logo
  1. Главная страница
  2. Курсовые работы
  3. Экономика
  4. Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo'limi amaliyot hisoboti

Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo'limi amaliyot hisoboti

Загружено в:

18.08.2023

Скачано:

0

Размер:

129.05078125 KB
Скачать
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI "Menejment va marketing" kafedrasi HISOBOT " MENEJMENT " TA‘LIM YO'NALISHI BO'YICHA TANISHUV AMALIYOTI Tayyorladi ______________guruh talabasi ________________________________ Amaliyot rahbari: _______________________ Kafedra tomonidan ro‘yxatga olingan tartib raqami №______ “___” ____________202 2 y. ________ ( imzo) Hisobot himoyaga tavsiya qilindi (qilinmadi) Sana “___” _____________202 2 y. Rahbar imzosi: ___________ Hisobot bahosi _______ ball Komissiya a‟zolari: ______________________________ ______________________________ ______________________________ Toshkent REJA: Kirish. 1 .   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining iqtisodiy tansifi, hamda tashkiliy tuzilmasi bilan tanishish . 2 .   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy hujjatlarni o’rganish . 3 .   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining xodimlari tarkibi, soni . 4 .   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining ish faoliyatida qo’llanilayotgan dasturiy ta’minotlar bilan tanishish, ularning funksiyalari va afzalliklarini o’rganish . Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati. 2 Kirish Joriy yilning 6-iyun sanasidan Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining moliya boʻlimiga ishlab chiqarish amaliyoti oʻtash uchun keldim. Amaliyot jarayonida avvalo moliya boʻlimining ichki tartib qoidalari, ish rejimi hamda boʻlimlar joylashuvi va ular tomonidan bajariladigan vazifalar bilan tanishdim. Avvalo moliya boʻlimi oldiga qoʻyilgan vazifalarni bajarishi, budjetdan mablagʻ ajratish nima uchun zarurligi yuzasidan quyidagi maʼlumotlarga ega boʻldim. Davlat oldiga qoʻyilgan vazifalarni bajarishi uchun maʻlum bir xarajatlarni amalga oshirishga ehtiyoj yuzaga keladi, jumladan jamiyatga ijtimoiy xizmatlar koʻrsatish, milliy xavf s izlikni taʻminlash, jamoat tartibini saqlash, atrof-muhitni himoya qilish, nochorlarga yordam berish, aholiga bepul ijtimoiy xizmatlar koʻrsatish (bepul taʻlim, aholi sogʻligʻini saqlash va hakozolar) va boshqa vazifalarni amalga oshiradi hamda bularning barchasi xarajat talab qiladi. Mazkur xarajatlarni taʻminlash manbasi budjet daromadlari soliqlar, bojlar, soliqdan tashqari yigʻimlar, davlat zayomlaridan tushgan pul, davlat mulkini sotishdan yoki ijaraga berishdan kelgan mablagʻlardan shakllanadi. Davlat oʻz funksiyalarini amalga oshirish uchun aniq vazifalar bajarishini belgilagan holda davlat budjeti mablagʻlari hisobidan saqlab turiladigan, davlat hokimiyati organlarining qarorlari bilan tashkilotlar tashkil qiladi. Ushbu notijorat tashkilotlar budjet tashkiloti hisoblanadi. Madomiki, respublikamizda davlat bosh islohatchiligi hamda aholini kuchli ijtimoiy himoyalash eng asosiy vazifalardan deb belgilangan ekan, oʻz navbatida iqtisodiyotni boshqarishning taʻsirchan dastagi hisoblangan davlat budjeti mablagʻlari doimo aniq bir maqsadga yoʻnaltirilgan boʻlishi kerak. Bunda, albatta, b udjet-soliq siyosatni toʻgʻri yuritish, b udjet mablagʻlaridan samarali va oqilona foydalanish talab etiladi. Chunki, b udjetda koʻzda tutilgan tadbirlar va dasturlarni aniq va oʻz vaqtida moliyalashtirilishi ayni paytda davlat dasturlarining ham pirovard natijada toʻliq bajarilishini taʻminlaydi. Ushbu amaliyotning maqsadi: nazariy bilimlarni amaliy ko’nikmalar bilan mustahkamlash. Ushbu amaliyotning vazifalari: moliya faoliyati haqida dastlabki bilimlarni egallash va tashkiliy tuzilishini o’rganishdir Davlat moliyasini isloh qilish yuzasidan olib borilayotgan oʻzgarishlarning markazida davlat b udjetining shakllanishi va uning xarajatlaridan yanada samarali foydalanish, b udjet taqchilligi oʻsishiga taʻsir 3 etuvchi omillarning oldini olish, ish haqi va nafaqalarni oʻz vaqtida toʻlashni taʻminlash, shu bilan birga b udjet mablagʻlaridan foydalanish jarayonida budjet intizomlariga rioya etilishini va bunda b udjet nazoratini kuchaytirish, qolaversa, davlat b udjetining mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishidagi samarali ahamiyatini oshirish masalalari turadi. Joriy yilning 28-yanva r ida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “2022-2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi toʻgʻrisida” PF-60-son Farmoni qabul qilinib, mazkur Farmonda keng jamoatchilik muhokamasi natijasida “Harakatlar strategiyasidan- Taraqqiyot strategiyasi sari” tamoyiliga asosan 2022-2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi tasdiqlangan. Mazkur Farmonda belgilangan vazifalar mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishgaga qaratilgan boʻlib, ettita ustuvor yoʻnalishdan iborat: I.   Inson qadrini yuksaltirish va erkin fuqarolik jamiyatini yanada rivojlantirish orqali xalqparvar davlat barpo etish; II.   Mamlakatimizda adolat va qonun ustuvorligi tamoyillarini taraqqiyotning eng asosiy va zarur shartiga aylantirish; III.   Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori oʻsish surʻatlarini taʻminlash; IV.   Adolatli ijtimoiy siyosat yuritish, inson kapitalini rivojlantirish; V.   Maʻnaviy taraqqiyotni taʻminlash va sohani yangi bosqichga olib chiqish; VI.   Milliy manfaatlardan kelib chiqqan holda umumbashariy muammolarga yondashish; VII.   