Aniqmas integralda o`zgaruvchini almashtirish - Алгебра - Рефераты

Aniqmas integralda o`zgaruvchini almashtirish

Загружено в:

16.12.2019

Скачано:

0

Размер:

91 KB

Aniqmas integralda o`zgaruvchini almashtirish Reja: 1. O`rniga qo`yish usuli bilan integrallash. 2. Bo`laklab integrallash.

O`rniga qo`yish usuli bilan integrallash Ushbu f x dx ( )  integralni topish talab qilinsin. X ni t erkli o`zgaruvchining biror differensiallanuvchi funksiyasi orqali ifodalab, integrallashning yangi t o`zgaruvchisini kiritamiz dt t dx t x )( );(      u holda      dtt t f dx x f )( )( ( ) (   (1) Integral xossasida f(x)dx f(x)dx) d(   ga teng edi, shundan foydalanib quyidagini hosil qilamiz. f(x)dx dt ) f( (t)dt) t f( d(           ))( Misol: dx x x  1 integralni hisoblang. Yechish: C xx C tt tdt t ttdt tdt dx t x t x t x xxdx                         1 1 1 1 ln 11 ln22 1 2 )1 (2 21 11 1 2 2 22 Bo`laklab integrallash Faraz qilaylik, u(x) va v(x) - x ning differensiallanuvchi funksiyalari bo`lsin. Bu funksiyalar ko`paytmasining differensiallarini topamiz. d(u . v)=vdu+udv bundan

udv=d(uv)-vdu (1) (1) ning ikkala tomonini integrallab, quyidagini hosil qilamiz.udv d uv vdu      ( ) yoki udv uv vdu     (2) Bu formula bo`laklab integrallash formulasi deyiladi. Bunda integrallarning ikki turini ajratib, ko`rsatish mumkin. Birinchi turga R n (x) ko`phadning ko`rsatkichli yoki trigonometrik funksiyaga ko`paytmasini o`z ichiga olgan integrallar kiradi. Bunda u orqali R n (x) ko`phad belgilanadi, qolgan hamma ifoda esa dv orqali belgilanadi. Ikkinchi turga R n (x) ko`phadning logarifmik yoki teskari trigonometrik funksiyaga ko`paytmasi qatnashgan integrallar kiradi. Bu holda dv bilan R n (x)dx ifoda belgilanadi, qolgan hamma ifoda esa u orqali belgilanadi. 1-Misol : x e dxx    integralni hisoblang. Yechish: Integral birinchi turga tegishli, shuning uchun quyidagicha belgilash kiritamiz. u=x ; dv=e -x dx du=dx; v=    dx e x =q-e -x ( v ni topishda C o`zgarmas son yozilmaydi, uni oxirgi natijada yozish kerak). x e dx xe e dx xe e C x x x x x              Bo`laklab integrallash qoidasi bir necha marta qo`llanilishi mumkin.

2-Misol: x e dxx 2  integralni hisoblang. Yechish:   C e xe e x dxe xe e x e vdx du dxe dvx u dxex e x dx e e x e v xdx du dxe dv x u dxex x x x x x x xx x x x x x xx x                                2 2 2 ,, 2 2 , 2, 2 2 2 2 2 2 Ba`zi holda shunday integrallar uchraydiki, bunda bo`laklab integrallash formulasini takroran qo`llash natijasida dastlabki integral hosil bo`ladi. Bu holda hosil qilingan tenglamani dastlabki integralga nisbatan yechish kerak. 3-Misol : J e xdx x    cos integralni hisoblang. Yechish: C x x e xdx e x ex e xdx e xdx e x ex e xdx e dxex x ex e x vdxe du xdx dv e u dxex x e x vdxe du xdx dv e u xdx e J x x x x x x x x x x x x xx x x xx x                                               ) cos (sin2 cos cos sin cos 2 cos cos sin cos ; cos cos sin cos , sin , sin sin sin , cos , cos Mustaqil ish uchun misollar: Integralni hisoblang 1) ln 2xdx  u xdu x dx x dv dx v x          ln ; ln ; ; 2 2 2) ; 2 cos)3 ( )4 ; )3 ; sin      xdx x arctgxdx xdx x

Похожие

Aniqmas integralda o`zgaruvchini almashtirish

Aniqmas intеgralda o`zgaruvchini almashtirish bo`laklab intеgrallash

Ko`p o`zgaruvchili funksiyaning differensial hisobi. Aniq integral

Aniq integral va uni hisoblash

Ba`zi bir irratsional ifodalarni integrallash. Olinmaydigan integrallar haqida