini isbotlang.

1 6 6 _)1 2)(1 ( 2 )1 2)(2 )(1 ( 2 )2 2)(2 )(1 ( 6 )1 2)(1 ( 1 1 2 1 2                      n n n n n x n n n x n n n x n n n x n n n x16. n n n a xa x a x f      ... ) ( 1 1 0 ko ` phad (х-1) к+1 ga bo ` linishi uchun quyidagi shartlar zarur va etarli ekanligini isbotlang . 0 ... 2 .......... .......... .......... .......... 0 ... 4 0 ... 2 0 ... 2 1 2 2 1 2 1 2 1 0                  n k k n n n a n a a a n a a na a a a a a a 17. а quyidagi ko`phadning necha karrali ildizi bo`ladi ? ) ( ) ( )] ( ) ( [ 2 a f x f a f x f a x       bunda ) (x f - ko`phad. 18. b ax x   3 5 ko`phad koeffisientlari uchun shunday shart topingki  u noldan farqli ikki karrali ildizga ega bo`lsin. 19.. c bx ax x    5 10 3 5 ko`phad koeffisientlari uchun shunday shart topingki, u noldan farqli uch karrali ildizga ega bo`lsin. 20. b ax x mn n    ko`phadni noldan farqli ikki karralidan yuqori bo`lgan ildizga ega bo`la olmasligini isbotlang. Adabiyotlar 1.Кострикин А.И. Введение в алгебру.Учебник.М.Наука,1977г. 2.Ҳожиев Ж., Файнлейб.Ф.С. Алгебра ва сонлар назарияси курси. Т. 2001 й. 3. Курош Ф.Г. Олий алгебра курси. Т.Укитувчи . 1976 й. . 4 .Фадеев Д.К.,Соминский И.С.Сборник задач по в ы сшей алгебре. М.Наука .1976 г. 5. Гелфанд И.М. Лекции по линейной алгебре. http :// www . mcmee . ru , http :// lib . mexmat . ru . 6. Курош А.Г. Курс высшей алгебре http :// www . mcmee . ru , http :// lib . mexmat . ru .

Похожие

Eng kаttа umumiy bo’luvchi vа eng kichik umumiy kаrrаlilаr

Eng katta umumiy bo`luvchi va eng kichik umumiy bo`linuvchi

Eng katta daraxt haqida, eng qisqa vaeng uzun yo’l haqida, tarmoqli rejalashtirish, kommunikatsiyalar turlari oqimi

Eng yaxshi yaqinlashtirish va eng yaxshi yaqinlashtirish elementining xossalari

Eng sodda ratsional kasrlar va ularni intеgrallash