Mamlakatimiz xavfsizligi va mudofaa salohiyatini kuchaytirish, ochiq, pragmatik va faol tashqi siyosat olib borish. Shuningdek, Farmonda: 2026 - yilga qadar ehtiyojmand aholi ijtimoiy nafaqa va moddiy yordam bilan toʻliq qamrab olinishi; “Ijtimoiy himoya yagona reestri” axborot tizimida yordamga muhtoj ayollar, yoshlar va nogironligi boʻlgan shaxslar boʻyicha alohida maʻlumotlar bazasini yaratish, jumladan “Temir daftar”, “Yoshlar daftari” va “Ayollar daftari”ni “Ijtimoiy himoya yagona reestri” bilan integrasiya qilish; Qoraqalpogʻiston Respublikasi va Xorazm viloyatida birinchi-toʻrtinchi sinf oʻquvchilarini Davlat b udjeti mablagʻlari hisobidan bepul ovqat (nonushta yoki tushlik) bilan taʻminlashni yoʻlga qoʻyish; 2023-yil 1-yanvardan boshlab pensiyani hisob-kitob qilish uchun ish haqining maksimal miqdori pensiyani hisoblash bazaviy miqdorining oʻn barobaridan oʻn ikki barobarigacha oshirish; 4 1-apreldan boshlab nodavlat maktabgacha taʻlim tashkilotlari va maktablarga farzandlarini yuborayotgan ota-onalarning oyiga 3   million soʻmgacha boʻlgan toʻlovlari daromad soligʻidan ozod etilishi; umumiy oʻrta taʻlim muassasalarida darsliklarni yangilash dasturini amalga oshirish uchun Davlat b udjetidan 605,0 mlrd. soʻm ajratish; 141   mingta yangi oʻquv oʻrinlarini yarati sh va ularning sonini 2026-yil yakuniga qadar 6,4 milliongacha yetkazi sh; hududlarda birlamchi tibbiy xizmatini “bir qadam” tamoyili asosida yoʻlga qoʻyib, 105   ta oilaviy shifokor punkti va 31   ta oilaviy poliklinika tashkil etish; xususiy tibbiyot tashkilotlarida Davlat b udjeti hisobidan imtiyozli toifaga kiruvchi shaxslarni davolashga yoʻllashning elektron axborot tizimi orqali ularga bepul tibbiy xizmatlarni koʻrsatish mexanizmi ni joriy qilish; 2022-yilda yillik inflyatsiya darajasini 9   foizgacha va 2023-yilda 5   foiz hamda fiskal taqchillikni 3   foizgacha pasaytirish choralari koʻrilishi, keyinchalik inflyatsiya va Davlat b udjeti taqchilligi ushbu koʻrsatkichdan oshmasligini taʻminlash; 2023-yildan qoʻshilgan qiymat soligʻi stavkasini 12   foizgacha hamda bank, moliya va telekommunikasiya kabi tadbirkorlik yoʻnalishlarida foyda soligʻi stavkasini 15   foizgacha tushirish; sharoiti “ogʻir” boʻlgan hududlarda 2025-yil 1-yanvargacha yangi tashkil etiladigan tadbirkorlik subʻektlariga aylanmadan olinadigan soliq stavkasi 1   foiz stavkada hamda yuridik shaxslardan olinadigan yer soligʻi, yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqlari hisoblangan summadan 1   foiz stavkada toʻlash tizimini joriy etish; ijtimoiy himoyaga muhtoj fuqarolarga jinoyat ishlari bilan bir qatorda fuqarolik va maʻmuriy ishlar boʻyicha ham davlat hisobidan bepul yuridik yordam koʻrsatish tartibini joriy etish va shu kabi boshqa masalalar belgilangan; Taraqqiyot strategiyasi besh bosqichda, yurtimizda yillarga beriladigan nomlardan kelib chiqib, har bir yil boʻyicha davlat dasturlari qabul qilinishini nazarda tutgan holda amalga oshirilishi koʻrsatib oʻtilgan. Oʻz-oʻzidan maʻlumki, mazkur Farmonda belgilangan vazifalarni amalga oshirish uchun ham qoʻshimcha b udjet mablagʻlari talab etiladi. Davlat b udjetidan mablagʻ bilan taʻminlash, b udjet mablagʻlaridan samarali va oqilona foydalanish muammosi hamisha dolzarb masala boʻlib kelgan va hozirgi sharoitda ham dolzarbligicha qolmoqda. 5 1.   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining iqtisodiy tansifi, hamda tashkiliy tuzilmasi bilan tanishish . Moliya   — markazlashgan va markazlashmagan maqsadli   pul   fondlarini hosil qilish, jamlash, taqsimlash va qayta taqsimlash yoki ishlatish yuzasidan paydo boʻladigan iqtisodiy munosabatlarga aytiladi. Moliya   iqtisodiyotning   pul sektorida yuzaga keladi va daromadlar asosida yuz beradi. Pul sektori pul va pulga tenglashtirilgan aktivlarning harakati boʻlib, buning natijasida pul fondlari vujudga keladi. Maqsadli pul fondlari — bu Moliya resurslari yoki Moliya obʼyektidir. Moliya subʼyekti shu fondlarni yaratish, taqsimlash va ishlatishda ishtirok etuvchilar, yaʼni korxonalar ( firmalar ), turli xoʻjaliklar, xonadonlar, nodavlat jamoat tashkilotlari va davlat idoralaridan iborat. Moliya daromad hosil qilish va uni sarflashni anglatadi. Daromadlar ilk bor, yaʼni birlamchi taqsimlanganda korxona, davlat va xonadon Moliyasi yuzaga keladi. Bu oʻrinda birlamchi daromadlar hosil boʻladi, korxona Moliya fondlarini tashkil etadi, ishlovchilar ish haqi oladi va bu xonadon daromadini hosil etadi, korxonalar byudjetga soliq toʻlaydilar va bu davlat daromadini yuzaga keltiradi. Daromadlar ikkilamchi taqsimlanganda byudjetdan trans-fertlar (toʻlovlar) va turli maxsus fondlar ajratiladi. Daromadlar kayta taqsimlanganda turli nodavlat va jamoat tashkilotlari korxonalardan, aholidan va byudjetdan pul olib, oʻzining maxsus fondlarini hosil etadi. Moliya pul munosabatlari sifatida iqtisodiyotda muhim vazifalarini bajaradi: 1. Taqsimlash vazifasi — jamiyat daromadi boʻlgan yalpi ichki mahsulot (YAIM) pul, qiymat shaklida iqtisodiyot subʼyektlari oʻrtasida boʻlinadi, ulardan har biri oʻz hissasini oladi, oʻz daromadiga ega boʻladi. 2. Rivojlantirish vazifasi — Moliya fondlaridan pul berish orqali iqtisodiyot subʼyektlarining faolligi yuzaga keltiriladi. Ragʻbatlantirish Moliya vositalarini qoʻllash orqali, chu-nonchi mukofotlash, subsidiya, subvensiya ajratish, jarima solish, sanatsiya va soliqlarni qoʻllash vositasida amalga oshiriladi. Bozor sharoitida asosiy ragʻbatlantirish vositasi soliq hisoblanadi. Soliqdan imtiyozlar berish soliq toʻlovchilarni qoʻliga tekkan daromadini oshiradi. Maqsadli imtiyozlar ularni yaxshi ishlashga undaydi. 3. Ijtimoi y himoya vazifasi — nochor aholi qatlamlari davlatdan, korxona va har xil nodavlat tashkilotlaridan va puldor fuqarolardan moliyaviy yordam oladi. Mazkur vazifani davlat byudjetining ijtimoiy himoya uchun ajratilgan mablagʻlari bajaradi. 6 4. Axborot berish vazifasi — mamlakat va ayrim subʼyektlarning moliyaviy ahvoli haqida axborot. Moliyaviy ahvolni tavsiflovchi axborot (koʻrsatkichlar) iqtisodiyotga tashhis qoʻyishga xizmat qiladi. 5. Nazorat vazifasi — moliyalashtirish yoʻsinida ajratilgan pulni naqadar maqsadli ishlatilishini pul beruvchilar nazorat qiladilar. Shu pulni oʻrinli yoki oʻrinsiz ishlatilishiga qarab moliyalashtirish koʻpaytiriladi, qisqartiriladi yoki umuman toʻxtatiladi. Har bir mamlakatning normal ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy jihatdan rivojlanishi uchun muhim moliyaviy manba-davlat b udjeti zarur. Davlat bu manba orqali jamiyatga va mamlakat fuqarolariga zarur tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar koʻrsatish, iqtisodiyot va ijtimoiy tarmoqlarning samarali faoliyat qilishi uchun meʼyoriy va institutsional tuzilmalarning qonuniy asoslarini yaratish va shu bilan oʻz fuqarolarining yashashi va ishlashi uchun moddiy va boshqa shart-sharoitlarni yaratib berish vazifalarini bajaradi. Davlat b udjetining iqtisodiy kategoriya sifatidagi xususiyatlari uning shakli, moddiy mazmuni va mohiyatida namoyon boʻladi. Shakl jihatidan, davlat b udjeti   -   bu davlatning