Чизикли программалаштириш назарияси - Алгебра - Рефераты

Чизикли программалаштириш назарияси

Загружено в:

13.12.2019

Скачано:

0

Размер:

730.5 KB

Чизиқли программалаштириш назарияси. Чизиқли программалаштириш масаласига мисоллар Режа: 1. Чизиқли программалаштириш назарияси. 2. Чизиқли программалаштириш масаласига мисоллар

Чизиқли программалаштириш назарияси. Чизиқли программалаштириш масаласига мисоллар. ЧП масалаларининг қўйилиши ва ёзилиши . Полиэдрда берилган чизиқли функциянинг максимуми ёки минимумини топиш масаласи чизиқли программалаштириш масаласи (ЧПМ) дейилади. Демак, ЧПМни , max,c x Ax b    (1) бу ерда A  A (m,n), m b R , n c R кўринишда ёзиш мумкин. Мазкур масаланинг жоиз тўпламини алохида   / }, { , , 1, ...,n n i i X x R Ax b x R a x b i m         (2) кўринишда ёзиш мумкин. Теорема 1. Чизиқли программалаштириш масаласининг ҳар қандай локал ечими глобал ечим бўлади. Шу тасдиқни назарда тутиб, келгусида чизиқли программалаштириш масаласининг шунчаки ечими хақида гапирамиз. (2) масала ечимларининг X * тўплами якка полиэдр бўлади, чунки, агар бу тўплам бўш бўлмаса, бу тўплам  * / , ,n X x R Ax b c x      (3) кўринишда тасвирланади, бу ерда f-(1) масаланинг қиймати, яъни * sup , . x f c x    (1) кўринишдаги ЧПМ масаласи чизиқли программалаштиришнинг бош масаласи (ЧПБМ) дейилади. Жоиз тўплами билан бир-биридан фарқ қиладиган бошқа шаклдаги чизиқли программалаштириш масалалари ҳам бор. Бунда илгаригидек, A  A ( m , n ), m b R , n c R деб хисоблаймиз. ЧПнинг стандарт масаласи (ЧПСМ) , max, , 0c x Ax b x     (4) ЧПнинг каноник масаласи (ЧПКМ) , max, , 0c x Ax b x     (5) ЧПнинг умумий масаласи (ЧПУМ) 1 1 1 max , 1, ..., , 1, ..., 0, 1, .., n j j j n ij j i j n ij j i j j c x a x b i k a x b i k m x j S               (6) Чизиқли программалаштиришнинг минимумни топишга доир масаларида ҳам шу каби ёзувлардан фойдаланилади, фақат барча тенгсизликлар  кўринишда ёзилади. Кўриниб турибдики, (1), (4) ва (5) масалаларнинг ҳар бири (6) ЧПУМнинг хусусий хоссаларидир.

K=m ва sқ0 бўлса (1) масала, kқm ва sқn бўлса, (4) масала, k=0 ва sқn бўлса, (5) масала хосил бўлади. Ўз навбатида ЧПУМ ҳам қолган учта масаладан бири кўринишида ёзилиши мумкин. Масалан, агар (6) масалада тенгликлар ўрнига унга тенг кучли бўлган 1 1 , 1, ..., n n ij j i ij j i j j a x b a x b i k m          (7) тенгсизликларни кўлласак, (6) масала бош масала кўринишини олади. Агар шунга қўшимча тарзда ўзгарувчиларни , 0, 0, 1, ..., j j j j jx u u j s n         (8) тарзда алмаштирсак, у холда (6) масала стандарт шаклга келади. Энди ( 1, ...., )ii k   кўшимча ўзгарувчиларни олайлик, бу ўзгарувчилар мақсад функциясида ноль коэффицентли бўлиб, формал қатнашади. Агар (6) даги тенгсизликларни 1 , 0, 1, ..., n ij j i i i j a x b i k         (9) кўринишда ёзиб ва (8) кўринишдаги ўзгарувчиларни алмаштиришни қўлласак, (6) масала каноник масалага айланади. Умуман айтганда, чизиқли программалаштиришнинг ҳар қандай масаласини у ёки бу шаклда ёзиш мумкин. Чизиқли программалаштириш масаласига мисоллар. ЧПМга кўплаб мисол келтириш мумкин. Шулардан учтасини мисол келтирамиз. 1–мисол (ишлаб чиқаришни режалаштириш масаласи). Битта корхона n та товар ишлаб чиқаради, ва бунга m та хом ашё сарфлайди. қуйидагилар маълум: ija j  -товарнинг бир бирлик миқдорини ишлаб чиқариш учун зарур бўлган i хом ашёнинг миқдори 0 ( 1, .., ; 1, ..., ) ija i m j n    ; b i – i - хом ашёнинг корхонадаги захираси b i >0 ; c j - j - товар бирлик миқдорининг нархи c j >0. Ишлаб чиқариш технологияси чизиқли, яъни хом ашё сарфи ишлаб чиқариш хажми билан тўғри пропорционал ўсади. x j - j - товарнинг ишлаб чиқариш режаси хажмини белгилайди. У холда 1 , 1, ..., n ij j i j a x b i m     (10) Бундан ташқари, қуйидаги табиий чеклаш ҳам бор: 0, 1, ..., jx j n   (11) X товарнинг умумий нархи 1 n j j j c x  (12) билан ёзилади. Ишлаб чиқаришни режалаштириш масаласи қуйидагича қўйилади: (10) ва (11) шартларни қаноатлантирувчи барча x векторлар ичидан (12) миқдорга энг катта қиймат берадиганини топинг. Демак, биз (4) кўринишдаги ЧПСМга эга бўлдик, бу ерда хусусан, A қ( a ij ) - номанфий матрица, b қ( b i ) ва c қ( c j ) векторлар мусбат. 2-мисол. (Рацион хақидаги масала). Кишилар катта жамоаларининг масалан, армия, касалхона ва хаказо, овқатланишини ташқил қилишда тегишли тиббий талабларни қаноатлантирадиган тежамли овқатланиш рациони ҳақида масала пайдо бўлади.