asosiy moliyaviy rejasi boʻlib, unda b udjet pul munosabatlari tizimi sifatida miqdor jihatidan ifodalanadi. Binobarin, aynan b udjet rejasi mamlakatning muhim moliyaviy hujjati sifatida tuziladi, koʻrib chiqiladi, tasdiqlanadi va ijro etiladi. Unda pul mablagʻlarining markazlashtirilgan jamgʻarmasini shakllantirish, taqsimlash va undan foydalanishga doir iqtisodiy munosabatlar aks etadi. Moddiy mazmun jihatidan, davlat b udjeti   -   davlatning b udjet rejasini ijro etish jarayonida tashkil topadigan va foydalaniladigan asosiy markazlashtirilgan pul mablagʻlari jamgʻarmasidir. Mohiyat jihatidan, davlat b udjeti   -   davlat boshqaruvining muhim vositasi boʻlib, uning yordamida davlat takror ishlab chi q arish jarayonlariga taʼsir koʻrsatadi, inson irodasiga buysunmaydigan bozor kuchlarining salbiy taʼsirini bartaraf etadi. Huquqiy kategoriya sifatida davlat b udjeti   -   bu davlatning vazifa va funksiyalarini moliyaviy taʼminlash uchun moʻljallangan pul mablagʻlari jamgʻarmasini tashkil etish va sarflashning qonun bilan belgilangan shaklidir. Davlat b udjeti mamlakatning moliya tizimida markaziy oʻrinni egallaydi. Markazlashtirilgan pul fondini shakllantirish orqali uning yordamida katta hajmdagi moliyaviy resurslar davlatning qoʻlida toʻplanadi va ular umumdavlat ehtiyojlarini qondirishga sarf etiladi. Davlat b udjeti iqtisodiyot alohida tarmoqlarining rivojlanishida asosiy manba rolini ham oʻynaydi. Davlat b udjeti milliy iqtisodiyot korxonalarini texnikaviy jihatdan qayta qurollantirishda alohida ahamiyatga ega. Budjetdan iqtisodiyotga qilinayotgan 7 xarajatlar va markazlashtirilgan investitsiyalarni moliyalashtirish, eng avvalo, ana shu maqsadlarga xizmat qiladi. Budjet tasnifi xalqaro tasnif tizimlariga muvofiq ishlab chiqiladi va Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlanadi 1 . Oʻzining iqtisodiy mazmuniga koʻra b udjet xarajatlari kapital va joriy xarajatlarga boʻlinadi. Bu xarajatlar kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayoniga ularning qanday taʼsir koʻrsatishi mumkinligini ifoda etadi. Budjetning kapital xarajatlari innovatsion va investitsion faoliyatga yoʻnaltirilgan xarajatlardir. Davlat hokimiyat organlari , mahalliy oʻz-oʻzini boshqarish organlari, b udjet tashkilotlarining joriy faoliyatini taʼminlashga yoʻnaltirilgan b udjet xarajatlari, boshqa b udjetlar va iqtisodiyot alohida tarmoqlariga dotatsiya , subsidiya va subvensiya shaklida koʻrsatiladigan davlat tomonidan qoʻllab- quvvatlash bilan bogʻliq boʻlgan xarajatlar va b udjet xarajatlarining turkumlanishiga muvofiq kapital xarajatlarning tarkibiga kiritilmagan boshqa xarajatlar b udjetning joriy xarajatlari deyiladi. Aniqroq ravishda b udjetning joriy xarajatlari tarkibi quyidagilardan iborat boʻlishi mumkin: davlat isteʼmoli xarajatlari (iqtisodiy va ijtimoiy infratuzilmani, milliy xoʻjalikning davlat tarmoqlarini saqlash, fuqarolik va harbiy xarakterdagi tovarlar va xizmatlarni sotib olish , davlat muassasalarining joriy xarajatlari); hokimiyatning quyi organlari, davlat korxonalari va xususiy korxonalarga joriy subsidiyalar; transfert toʻlovlari; davlat qarzlari boʻyicha foizlarni toʻlash; boshqa xarajatlar. Bu xarajatlar oddiy b udjetda yoki joriy xarajatlar va daromadlar budjetida aks etgan chiqimlarga , asosan, mos keladi. Funksional nuqtai-nazardan b udjet xarajatlarining klassifikatsiya qilinishi ijtimoiy faoliyat sohalariga pul mablagʻlarining yoʻnaltirilganligini aks ettiradi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan 2013-yil 26-dekabrda “Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksini tasdiqlash toʻgʻrisida” OʻRQ-360-son qonun imzolandi. Mazkur qonun Qonunchilik palatasi tomonidan 2013-yil 28-noyabrda qabul qilingan, Senat tomonidan 2013-yil 12-dekabrda maʼqullangan. 1 Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksi 18-modda. 8 Budjet kodeksi oʻz ichiga barcha b udjet jarayonini, jumladan, b udjet loyihasini tayyorlashdan boshlab, uni tasdiqlash, taqsimlash, ijro etishgacha boʻlgan b udjetdan moliyalashtirishni amalga oshirishning barcha jarayoni va usullarini oʻz ichiga olgan. Kodeksda Oʻzbekiston Respublikasining b udjet tizimi b udjetlarini shakllantirish, tuzish, koʻrib chiqish, qabul qilish, tasdiqlash, ijro etish, davlat tomonidan mablagʻ jalb qilish va b udjet toʻgʻrisidagi qonunchilik ijrosini nazorat qilish sohasidagi munosabatlar tartibga solingan 2 . Ushbu Kodeksda quyidagi asosiy tushunchalar (terminlar) qoʻllanilgan 3 : aylanma kassa mablagʻi   -   moliya yilida Oʻzbekiston Respublikasi respublika b udjetining, Qoraqalpogʻiston Respublikasi respublika b udjetining, viloyatlar viloyat b udjetlarining va Toshkent shahri tuman b udjetining, tumanlar va tumanlar b udjetlarining shaxsiy gʻazna hisobvaraqlarida turgan b udjet mablagʻlarining yoʻl qoʻyiladigan eng kam miqdori; birinchi darajali b udjet mablagʻlarini taqsimlovchi   -   Oʻzbekiston Respublikasining respublika b udjetidan qonun bilan belgilangan miqdorda ajratiladigan b udjet mablagʻlarini taqsimlovchi yuridik shaxs; Budjetdan ajratiladigan mablagʻlar   -   Oʻzbekiston Respublikasining Davlat b udjetidan va davlat maqsadli jamgʻarmalari b udjetlaridan b udjet tashkilotlari hamda b udjet mablagʻlari oluvchilar uchun nazarda tutiladigan pul mablagʻlari; Budjet jarayoni   -   b udjet tizimi b udjetlarini shakllantirish, tuzish, koʻrib chiqish, qabul qilish, tasdiqlash va ijro etish, ularning shakllantirilishini, tuzilishini hamda ijrosini nazorat qilish, b udjet tizimi b udjetlarining ijrosi toʻgʻrisidagi hisobotlarni tayyorlash va tasdiqlash, shuningdek ular oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlar jarayoni; Budjet jarayoni ishtirokchilari   -   davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, davlat moliyaviy nazorat organlari, b udjet tashkilotlari va b udjet mablagʻlari oluvchilar; Budjet mablagʻlarini taqsimlovchi   -   birinchi darajali b udjet mablagʻlarini taqsimlovchi va ikkinchi darajali b udjet mablagʻlarini taqsimlovchi; Budjet sohasidagi vakolatlar   -   b udjet jarayoni ishtirokchilarining b udjet munosabatlari sohasidagi vakolatlari; Budjet ssudasi   -   qaytarish sharti bilan yuqori turuvchi b udjetdan quyi turuvchi b udjetga, shuningdek davlat maqsadli jamgʻarmalariga, rezident- yuridik shaxsga ajratiladigan pul mablagʻlari; 2 Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksi 1-modda. 