m та озиқ-овқат (нон, гушт, сут, картошка ва х.к) мавжуд бўлиб, улар n та фойдали (ёғ, оқсил,углевод, витамин ва бошқалар) моддалар бор бўлсин. Қ уйидаги параметрлар маълум:ija j   озиқ-овқат бирлик миқдоридаги i модданинг миқдори, 0, ( 1, ..., ; 1, ..., ) ija i m j n    ib i   фойдали модданинг масалан, бир ойга сарфланиши лозим бўлган минимал миқдори, 0 ib  ; jc j   озиқ-овқат бирлик миқдорининг бахоси, 0 jc  . Рацион ҳақидаги масала қуйидагича ёзилади: 1 1 min , 1, ..., 0, 1, .., n j j j n ij j i j j c x a x b i m x j n          (13) Бу ерда jx бир ойда j озиқ-овқатнинг миқдори. Бошқача айтганда, барча 1 ( , ..., ) n x x x  озиқлар ичидан энг арзонини танлаш керак. Демак, (13)-ЧПнинг стандарт масаласи. Мисол 3. (Транспорт масаласи). +андайдир бир жинсли махсулот (кўмир, ғишт, картошка ва х.к) m та омборларда сақланади ва n та жойларга етказилиши керак. Қ уйидаги параметрлар маълум: ia i   омбордаги махсулот захираси 0, ( 1, ..., ) ia i m   jb j   жойдаги махсулотга эхтиёж 0, ( 1, ..., ) jb j n   ijc  махсулот бирлик миқдорини i омбордан j ж 0 ойга ташиш нархи 0 ijc  Бунда барча захиралар барча эхтиёжларга тенг: 1 1 m n i j i j a b      (14) Транспорт масаласи каноник масала сифатида қуйилади: 1 1 1 1 min , 1, ..., , 1, ..., 0, 1, ...., , 1, ...., m n ij ij i j n ij i j m ij j i ij c x x a i m x b j n x i m j n                 (15) ijx i   омбордан j жойга олиб бориладиган махсулот миқдори. Бошқача айтганда, махсулот ташишни шундай ташқил этиш керакки, барча транспорт ҳаражатлари энг кам бўлсин.