3 Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksi 3-modda. 9 Budjet soʻrovi   -   oʻrta muddatli davr uchun b udjetdan ajratiladigan mablagʻlarni olishga boʻlgan ehtiyojni asoslashni nazarda tutuvchi hujjat; Budjet tashkilotlarining b udjetdan tashqari jamgʻarmalari   -   qonunchilikda nazarda tutilgan manbalar hisobidan b udjet tashkiloti tasarrufiga kelib tushadigan mablagʻlar; Budjet tizimi b udjetlari   -   Oʻzbekiston Respublikasining Davlat b udjeti, davlat maqsadli jamgʻarmalari b udjetlari va b udjet tashkilotlarining b udjetdan tashqari jamgʻarmalari Budjetlararo transfertlar   -   Oʻzbekiston Respublikasining respublika b udjetidan Qoraqalpogʻiston Respublikasi b udjetiga, viloyatlar va Toshkent tuman mahalliy b udjetlariga, davlat maqsadli jamgʻarmalariga hamda buning aksicha oʻtkaziladigan, shuningdek Qoraqalpogʻiston Respublikasining respublika b udjetidan, viloyatlarning viloyat b udjetlaridan va Toshkent shahrining tuman b udjetidan tumanlar va tumanlar b udjetlariga hamda buning aksicha oʻtkaziladigan mablagʻlar; vaqtinchalik kassa uzilishi   -   joriy moliya yilining muayyan davrida b udjet tizimi b udjetlarining xarajatlari daromadlaridan vaqtinchalik oshib ketishi; vaqtinchalik xarajatlar smetasi   -   b udjet tashkilotining yoki b udjet mablagʻlari oluvchining xarajatlar smetasi tasdiqlanguniga va roʻyxatdan oʻtkazilguniga qadar amal qiladigan hujjat boʻlib, unda qonunchilikdagi oʻzgartirishlar hisobga olingan holda uning uchun nazarda tutilgan b udjetdan ajratiladigan mablagʻlar har oy uchun aks ettiriladi; Davlat b udjetining birlamchi profitsiti   -   muayyan davr uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat b udjeti xarajatlaridan davlat qarziga xizmat koʻrsatish boʻyicha foiz toʻlovlarni chiqarib tashlagan holda hisoblanadigan Davlat b udjeti profitsiti; Davlat b udjetining birlamchi taqchilligi   -   muayyan davr uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat b udjeti xarajatlaridan davlat qarziga xizmat koʻrsatish boʻyicha foiz toʻlovlarni chiqarib tashlagan holda hisoblanadigan Davlat b udjeti taqchilligi; Davlat budjeti profitsiti   -   muayyan davrda Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti daromadlarining uning xarajatlaridan oshib ketishi; Davlat budjeti taqchilligi   -   muayyan davrda Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti xarajatlarining uning daromadlaridan oshib ketishi; davlat moliyaviy nazorati   -   budjet toʻgʻrisidagi qonunchilikning ijrosi ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida davlat moliyaviy nazorati 10 obyektlarining buxgalteriya, moliya, statistika, bank hujjatlarini va boshqa hujjatlarni oʻrganish, tahlil qilish hamda taqqoslash; davlat moliyaviy nazorati obyektlari   -   Oʻzbekiston Respublikasining respublika budjeti, Qoraqalpogʻiston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlari, budjet mablagʻlarini taqsimlovchilar, budjet tashkilotlari va budjet mablagʻlari oluvchilar, davlat maqsadli jamgʻarmalari, belgilangan tartibda tashkil etilgan boshqa jamgʻarmalar va budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari jamgʻarmalari; davlat tomonidan mablagʻ jalb qilish   -   aktivlarni jalb etish, bu boʻyicha Oʻzbekiston Respublikasining qarz oluvchi sifatidagi yoki qarz oluvchi- rezidentlarning kreditlarini (qarzlarini) toʻlashga kafil sifatidagi majburiyatlari yuzaga kelishi ; davlat xaridlari   -   budjet tizimi budjetlarining mablagʻlari hisobidan amalga oshiriladigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) xaridlari; davlat qarzi   -   Oʻzbekiston Respublikasining ichki va tashqi mablagʻlarni jalb qilish natijasida vujudga kelgan majburiyatlari; daromadlar va xarajatlar smetasi   -   b udjet tashkilotlari budjetdan tashqari jamgʻarmalarining tegishli yil choragi yoki moliya yili uchun kutilayotgan tushumlari va xarajatlari aks ettiriladigan hujjat; donorlar   -   Oʻzbekiston Respublikasiga, Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatiga, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlariga, faoliyati Oʻzbekiston Respublikasining qonunchiligiga zid boʻlmagan yuridik va jismoniy shaxslarga begʻaraz asosda mablagʻlar ajratadigan davlatlar, davlatlarning hukumatlari, xalqaro va chet el hukumat tashkilotlari, chet el fuqarolari, shuningdek Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan roʻyxatga kiritilgan xalqaro va chet el nohukumat tashkilotlari; dotatsiya   -   budjet tizimi budjetlariga ularning oʻz daromadlari yetishmagan taqdirda daromadlar bilan xarajatlar oʻrtasidagi farqni qoplash uchun qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablagʻlari; jamlanma xarajatlar smetasi   -   budjet mablagʻlarini taqsimlovchi tomonidan oʻz tasarrufidagi budjet tashkilotlarining va budjet mablagʻlari oluvchilarning xarajatlar smetalari asosida tuziladigan xarajatlar smetasi; ikkinchi darajali budjet mablagʻlarini taqsimlovchi   -   Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan birinchi darajali budjet mablagʻlarini taqsimlovchilarga biriktiriladigan va oʻziga ajratiladigan budjet mablagʻlarini taqsimlovchi yuridik shaxs; umumiy fiskal balans   -   Oʻzbekiston Respublikasining konsolidatsiyalashgan budjetini hamda davlat dasturlarini amalga oshirish uchun 11 chetdan jalb qilingan va Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti hisobidan qoplanadigan qarz mablagʻlari evaziga amalga oshiriladigan xarajatlarni oʻz ichiga olgan jamlanma balans; fiskal tavakkalchiliklar   -   budjet jarayoni ishtirokchilari uchun budjet tizimi budjetlari mablagʻlarini shakllantirish va sarflashda moliyaviy resurslardagi yoʻqotishlarni baholash; moliya yili   -   birinchi yanvardan oʻttiz birinchi dekabr kuni oxirigacha boʻlgan vaqtni oʻz ichiga oluvchi davr; moliyaviy majburiyatlar   -   budjet tashkilotlarida va budjet mablagʻlari oluvchilarda ularga pul mablagʻlarini oʻtkazish majburiyatini yuklovchi hujjatlar, shu jumladan ijro hujjatlari asosida yuzaga keladigan majburiyatlar; subvensiya   -   muayyan maqsadlarga sarflash sharti bilan yuqori turuvchi budjetdan quyi turuvchi budjetga qaytarmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablagʻlari; subsidiya   -   tovarlar ishlab