ЧП масалаларининг геометрик талқини ва асосий хоссалари Икки ўзгарувчили чизиқли программалаштириш масаласи ни геометрик усулда ечиш мумкин. Масалан, чизиқли программалаштириш бош масаласи n =2 да берилган бўлсин. У холда умумий қоидага кўра, энг аввало текисликда масаланинг жоиз тўплами X полиэдрни тасвирлаш керак ((2)га қаранг). Унинг мақсад функцияси < c , x >= куринишдаги паралел тўғри чизиқлар оиласини ташқил қилади. (  R ), уларнинг умумий нормали < c , x > нинг ўсиш томонига қараган бўлади. Ечимни топиш масаласи барча  лар ичида шундай энг катта  * ни топишга келтириладики, бунда < c , x >=  тўғри чизиқ X билан бўш бўлмаган кесишмага эга бўлсин. Агар шундай (чекли )  * мавжуд бўлса, бу холда бу  * масаланинг ечими бўлади. Бунда X нинг < c , x >=  * тугри чизиқда ётган ҳар қандай нуқтаси масаланинг ечими бўлади. X * ечим ягона бўлиши ҳам, ягона бўлмаслиги ҳам мумкин. Агар етарлича катта  ларда ҳам < c , x >=  тугри чизиқнинг X билан кесишмаси бўлмаган бўлса, у холда масаланинг қиймати чексиз бўлади ва демак, масала ечимга эга эмас. Чизиқли программалаштиришнинг кўп ўзгарувчили баъзи масаларини ечишда геометрик мулоҳазалар ўринли бўлиши мумкин. Масалан, чизиқли программалаштириш масаласи каноник шаклда берилган бўлсин: n j x m i b x a x c f j i j ij n j j j ,...,1 ,0 ,...,1 , max 1         (16) Бу ерда 2 m n ва ) ( ija A  матрицанинг ранги m га тенг. У ҳолда юқоридаги тенгламалар системасида иккита ўзгарувчилар, айтайлик, 1x ва 2x озод бўлиб қолади, яъни улар орқали бошқа барча қолган ўзгарувчиларни ифодалаш мумкин: n j x x x j j j j ,....,3 , 22 11        (17) Бу ерда j j j    , , 2 1 баъзи сонлар. Бу ифодаларни мақсад функциясига қўйиб        2 2 11 x x (18) ифодани оламиз, бу ерда     , , 2 1 сонлар. Икки ўзгарувчили чизиқли программалаштириш масаласини қараймиз: 0 ,0 ,...,3 ,0 max 2 1 2 2 11 2 2 11         x x n j x x x x j j j      (19) Геометрик усулдан фойдаланиб, ( x * 1 , x * 2 ) ечимни топамиз. Бу сонларни (17) ва (18) га қўйиб, (16) масаланинг ечими ва қийматини топамиз. Юқорида баён қилинган ўзгарувчиларни йўқотиш усулини нафақат 2 m n бўлганда, балки 1 m n бўлганда ҳам қўллаш мумкин. Бу ҳолда масала бир ўзгарувчили чизиқли программалаштириш масаласини ечишга келтирилади. Чизиқли программалаштириш масаласининг асосий хоссалари . Агар чизиқли программалаштириш масаласининг жоиз тўплами бўшмас ва чегараланмаган бўлса, у холда Вейерштрасс теоремасига кўра, масала ечимга эга.

Теорема 2. Агар чизиқли программалаштириш масаласи нинг жоиз тўплами бўшмас, қиймати эса чекли бўлса , у холда бу масала ечимга эга. Юқорида айтилганидек, *) (x I деганда X x * нуқтадаги фаол чеклашларнинг номерлари тўпламини тушунамиз. } *, 1,{ *)( i i b x a m i i xI      Бу ерда Х - (2) кўринишдаги полиэдр. Теорема 3. (Чизиқли программалаштиришнинг бош масаласида экстремум мавжудлигининг зарур ва етарли шарти). * x - (1) масаланинг жоиз нуқтаси бўлсин. Агар шундай *)) ( (0 * x I i yi   сонлар топилиб,   *)( * xIi i ia y c (20) бўлса, фақат шундагина * x нуқта (1) масаланинг ечими бўлади. Мана шу тасдиқдан умумий масала учун керакли тасдиқни олиш мумкин. Теорема 4. (Чизиқли программалаштиришнинг умумий масаласида экстремум мавжудлигининг зарур ва етарли шарти). * x (6) масаланинг жоиз нуқтаси бўлсин. Агар шундай m i R y y   ) ( * * вектор топилиб, барча i қ1,…., k да 0 *iy ва ) 24( ,...,1 0 ) ( ) 23( ,...,1 0 ) ( ) 22( ,...,1 ) 21( ,...,1 1 * * 1 * * 1 * 1 *                    n j i i ij j m i j iji j m i j iji m i j iji k i b x a y s j c ay x n s j c ay s j c ay бўлса, ва фақат шундагина, * x нуқта (6) масаланинг ечими бўлади. Кўриниб турибдики, 3-теорема 4-теореманинг хусусий ҳолидир, чунки 0 ,   s m k бўлганда (21) ва (23) шартлар шунчаки қатнашмайди, (24) шарт эса барча *) ( } ,.....,1{ x I m i ларда 0 *iy деган шартга тенг кучлидир. Теорема 5. Чизиқли программалаштириш масаласи ечимга эга бўлсин, унинг жоиз тўплами камида битта учга эга бўлсин. У ҳолда масаланинг ечими бўладиган уч топилади. Хусусан, агар ечим ягона бўлса, бу ечим албатта учдан иборат бўлади. Шундай қилиб, агар максимум топишга доир чизиқли программалаштириш масаласи 5-теореманинг шартларини қаноатлантирса, у ҳолда ечимни топиш учун масала жоиз тўпламининг барча учларини топиш ва улар ичидан функцияга максимал қиймат берадиганини олиш етарли. Бу усул учларни тула топиш усули деб аталади ва чизиқли программалаштиришнинг кичик ўлчамли масалаларига қўллаш мумкин холос, чунки ўзгарувчилар сони кўп бўлганда учлар сони жуда кўпайиб кетади ва кўпгина ҳисоблашларни талаб қилади. ЧПнинг кушма масалари тушунчаси Чизиқли программалаштиришнинг ҳар бир масаласига қўшма масала деб аталувчи бошқа чизиқли программалаштириш масаласини мос қўйиш мумкин. Уларни биргаликда ўрганиш қўшмалик назарияси дейилади. Қ улайлик учун чизиқли программалаштиришнинг умумий масаласини яна бир бор кўрайлик:

s j x m k i b xa k i b xa xc xc j n i i j ij n i i j ij n j jj ,......,1 ,0 ,...,1 ,...,1 max , 1 1 1                 (25) (25) масалага қўшма масала қуйидагича: k i y n s j c ay s j c ay yb yb i m i j iji m i j iji m i ii ,......,1 ,0 ,...,1 ,...,1 min , 1 1 1                 (26) бунда (25) масала тўғри масала дейилади. Қўшма масалага ўтиш учун қуйидаги жадвалдан фойдаланамиз: 1 1 0 ................. 0 .................. s s n x x x x    1 1 0 0 0 0 k k m y y y y        1 1......................... ............... .......... s s n c c c c  Аввало жадвалга тўғри масала ҳақидаги барча маълумотлар киритилади: i ij b a , ва jc параметрларнинг қийматлари, тенгсизлик ва тенгликлардаги ишоралар (ўнг томонга), тегишли ўзгарувчиларнинг номанфийлик шартлари (юқорида). Сўнгра ҳар бир i сатрга iy қўшма ўзгарувчи мос қўйилади. (агар шу сатрнинг унг томонида тенгсизлик ишораси турган бўлса, iy га номанфийлик шарти қўйилади). Қуйидаги жадвалларда энг муҳим хусусий ҳолларда тўғри ва қўшма масалалар кўрсатилган. Чизиқли масалаларни ёзиш формаси Икки ўлчовли масалаларни ёзиш формаси Асосий : , max,c x Ax b   Каноник : , min, , 0b y yA c y    Стандарт : , max, , 0c x Ax b x    Стандарт : , min, , 0b y yA c y    Каноник : , max, , 0c x Ax b x    Асосий : , min,b y yA c   11 1 1, 1 1, ........................ ................ ........... s s n a a a a      1 , 1 ,........................ ................ ........... k ks k s k na a a a  1,1 1, 1, 1 1, .................... .................... ....k k s k s k n a a a a          1 , 1........................ ................ ........... m ms m s mna a a a      1 1 k k m b b b b   