chiqarish, ishlar bajarish, xizmatlar koʻrsatish va ularni realizatsiya qilishni moliyalashtirish yoki birgalikda moliyalashtirish yoxud maqsadli xarajatlarning oʻrnini qisman qoplash uchun budjet tizimi budjetlari hisobidan yuridik va jismoniy shaxslarga beriladigan pul mablagʻlari; tartibga soluvchi daromadlar   -   budjet tizimi budjetlari oʻrtasida ajratmalar normativlari belgilanadigan umumdavlat soliqlari va boshqa majburiy toʻlovlar, shuningdek soliq boʻlmagan toʻlovlar. Soliq boʻlmagan toʻlovlarga budjet tizimi budjetlariga kelib tushadigan soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlar boʻlmagan toʻlovlar kiradi; xarajatlar moddasi   -   budjet tizimi budjetlari xarajatlarining iqtisodiy yoʻnalishi va toʻlovlarning aniq turlari boʻyicha belgilovchi budjet tasnifining bir qismi; xarajatlar smetasi   -   budjet tashkiloti yoki budjet mablagʻlari oluvchi tomonidan moliya yili uchun tuziladigan va tasdiqlanadigan, uning uchun nazarda tutilgan budjetdan ajratiladigan mablagʻlar xarajatlar moddalari boʻyicha aks ettiriladigan hujjat; shtat jadvali   -   doimiy xodimlar lavozimlari va boʻsh oʻrinlar nomlarining soni va lavozim maoshlarining miqdorlari koʻrsatilgan roʻyxatni oʻz ichiga oladigan, budjet tashkiloti tomonidan tuziladigan hujjat; shaxsiy gʻazna hisobvaraqlari   -   Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining axborot tizimida ochiladigan, budjet tizimi budjetlari ijrosi bilan bogʻliq operatsiyalarni aks ettirish uchun moʻljallangan tahliliy hisob registrlari; yuridik majburiyatlar   -   tuzilgan shartnomalar, shuningdek tegishli davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining qarorlari asosida budjet 12 tashkilotlarida va budjetdan mablagʻ oluvchilarda yuzaga keladigan majburiyatlar; Yagona gʻazna hisobvaragʻi   -   Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy bankida ochiladigan milliy yoki chet el valyutasidagi maxsus bank hisobvaragʻi; oʻtkazib beriladigan daromadlar   -   tegishli maʼmuriy-hududiy birlikda shakllanadigan va yuqori turuvchi budjetga oʻtkaziladigan, ular qayerda shakllangan boʻlsa, keyinchalik oʻsha maʼmuriy-hududiy birlik budjetiga oʻtkazib beriladigan daromadlar; Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti (Davlat budjeti)   -   davlatning davlat vazifalari va funksiyalarini moliyaviy jihatdan taʼminlash uchun moʻljallangan markazlashtirilgan pul jamgʻarmasi; gʻaznachilik boʻlinmalari   -   Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi Gʻaznachiligi, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri boʻyicha Gʻaznachilik boshqarmalari, tumanlar va tumanlar boʻyicha Gʻaznachilik boʻlinmalari; gʻaznachilik memorial orderi   -   mablagʻlarni bir shaxsiy gʻazna hisobvaragʻidan boshqa shaxsiy gʻazna hisobvaragʻiga oʻtkazish uchun foydalaniladigan toʻlov hujjati; hududiy budjet mablagʻlarini taqsimlovchi   -   oʻz tasarrufida Qoraqalpogʻiston Respublikasi respublika budjetidan, viloyatlar viloyat budjetlaridan, Toshkent shahri budjetidan, tumanlar va tumanlar budjetlaridan mablagʻ oluvchi tashkilotlarga ega boʻlgan yuridik shaxs, shuningdek Qoraqalpogʻiston Respublikasi respublika budjetidan, viloyatlar viloyat budjetlaridan va Toshkent shahri tuman budjetidan, tumanlar va tumanlar budjetlaridan moliyalashtiriladigan budjet tashkiloti yoki budjet mablagʻlari oluvchi; hududiy moliya organlari   -   Qoraqalpogʻiston Respublikasining Moliya vazirligi, viloyatlar va Toshkent tuman hokimliklarining moliya boshqarmalari, tumanlar va tumanlar hokimliklarining moliya boʻlimlari; oʻrta muddatli davr uchun fiskal strategiya   -   oʻrta muddatli davr uchun soliq va budjet siyosatining asosiy yoʻnalishlarini belgilovchi hujjat; Budjet tashkiloti   -   Davlat funksiyalarini amalga oshirish uchun belgilangan tartibda davlat hokimiyati organlarining qaroriga koʻra tashkil etilgan, Davlat budjeti mablagʻlari hisobidan saqlab turiladigan notijorat tashkilot 4 ; Budjet mablagʻlari oluvchi   -   Davlat budjetidan va davlat maqsadli jamgʻarmalari budjetlaridan mablagʻlar oladigan yuridik yoki jismoniy shaxs 5 . 4 Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksi 4-modda. 5 Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksi 5-modda. 13 Ushbu tushuncha (termin)larning barchasi budjetni shakllantirish, tuzish, koʻrib chiqish, qabul qilish, tasdiqlash va ijro etish, ularning shakllantirilishini, tuzilishini hamda ijrosini nazorat qilish, budjet tizimi budjetlarining ijrosi toʻgʻrisidagi hisobotlarni tayyorlash va tasdiqlash, shuningdek ular oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlarda qoʻllaniladi, yaʼni foydalaniladi hamda budjetdan moliyalashtirishning mohiyati va uni amalga oshirish usullarini oʻzida mujassam etadi. 2 .   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy hujjatlarni o’rganish . Buxoro viloyati Vobkent shahrining 2022-yilgi mahalliy budjeti daromadlari va xarajatlari rejasi 2022-yilning 8-yanvarida Xalq deputatlari Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining kengashining VI-37-2-3- 44-K/22 -son qarori bilan tasdiqlangan. Mazkur qarorga asosan, Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetining 2022-yil uchun daromadlari 3   482.9 mlrd.soʻm (1-ilova va 1-rasm) va xarajatlari 5   534.2   mlrd.soʻm (2-ilova va 2- rasm) prognoz qilingan. Tartibga soluvchi budjetlararo transfert 2151.3 mlrd .soʻm miqdorida tasdiqlangan. Bunda, tartibga soluvchi budjetlararo transfertlar miqdorini tuman mahalliy budjeti daromadlari prognozi ijrosidan qatʼiy nazar kamaytirishga yoʻl qoʻyilmasligi belgilangan. Aylanma kassa mablagʻi miqdori esa 1   141,837   mln.soʻm miqdorida belgilangan. 