Чизиқли дифференциал ўйинлар Манфаатлари ўзаро устма-уст тушмайдиган томонлар иштирок этадган конфликтли (ихтлофли, нзоли) зиддиятли ҳолатларнинг математик модели ўйин деб аталади. Агар ўйин тавсифлашда дифференциал тенгламалардан фойдаланилса, у дифференциал ўйин деб аталади. Дифференциал ўйинларнинг кенг тарқалган моделлари оптимал бошқарувнинг турли мақсадни кўзлаган кишилар томонидан танланиши мумкин бўлган бошқарувнинг икки ёки бир неча гуруҳин ўз чига олган мос моделларининг умумлашмасидан иборат. 1. Масаланинг қўйилиши . Ушбу C Bu Ax x    (1) тенглама билан ифодаланган жараёнга таъсир кўрсатувчи 1P ва 2P ўйинлар ўйиннинг иштирокчилари бўлсин (бу ерда A , B , C мос равишда ) ( ), ( ), ( nxs nxr nxn материаллар), 1P ва 2P ўйинларнинг ихтиёрида, мос равишда, u ва  бошқарувлар бўлиб, ўйинчилар хар бир вақт моментида ўз бошқарувини танлашда V U u   , чеклашларга тоат қилшда , бу ерда U ва V лар , мос равишда , rR ва sR нинг қавариқ компакт қисм тўпламларидир . )(t u u  ва )(t    функциялар t вақтнинг функцияси сифатида ўлчовлидир . Бундан ташқари , қавариқ ёпиқ М тўплам - ўйиннинг терминал тўплами берилган . Ўйин шундан иборатки , 1P ўйинчи х фаза нуқтасини терминал тўплам М га келтиришга ҳаракат қилади , бунда айни пайтда 2P ўйинчи х нуқтан М га тушишга тўсқинлик қилади . Х нуқта М га тушгандан бошлаб ўйин тугаган деб ҳисобланади. 1P ва 2P ўйинчиларнинг жоиз стратегиялари сифатида моҳият қуйидагидан иборат  – стратегияларни қарамаймиз. Бошланғич 0 t моментда 2P ўйинчи 1P рақибига ўзнинг ноль бўлмаган 0 1  вақт оралғидаги бошқарувин билдиради, бунда 0 1  миқдорни 2P ўйинчи ўз ихтиёри билан танлаши мумкин. Шу маълумот бўйича 1P ўйинчи кўрсатилган вақт оралғда ўз бошқарувини қуради. 1 вақт ўтгандан кейин 2P ўйинчи яна 2 вақт оралиғн ва ўз бошқарувини билдиради ва ҳ.к. Агар 2P ўйинчининг ҳар бир  стратегиясига 1P ўйинчи ўзининг шундай  стратегиясини қарама-қарши қўйсаки, (1) тизимининг бу бошқарувларга мос траекторияси Т дан кеч бўлмаган вақтда М тўпламга тушса, х 0 нуқтадан бошланган ўйин Т вақтда тамомланиши мумкин дейилади. 2. Тўпламларнинг геометрик айирмаси . Мазкур бандда дифферециал ўйинларни қарашда қўлланиладиган қавариқ тўпламлар билан боғлиқ бир неча қурилмалар баён қлинади. Айтайлик, А ва В тўпламлар R n фазонинг иккинчи қавариқ қисм тўплами бўлсин. B A * геометрик айирма деб, шундай nR z нуқталар тўпламига айтиладики, улар учун A B z   бўлади, яъни  A B z R z B A n     : * (3) таърифдан A B B A  ) * ( эканлиг келиб чиқади, бу ерда B A* шартн қаноатлантирувчи максимал тўпламдир, яъни A B D   муносабатдан B A D *  эканлиги келиб чиқади. Геометрик айрманинг хоссалари: А) А ва В қавариқ тўпламларнинг B A* геометрик айирмаси қавариқ бўлади. Исботи. B A z z * , 2 1  ва 1 0 ,    ҳақиқий сон бўлсин. 2 1 ) 1( z z     нуқтани қараймиз. B B B    ) 1(   бўлганлигидан

A A A B z B z B z z              ) 1( ) () 1( ) ( ) 1( 2 1 2 1      бу эса B A z z * ) 1( 2 1      эканлигини билдиради. Б) A , B , A 1 , B 2 қавариқ тўпламлар бўлиб, B B A A   1 1 , бўлсин. У ҳолда )5( ,* * )4( ,* * 1 1 BA BA BA BA   4) мансубликни исботлаймиз . Таърифга кўра A B A  )* ( га эга бўламиз . B B 1 бўлганлигидан A B A   1 )* ( ва демак , 1 * )* ( B A A  мансублик шунга ўхшаш исботланади . В ) Айтайлик , А , В лар nR қавариқ қисм тўпламлар бўлиб , А - ёпиқ бўлсин . У ҳолда B A* ёпиқ тўплам бўлади . Исботи . B A* дан ихтиёрий  1n nz кетма - кетликни қараймиз ва nz n z    lim бўлсин . Ихтиёрий n ва B b элемент учун A n zn   бўлганлигидан А нинг ёпиқлгга асосан В дан олинган ихтиёрий b учун A n z  0 бўлади , яъни B A z * 0 . демак , B A* тўплам ёпиқдир . г) Айтайлик, А ва В лар nR дан олинган ёпиқ қавариқ қисм тўпламлар бўлиб, В компакт бўлсин. У ҳолда )6( ),,(* ),(* )*,(* nR B A BA           бу ерда x C ' sup ) , (*     -қавариқ С тўпламнинг таянч функциясидир. Исботи. A B B A  ) * ( бўлганлигидан барча nR  лар учун ) , (* ) ) * (, (* A B B A       бўлади. Бундан ташқари, ) , (* ) * (, (* ) ) * (, (* B B A B B A          . Бу муносабатни олдинги тенгсизликка қўшиш (6) га олиб келади. д) А ёпиқ қавариқ тўплам, В эса қавариқ компакт бўлсин. У ҳолда A B B A   *) (( (7) исботи. B A B A    бўлганлгидан B B A A *) (   . Энди тескари мансубликн исботлаймиз. ) * ( B B A F   деб белгилаймиз. г) хоссага асосан nR A B B A F               ), , (* ) , (* ) , (* ) , (* га эга бўламиз, бу ердан A F  эканлиги келиб чиқади е) А, В ва с лар R n дан олинган қавариқ қисм тўпламлар бўлсин. У ҳолда B C A C B A *) ( ) * (    (8) исботи. Айтайлик, C B A z   ) * ( бўлсин. У ҳолда y x z   , бу ерда )10( )9( ,* Cy BAx   (9) дан геометрик айирма таърифига асосан )11( ABx келиб чиқади. (10) ва (11) ни қўшиб, B C A z *) (   ни англатувчи C A B Z    ни оламиз. Демак, (8) мансублик исботланд. Фараз қилайлик, n n R R   ) ( фазонинг барча бўш бўлмаган компакт қисм тўпламларнинг S тўплами nR да бирлик шардан иборат бўлсин. Ихтиёрий ) ( , nR Y X   лар учун   ) 12( , :0 inf ) , ( tS X Y tS Y X t Y X       

деб оламиз. Унда     ) , ( max ), , ( max max ) , ( X y Y y Yx X x Y X    бўлишини текшириш қийин эмас. ) ( ) ( n n R x R   да (12) муносабатлар билан аниқланган р функция матрика аксиомаларни қаноатлантиришини кўрсатамиз: 1) Барча ) ( , nR Y X   лар учун 0 ) , (  Y X  бўлиши таърифдан келиб чиқади. 0 ) , (  Y X  деб фараз қиламиз. Бу X Y Y X   , мансубликларнинг ўринли эканлгига эквивалент бўлиб, Y X  ни англатади. Аксинча, агар Y X  бўлса, 0 ) , (  Y X  тенглик ўз-ўзидан равшандир. 2) р функциянинг симметриклиги, яъни ) , ( ) , ( X Y Y X    муносабатнинг ўринллги ўз-ўзидан равшан. 3) Учбурчак хоссасини исботлаймиз: ) , ( ) , ( ) , ( ) , ( ) , ( Y Z b Z X a Y Z Z X Y X           деб белгилаймиз. (12) аниқланишига кўра bS Z Y bS Y Z aS X Z aS Z X         , , , бўлади. Булардан Sb a X Y Sb a Y X ) ( ,) (       демак, ) , ( ) , ( ) , ( Y Z Z X b a Y X        шуни исботлаш талаб қилнган эди. Шундай қилиб,  функция )( nR тўпламда матиркани беради. Одатда у Хаусдорф матрикаси деб аталади. +уйидаги натижани исботсиз келтирамиз. Бляшке теоремаси. Фараз қилайлик, G - R n даги компакт бўлсин. У ҳолда  G X R X G n     ) ( ) ( тўплам ) ( nR  матрик фазонинг компакт қисм тўплами бўлади. Энди ҳақиқий ўқни ) ( nR  матрик фазога X ( f ) узлуксиз акслантиришни қараймиз.  ва q хақиқий сонлар бўлсин, :q   k k t t t q t t p t Q       ... , ,..., , 1 0 1 0 ушбу      k i i i i t t X Q 1 1) )( ( ) (  йиғндни англаймиз , бу ерда  i i i t t ,1   сўнгра , X(t) ни ҳар қандай  q p t ,  да қавариқ тўплам бўлсин деб фараз қиламиз . У ҳолда  ) (Q қавариқ компакт тўплам бўлади . Шу билан бирга    q h Q , ), ( кесмани Q бўлишга боғлиқдир . 1 1 1 max ) (      it tk i Q  деб белгилаймиз . Шундай ) , ( q p Y қавариқ компакт тўплам мавжуд бўлар эканки , )) ( ), , ( (  Q q p Y p масофа ) (Q  билан бирга нолга нтилади . Бу лимит Y ( p , q ) тўплам X ( t ) акслантиришнинг интеграл деб аталади ва   q p dtt X q p Y )( ) , ( белги билан белгиланади. Бунда ) ( ) , ( nR q p Y   интеграллаш чегаралари p ва q нинг узлуксиз функцияси бўлади. Интегралнинг хоссалари (исботсиз): А. Агар q r p r   , тенгсизлик қаноатлантирса, у ҳолда      q p q p q p dtt X dtt X dtt X )( )( )(