2022-yilda quyidagi soliq turlari: jismoniy shaxslardan olinadigan mol-mul soligʻi; jismoniy shaxslardan olinadigan yer soligʻi; 14 jismoniy shaxslarga tegishli mol-mulkni ijaraga berishdan oladigan yillik daromadi toʻgʻrisidagi deklaratsiyaga asosan toʻlaydigan, shuningdek, yakka tartibdagi tadbirkorlar toʻlaydigan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad soligʻi; q urilish materiallari boʻyicha yer qaʼridan foydalanganlik uchun soliq (yirik soliq toʻlovchilar tomonidan toʻlanadigan qurilish materiallari boʻyicha yer qaʼridan foydalanganlik uchun soliq bundan mustasno); s uv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq ; davlat mulki boʻyicha ijara toʻlovlaridan tushadigan tushumlar tuman mahalliy budjetiga toʻliq hajmda oʻtkazilishi; viloyat budjeti va tuman budjeti oʻrtasida quyidagi soliq turlari: benzinni, dizel yoqilgʻisini va gazni yakuniy isteʼmolchilarga realizatsiya qilishdagi aksiz soligʻi; aylanmadan olinadigan soliq; yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq; yuridik shaxslardan olinadigan yer soligʻi ; Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad soligʻining 42   foizi; Yuridik shaxslardan olinadigan foyda soligʻining 40   foizi taqsimlanishi; Tamaki mahsulotlari, mobil aloqa xizmati va alkogol mahsulotlari, shu jumladan pivo uchun aksiz soligʻi tushumlaridan 2021-yil 1-iyul holatiga koʻra tuman aholisining viloyat aholisidagi ulushiga muvofiq tuman budjetiga oʻtkazib berilishi belgilangan. Xarajatlar rejasi esa 154   241,318   mln.soʻm (2-ilova va 2-rasm) prognoz qilingan boʻlib, xarajatlarning katta qismi 110   158,886   mln.soʻm i (7 5 , 7   foizi) Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash xarajatlariga rejalashtirilishi belgilangan. Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash xarajatlariga ajratilgan mablagʻlarning katta qismi 67   919,807   mln.soʻm i (4 6 , 7   foizi) Sogʻliqni saqlash sohasi ajratilishi rejalashtirilgan. Respublika miqiyosida oladigan boʻlsak xarajatlarning katta qismi maorif sohasiga ajratilayotgan boʻlib, 2020-yildan boshlab umumtaʻlim maktablari hamda maktabgacha taʻlim tashkilotlarining birinchi va ikkinchi guruh (ish haqi va unga tenglashtirilgan toʻlovlar hamda ijtimoiy soliq) xarajatlari uchun tegishli mablagʻlar respublika budjeti hisobidan ajratilayotganligi, tuman mahalliy budjetidan faqat 4-guruh boshqa xarajatlari uchun mablagʻ rejalashtirilayotgan bois maorif xarajatlariga ajratilishi rejalashtirilgan mablagʻ 20   538,036   mln.soʻmni, umumiy xarajatning (1 4 , 1   foizi)ni tashkil qilgan. 15 Shuningdek, tuman budjeti jami xarajatlarining 5   foizi ( 7   275,534   mln.soʻm) hamda qoʻshimcha shakllangan mablagʻlarning 30   foizi jamoatchilik fikri asosida shakllantiriladigan tadbirlarni moliyalashtirish uchun “Fuqarolar tashabbusi jamgʻarmasi”ga yoʻnaltirilishi moʻljallangan. Bulardan tashqari: Iqtisodiyotga xarajatlariga 17   721,705   mln.soʻm, umumiy xarajatning (1 2 , 2   foizi); Davlat boshqaruv organlarini saqlash xarajatlariga 11   363,467   mln.soʻm, umumiy xarajatning (7, 8   foizi); Fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlarini saqlash xarajatlariga 6   266,619   mln.soʻm, umumiy xarajatning (4, 3   foizi) miqdorida mablagʻ ajratilishi belgilangan. 2022-yil uchun Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’liminingining zaxira jamgʻarmasi tuman budjeti jami xarajatlarining 1   foizi 1   455,107   mln.soʻm miqdorida rejalashtirilgan. 1-ilova . 2022-yil uchun Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjeti daromadlarining reja koʻrsatkichi T/r Daromad turi Umumdavlat soliqlaridan tuman mahalliy budjetiga ajratmalar meʼyori (foizda) Summa ming soʻm Umumiy rejaga nisbatan ulushi (foizda) 1 Yuridik shaxslardan olinadigan foyda soligʻi 5 4 490 643 5,7% 2 Korxonalar aylanmasidan soliq 50 15 195 603 19,2% 3 Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad soligʻi 5 9 796 677 12,4% 4 Yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun jismoniy shaxslardan olinadigan daromad soligʻi 100 1 754 309 2,2% 5 Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq 10 2 562 916 3,2% 6 Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq 100 12 699 485 16,1% 7 Yuridik shaxslar yer soligʻi 10 2 447 457 3,1% 16 8 Jismoniy shaxslardan olinadigan yer soligʻi 100 9 820 610 12,4% 9 Qurilish materiallari boʻyicha yer qaʼridan foydalanganlik uchun soliq 100 9 407 074 11,9% 10 Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq 100 9 519 448 12,0% 11 Davlat mulki boʻyicha ijara toʻlovlari 100 1 355 151 1,7%   JAMI   79 049 373     Mobil aloqa xizmati va alkogol mahsulotlari, shu jumladan pivo uchun aksiz soligʻi tushumlaridan tegishli ravishda oʻtkazib beriladigan daromad   32 857 233   12 Alkogol mahsulotlari, shu jumladan pivo   12 435 831   13 Mobil aloqa xizmati   7 084 907   14 Tamaki mahsulotlari aksiz soligʻi   13 336 495     JAMI DAROMAD   111 906 606   1 - rasm . 17 Yuridik shaxslardan olinadigan foyda soligʻi Korxonalar aylanmasidan soliq Jismoniy shaxslar daromad soligʻi YATTlar uchun JSH olinadigan daromad soligʻi Yuridik shaxslar mol-mulk soligʻi Jismoniy shaxslar mol-mulk soligʻi Yuridik shaxslarga yer soligʻi Jismoniy shaxslar yer soligʻi Yer qaʼridan foydalanganlik uchun soliq Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq Davlat mulki boʻyicha ijara toʻlovlari Alkogol mahsulotlari, shu jumladan pivo Mobil aloqa xizmati Tamaki mahsulotlari aksiz soligʻi 0.0 2 000.0 4 000.0 6 000.0 8 000.0 10 000.0 12 000.0 14 000.0 16 000.0 4 490.6 15 195.6 9 796.7 1 754.3 2 562.9 12 699.5 2 447.5 9 820.6 9 407.1 9 519.4 1 355.2 12 435.8 7 084.9 13 336.5 2 0 2 2 y i l u c h u n V o b k e n t t u m a n i m a h a l l i y b u d j e t i d a r o m a d l a r i n i n g r e j a k o ʻ r s a t k i c h i ( m l n . s o ʻ m d a ) 18 2-ilova. 2022-yil uchun Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjeti xarajatlarining reja koʻrsatkichi T/r Koʻrsatkichlar Miqdori ming soʻm Umumiy rejaga nisbatan ulushi (foizda)   Xarajatlar – jami 154 241 318   1. Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qoʻllab- quvvatlashga xarajatlar – jami 110 158 886 75,7% 1.1 Maorif 20 538 036 14,1%   shu jumladan: - maktabgacha taʼlim 8 576 339 5,9% - umumiy taʼlim 11 961 697 8,2% 1.2 Sogʻliqni saqlash 67 919 807 46,7%   Tibbiy ijtimoiy xizmatlar uchun xarajatlar 48 534 0,03% 1.3 Madaniyat va sport, ommaviy axborot vositalari 4 347 351 3,0%   shu jumladan: - madaniyat va ommaviy axborot vositalari 2 266 909 1,6% - sport 2 080 442 1,4% 1.4 Bolali oilalarga va kam taʼminlangan oilalarga nafaqalar va kompensatsiyalar 17 144 485 11,8% 1.5 Ijtimoiy koʻnikma markazlari 160 673 0,1% 2. Iqtisodiyotga xarajatlar – jami 17 721 705 12,2% 2.1 Fermer xoʻjaliklari buxgalteriya markazlari 605 962 0,4% 2.2 Obodonlashtirish 12 877 500 8,8% 2.3 Suv xoʻjaligi vazirligi tashkilotlari 1 952 062 1,3% 2.4 Veterinariya qoʻmitasi 948 765 0,7% 2.5 Mahalliy budjetlarda hokim yordamchilarining tavsiyalari asosida mahalla infratuzilmasini yaxshilash uchun 1 337 416 0,9% 3. Davlat boshqaruv organlarini saqlash xarajatlari – jami 11 363 467 7,8% 3.1 Davlat boshqaruv idoralari 11 363 467 7,8% 4. Fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlarini saqlash 6 266 619 4,3% 5. Zaxira jamgʻarmasi 1 455 107 1,0% 6. Fuqarolar tashabbusi jamgʻarmasi 7 275 534 5,0% Tartibga soluvchi budjetlararo transfertlar 42 334 712 19 2 - rasm . 