Б.  q p dt t X ) ( интеграл   q p dtt x y )( кўринишдаги барча ** нуқталар тўплами билан устма-уст тушади, бу ерда x ( t )– ўзгарувчи t нинг қийматлари R n да ётувчи ўлчовли функцияси бўлиб,  qp t t X tx , ,)( )(   . 3. Дифференциал ўинни ечиш. 1-бандда таърифланган дифференциал ўйинга қайтамиз. Ўйиннинг терминал М тўплами R n фазонинг вектор қисм фазоси бўлсин, деб фараз қиламиз. L деб М қисм фазонинг R n га оротогонал тўлдирувчисини,  деб эса R n фазонинг L қисм фазога ортогонал проекциялаш амалини белгилаймиз. Энди CV e t V BU e t U tA tA      )( , )( деб белгилаймиз ва )( *)( )( t V t U t S  тўплам б a рча 0t ларда L нинг ўлчовига тенг ўлчовга эга бўлсин , деб фараз қ иламиз . 1) тенгламанинг бошланғич шартдаги ечимин ёзамиз :         t sA tA dss t C s t Bu e x e tx 0 0 ) ( ) ( )(  Сўнгра   t d S t W 0 ) ( )(   деб оламиз, 0 ), ( t x T нинг )(t W x etA   мансублик ўринли бўлган минимал қийматини белгилаймиз. Агар бундай t мавжуд бўлмаса,  ) (x T деб оламиз. Фақат M x лар учун 0 ) (  x T бўлишни айтиб ўтамиз. қуйидаги теорема T ( x ) таърифининг моҳиятини очиб беради. 1-теорема. Агар  ) ( 1x T бўлса, 1P ўйинчи ҳар қандай ўлчовли ) ( 0, )( 0x T t V t     бошқарувни қўлламасин, 1P да шундай ўлчовли U t u )( бошқарув топиладики, M x Tx  )) ( ( 0 бўлади, бу ерда 0 ),( t t x ечим (1) тизимининг, u ( t ) ва u ( t ) га мос ечимидир. Исботи.  ) ( 0x T бўлганлигидан, )) ( ( 0 0) (0 x T W x e xT   бўлади. Демак, шундай ўлчовли ) ( 0 ),( 0x T t t w   функция топиладики,  )( 0 0)( 0 0 )14( ,)( xT AxT dttw x e бу ерда ). ( 0 ),( )( 0x T t t S t w    . Геометрик айирманинг таърифидан охирги мансублик ) ( 0, )( 0x T t BU e CV e t w tA tA        эканлигини англатади. Бу ердан, ҳар қандай ўлчовли ) ( 0, )( 0x T T V t     функция учун шундай ўлчовли ) ( 0, )( 0x T t U t u    функция мавжудлиги ва ) ( 0 , ) ( ( ) ( ( )( 0 0 0 x T t t x T C e t x T Bu e t w rA tA           эканлг келиб чиқади. Демак, (14) дан M x Tx  )) ( ( 0 мансубликка эквивалент бўлган

     ) ( 0 0 0 0 ) ( 0 0 0 )) ( ( ) ) ( ( ( xT tA A xT x T C t x T Bu e x e   муносабатни оламиз (бу ерда )1( 0 ),( t t x тизимнинг u ( t ) бошқарувларга мос ечимидир). Теорема исботланди. 1-теоремадан агар P 2 ўйинчининг  стратегияси шундай бўлсинки, ) ( 0 1 x T  ўйинчи ҳамиша ўйинни T ( x 0 ) дан кеч бўлмаган вақтда тамом қилши мумкинлг келиб чиқади. Энди P 2 ўйинчининг  -стратегияси учун ) ( 0 1 x T  бўлган ҳолни қараймиз. 2-теорема. Айтайлик, ) ( 0x T бўлсин. P 2 ўйинчи  1 ,0  вақт оралғида қандай ўлчовли 1 0, )(      t V t бошқарувни қўлламасин, P 1 ўйинчида шундай ўлчовли 1 0, )(    t U t u бошқарув топиладики, 1 0 1 ) ( )) ( (     x T x T бўлади, бу ерда )1( 0 ),( 1  t t x тзимининг 1 0 ),( ),(    t t t u бошқарувларга мос ечимидир. Исботи.  ) ( 0x T бўлганлигидан ) ( 1 1 0 ) ( 1       t W x e A t (15) мансублик ўринли бўлсин 0 1 t қиймати тўплам бўш бўлмайди. ((15) мансублик ) ( 1 0 1   x T t бўлганда ўринлдир). (15) ни унга эквивалент бўлган шубу      11 1 1 )16( )( )(1 0 ) (    е е A t dttS t W x e шаклда ёзамиз. Барча t лар учун )( )( )( t U t V t S   бўлганлигидан         1 1 1 1 1 1 1 1 1 )( )( )(    t t t t t t dtt U dtt V dtt S (16) нинг иккала томонига  1 1 1 ) (  t t dt t V интегрални қўшиб ва охирги мансубликдан фойдаланиб,         1 1 1 1 1 1 1 1 )( ) ( )( 1 0 ) (     t t t t A t dtt U t W dtt V x e ни оламиз. Энди бу мансубликда чап томондаги иккинчи ҳад ўринга унинг элементларидан бирини, чунончи,       0 1 ) ( 1 ds s C e e eA At ни қўямиз , бу ерда 1 1 0 ),( P t t     ўйинчининг  1 ,0  оралиқдаги бошқарувдан иборат . У ҳолда           1 1 1 1 1 1 1 )( ) ( ) ( 1 0 1 0 ) (         t t eA A t t dst U t W dss C e e x e t 1 нинг (17) ўринл бўлган минимал қийматни танлаб оламиз ва уни яна t 1 билан белгилаймиз, 1 0 1 ) (   x T t эканлигини равшандир бундан ташқари,  1 1 1 ) (  t t dt t U тўпламнинг (17) мансублик сақланадиган аниқ элементи мавжуд. Бу элементни ушбу

      0 1 ) ( 1 ds s Bu e e sA Atкўринишда ёзамиз, бу ерда 1 1 0 , )( 0         t U t u t шартни қаноатлантирувчи ўлчовли функция бўлиб, уни P 1 ўйиннинг  1 ,0  кесмадаги бошқаруви сифатида танлаб оламиз. У ҳолда (17) дан ) ( )) ( ) ( ( ( 1 1 1 0 0 1 1 1 t W ds s C s Bu e x e e sA A At             муносабатни, яъни ) ( ) ( 1 1 1 t W x e At    ни оламиз (бу ерда )1( 0 ),( 1 t t x тизимининг , 1 1 0 ), ( ),(     t t t u бошқарувларга мос келган ечимидир). Охирги мансубликдан 1 0 1 1 ) ( ) ( (      x T t x T эканлиги келиб чиқади. Теорема исботланди. 1-ва 2-теоремаларнинг тасдиқлари P 2 ўйинчининг ҳар ҳар қандай  – стратегияси ва ўйиннинг ) ( 0x T бўлган ҳар қандай бошланғич x 0 нуқтаси бўйича P 1 ўйинчинниг х нуқтани М қисм фазога T ( x 0 ) вақтдан кеч бўлмаган вақтда келтирувчи бошқарувини кетмақкет қуриш имконини беради. Ҳақиқатдан, P 2 ўйинчининг  1 ,0  кесмада берилган ) (е  бошқарув бўйича P 1 ўйинчи 2-теоремага асосан х нуқтани  моментда 1 0 1 ) ( )) ( (     x T x T ни қаноатлантирувчи, x (  1 ) ҳолатга ўтказувчи u ( t ) бошқарувн қуриш мумкин. Сўнгра P 2 ўйинчининг   2 1 1,     кесмадаги ) (t  бошқаруви маълум бўлади. Яна аввалгидек мулоҳазалар юритиб, P 1 ўйинчининг   2 1 1,     кесмада шундай u ( t ) бошқарувини топамизки, x ( t ) траекториянинг 21    t моментдаги, унга мос ) ( 2 1    x нуқтаси ) ( ( )) ( ( )) ( ( 2 1 0 1 1 2 1            x T x T x T тенгсизликни қаноатлантиради. Бу жараённи кетма-кет давом эттириб, бирор k t        ... 2 1 моментда, 1 1 1 0 1 )) ... ( ( ), ... ( ) ( )) ... ( (           k k k k x T x T x T        бўлган ) ... (1 k x     ҳолатга келамиз. 1-теоремага асосан энди P 1 ўйинчи ўйинни бирор ) ( * 0x T t  моментда тамомлаши мумкин. Демак, P 1 ўйинчи  стратегиялар синфида  ) ( 0x T ни қаноатлантирувчи ихтиёрий x 0 нуқтада бошланган ўйинни ) ( 0x T дан ошмайдиган t * вақтда тамомлаш мумкин.

Похожие

Чизикли программалаштириш масаласининг базис режаси

Чизикли программалаштириш масаласининг геометрик маъноси

Чизикли дастурлашда иккиланмалик назарияси

Чизикли программалаштириш масаласининг хос холи. Циклланиш ва уни йукотиш

Чизикли программалаштириш масалалари. Симплекс масаласи ва траспорт масалаларининг куйилиши