20 Maktabgacha taʼlim Umumiy taʼlim Sogʻliqni saqlash Tibbiy ijtimoiy xizmatlar uchun xarajatlar Madaniyat va ommaviy axborot vositalari Sport Kam taʼminlangan oilalarga nafaqalar va kompensatsiyalar Ijtimoiy koʻnikma markazlari Fermer xoʻjaliklari buxgalteriya markazlari Obodonlashtirish Suv xoʻjaligi vazirligi tashkilotlari Veterinariya qoʻmitasi Mahalla infratuzilmasini yaxshilash uchun Davlat boshqaruv idoralari Fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlarini saqlash Zaxira jamgʻarmasi Fuqarolar tashabbusi jamgʻarmasi 0.0 10 000.0 20 000.0 30 000.0 40 000.0 50 000.0 60 000.0 70 000.0 80 000.0 8 576.3 11 961.7 67 919.8 48.5 2 266.9 2 080.4 17 144.5 160.7 606.0 12 877.5 1 952.1 948.8 1 337.4 11 363.5 6 266.6 1 455.1 7 275.5 2 0 2 2 y i l u c h u n V o b k e n t t u m a n i m a h a l l i y b u d j e ti x a r a j a t l a r i n i n g r e j a k o ʻ r s a t k i c h i ( m l n . s o ʻ m d a ) 21 Budjet muassasalarining xarajatlar smetasi Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2014-yil 15-dekabrda 2634-son bilan roʻyxatdan oʻtkazildi “Budjet tashkilotlari va budjet mablagʻlari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va roʻyxatdan oʻtkazish tartibi toʻgʻrisidagi” Nizom asosida tuziladigan va roʻyxatdan oʻtkaziladigan boʻlib, mazkur Nizomning 22-bandiga asosan xarajatlar smetasi budjet tashkilotlari tomonidan moliya yilining 10-martiga qadar tasdiqlanishi, 39-bandiga asosan 1-aprel sanasiga qadar moliya organlaridan roʻyxatdan oʻtkazilishi belgilangan. Hozirgi kunda moliya boʻlimlari va budjet muassasalari oʻrtasida budjet mablagʻlarining harakati toʻgʻrisidagi barcha maʼlumotlar almashinuvi elektron axborot tizimi orqali amalga oshiriladigan boʻlib, xarajatlar smetasini tuzish, tasdiqlash va roʻyxatdan oʻtkazish jarayoni ham elektron tarzda axborot tizimi orqali amalga oshirilmoqda. Jumladan, bugungi kunda moliya boʻlimida Davlat moliyasini boshqarishning Axborot tizimi (DMBAT) amalda boʻlib, ushbu tizim budjet muassasalari tomonidan foydalaniladigan UzASBO axborot tizimi bilan integratsiyalashgan, yaʼni budjet muassasalari tomonidan UzASBO dasturida shakllantirilgan xarajatlar smetasi joʻnatilsa moliya boʻlimi DMBAT dasturiga kelib tushadi. Budjet muassasalari tomonidan joʻnatilgan xarajatlar smetasi moliya boʻlimi tomonidan mazkur sohaning xarajatlar smetasini roʻyxatdan oʻtkazishga masʼul boʻlgan xodimi tomonidan koʻrib chiqilib, kamchiliklari mavjud boʻlmasa tayyor holatga (sozdan) keltiriladi, boʻlim boshligʻi tomonidan tasdiqlanadi (utverjdeno) hamda moliya boʻlimi mudiri yoki oʻrinbosari tomonidan ijroga qabul qilinadi (prinyat k ispolneniyu). Ijroga qabul qilingan xarajatlar smetasiga tizimda avtomatik ravishda roʻyxatdan oʻtkazilganligi toʻgʻrisida raqam va sana beriladi va ushbu maʼlumotlar budjet muassasalarining UzASBO dasturida ham koʻrinadi. Bu amaliyotlarni amalga oshirish uchun moliya boʻlimining har bir xodimiga alohida elektron raqamli kalit berilgan boʻlib, faqat ushbu xodim tomonidan login va parol orqali dasturga kirgan holda ushbu vazifalarni amalga oshirish yoʻlga qoʻyilgan. Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetidan jami 217   ta muassasa mablagʻ bilan taʼminlanadigan boʻlib, ayrimlari yuridik shaxs maqamiga ega, ayrimlariga esa markazlashgan hisobxonalar tomonidan xizmat koʻrsatiladi (masalan: umumtaʼlim maktablariga Xalq taʼlimi boʻlimi tomonidan, mahalla fuqarolar 22 3-ilova Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetidan mablagʻ bilan taʼminlanadigan (moliyalashtiriladigan) muassasalar ROʻYXATI T/r Muasssa (tashkilot) nomi Soni   Tuman boʻyicha jami 217 1 Tuman hokimiyati 1 2 Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Xalq qabulxonasi 1 3 Tuman hokimligi moliya boʻlimi 1 4 Mahalla fuqarolar yigʻinlari 87 5 Mahalla va oilani qoʻllab-quvvatlash vazirligining tuman boʻlimi 1 6 Fermer xoʻjaliklarida buxgalteriya hisobi va hisobatini yuritish markazi 1 7 Tuman veterinariya boʻlimi 1 8 Tuman hayvonlar kasalliklari tashxisi va oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligi davlat markazi 1 9 Tuman suv xoʻjaligi tashkiloti 1 10 Oʻzbekiston Respublikasi Qishlok va suv xoʻjaligi vazirligining hududiy boʻlinmasi 1 11 Tuman obodonlashtirish boʻlimi 1 12 Koʻp tarmoqli markaziy poliknika 1 13 Oilaviy poliklinikalar 5 14 Qishloq vrachlik punktlari 4 15 Shoshilinch tibbiy yordam stansiyasi 1 16 Tuman tibbiyot birlashmasi 1 17 Respublika shoshilinch tibbiy yordam markazi hududiy filiali 1 18 Yuqumli kasalliklar shifoxonasi 1 19 Sanitariya epidemiologik markaz 1 20 Tibbiyot birlashmasining tibbiy statistika boʻlimi 1 21 Axborot-resurs markazi 1 22 Koʻzi ojizlar kutubxonasi 1 23 Madaniyat va aholi dam olish markazi 4 24 Madaniyat boʻlimi 1 25 Boshqa madaniyat muassasasi 1 26 Maktabgacha taʼlim muassasalari 42 27 Umumtaʼlim maktablari 45 28 "Barkamol avlod" markazi 1 23 T/r Muasssa (tashkilot) nomi Soni 29 Xalq taʼlimi boʻlimi 1 30 Bolalar musiqa va sanʼat maktablari 3 31 Maktabgacha taʼlim boʻlimi 1 32 Tuman Budjetdan tashqari pensiya jamgʻarmasi 1 33 Tuman Mehnat va aholi bandligini taʼminlash boʻlimi 1 34 Tuman adaptatsiya markazi 1 yigʻinlariga tuman hokimligi buxgalteriya xizmati tomonidan, maktabgacha taʼlim muassasalariga Maktabgacha taʼlim boʻlimi tomonidan, sogʻliqni saqlash muassasalariga tuman tibbiyot birlashmasi tomonidan va xakozo) (3-ilova). Amaliyot jarayonida Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjeti muassasalarining 2022-yil uchun moʻljallangan xarajatlar smetasi roʻyxatdan oʻtkazilmaganligi, yaʼni roʻyxatdan oʻtkazish jarayonida boʻlganligi bois rejalashtiril ayot gan mablagʻlarni tahlil qilish ishlari oʻtkazilmadi. Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetining 2019-2021-yillar daromadlar ijrosi da quyidagicha oʻzgarishlarni koʻrishimiz mumkin 6 , jumladan: 2019-yilda soliq va yigʻimlardan haqiqiy tushumlar 48   182,0   mln. soʻm ni, 2020-yilda esa 62   461,1 mln.soʻm ni tashkil qilgan, yaʼni 2020-yilda 2019-yilga nisbatan 129,6   foizni tashkil qilgan. Xuddi shuningdek 2021-yilda 71   273,7   mln.soʻm ni tashkil qilgan holda 2020-yilga nisbatan 114,1   foiz ni tashkil qilganligini koʻrishimiz mumkin. Lekin, Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetining umumiy daromadi ijrosi yuqori budjetlardan olingan grantlar (transfertlar), oʻzaro hisob-kitoblar, hisob varaqlaridagi qoldiqlar hisobidan yoʻnaltirilgan mablagʻlar bilan birga 2019- yilda 187   313,3   mln.soʻm ni tashkil qilgan boʻlsa, 2020-yilda 148   040,1   mln.soʻm ni tashkil qilgan, yaʼni 39   273,2   mln.soʻm ga kamayib, 2019-yilga nisbatan 79,0   foiz ni tashkil qilgan. 2021-yilda esa 2020-yilga nisbatan oʻsish kuzatilgan, yaʼni 2020-yilga nisbatan 118,5   foiz ni tashkil qilgan. 2019-yilda daromadlarning koʻp boʻlishiga asosiy sabab maxsus maqsadlar uchun Xalq taʼlimi, Maktabgacha taʼlim, sogʻliqni saqlash muassasalarining ish haqi xarajatlarini moliyalashtirish uchun yuqori turuvchi budjetlardan olingan transfertlar hisobiga koʻp boʻlgan. 2019-yilda maxsus maqsadlar uchun yuqori turuvchi budjetdan 113   629,0   mln.soʻm lik transfertlar olingan boʻlsa, 2020-2021-yillarda olinmagan. Yuqori turuvchi budjetdan 6 Barcha daromadlar boʻyicha toʻliq tahlil jadvali ilova hujjatlarda. 24 transfertlar olinmasligiga 2020-yildan boshlab Oʻzbekiston Respublikasining “2020-yil uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti toʻgʻrisida”gi Qonuniga 7 asosan umumtaʼlim maktablari hamda maktabgacha taʼlim tashkilotlarining birinchi va ikkinchi guruh xarajatlari Oʻzbekiston Respublikasi Xalq taʼlimi vazirligi va Maktabgacha taʼlim vazirligi orqali respublika budjetidan mablagʻ bilan taʼminlashga (moliyalashtirilishga) oʻtkazilganligi (umumtaʼlim maktablari hamda maktabgacha taʼlim tashkilotlarining toʻrtinchi guruh boshqa xarajatlari Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’liminingmahalliy budjeti hisobidan amalga oshirilgan) sabab boʻlgan, lekin daromadlarning yetishmagan qismi mavjudligi bois 2020-yilda 47   917,8   mln soʻm , 2021-yilda esa 49   680,3   mln.soʻm lik tartibga soluvchi transfertlar olingan. Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetining 2019-2021-yillar xarajatlari ijrosi esa sohalar boʻyicha quyidagilardan iborat boʻlgan 8 , jumladan: Jami xarajat qilingan mablagʻlar oʻzaro hisob-kitoblar boʻyicha yuqori turuvchi viloyat budjetiga berilgan mablagʻlarni qoʻshmaganda 2019-yilda 176   274,9   mln.soʻm ni, 2020-yilda 141   392,6   mln.soʻm ni, 2021-yilda 171   607,4   mln.soʻm ni tashkil qilgan. 2020-yildan boshlab Oʻzbekiston Respublikasining “2020-yil uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti toʻgʻrisida”gi Qonuniga 9 asosan umumtaʼlim maktablari hamda maktabgacha taʼlim tashkilotlarining birinchi va ikkinchi guruh xarajatlari Oʻzbekiston Respublikasi Xalq taʼlimi vazirligi va Maktabgacha taʼlim vazirligi orqali respublika budjetidan mablagʻ bilan taʼminlashga (moliyalashtirilishga) oʻtkazilganligi bois 2020-yilda xarajatlar 2019-yilga nisbatan 40   244,2   mln.soʻm ga kamaygan, jumladan: Bolalar maktabgacha taʻlim muassasalari xarajatlari 16   995,6   mln.soʻm ga kamaygan, yaʼni 2019-yilga nisbatan 20   foiz ni, b oshlangʻich maktablar, tugallanmagan oʻrta va oʻrta maktablar xarajatlari esa 63   812,0   mln.soʻm ga kamayib, 2019-yilga nisbatan 4   foiz ni tashkil qilgan. Bundan koʻrinib turibdiki ushbu sohalar uchun rejalashtirilgan mablagʻlarning asosiy qismini ish haqi va unga tenglashtirilgan toʻlovlar hamda ijtimoiy soliqlar tashkil etadi (2020-yilda ish haqlarining 2019-yilga nisbatan oshganini inobatga olsak, maktabgacha taʼlim sohasiga ajratilayotgan mablagʻlarning 80-85   foizi , Xalq taʼlimi sohasiga ajratilayotgan mablagʻlarning 96-98   foizi birinchi va ikkinchi guruh xarajatlarini tashkil qilishini aniqlashimiz mumkin). 7 Oʻzbekiston Respublikasining 09.12.2019-yildagi OʻRQ-589-son qonuni, 21-modda. 8 Barcha sohalar boʻyicha xarajatlar toʻliq tahlili ilova hujjatlarda. 9 Oʻzbekiston Respublikasining 09.12.2019-yildagi OʻRQ-589-son qonuni, 21-modda. 25 Mazkur sohalar uchun Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetida 2021-yilda ham faqat 4-guruh xarajatlari uchun mablagʻ rejalashtirilganligi bois, xarajatlarda oʻsishni koʻrishimiz mumkin, jumladan: Bolalar maktabgacha taʻlim muassasalari xarajatlari ijrosi 2020-yilga nisbatan 2021-yilda 4   159,9   mln.soʻm ga oʻsgan, yaʼni 198,2   foiz ni, b oshlangʻich maktablar, tugallanmagan oʻrta va oʻrta maktablar xarajatlari esa 985,2   mln.soʻm ga oʻsgan, yaʼni 137,0   foiz ni tashkil qilgan. Shuningdek, 2019-yilda viloyat mahalliy budjetidan moliyalashtirilgan (mablagʻ bilan taʼminlangan) ayrim soha xarajatlari 2020-yildan boshlab Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’liminingmahalliy budjetidan moliyalashtirishga oʻtkazilgan, jumladan: sanitariya-epidemiologiya markazlari; 14   yoshgacha voyaga yetmagan bolalari boʻlgan oilalarga har oylik nafaqalar; 2   yoshgacha boʻlgan bolalarni parvarish qilish uchun onalarga oylik nafaqalar; kam daromadli oilalarga koʻrsatiladigan moddiy yordamlar. Shuningdek, 2020-yilda butun dunyoda yuzaga kelgan pandemiya munosabati bilan ayrim sohalarga qoʻshimcha mablagʻlar ajratilgan, jumladan: e pidemiyaga Buxoro viloyati Vobkent kurash tadbirlar uchun 6   394,1   mln.soʻm; pandemiya davrida yordam va koʻmakka muhtoj oilalarga beriladigan moddiy yordam uchun 848,5   mln.soʻm; moddiy yordam va koʻmakka muhtoj oilalarning 16   yoshga toʻlmagan bolalari uchun bir martalik moddiy yordam uchun 594,5   mln.soʻm; a holining ayrim toifalariga un va qolipli non xarid qilish boʻyicha qoʻshimcha xarajatlarni qoplash uchun kompensatsiya xarajatlari 76,9   mln.soʻm xarajat qilingan . Bulardan tashqari Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Jamiyatda ijtimoiy-maʼnaviy muhitni sogʻlomlashtirish, mahalla institutini yanada qoʻllab- quvvatlash hamda oila va xotin-qizlar bilan ishlash tizimini yangi darajaga olib chiqish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi Farmoni 10 bilan tashkil qilingan Mahalla va oilani qoʻllab-quvvatlash vazirligining tuman boʻlinmasini saqlash xarajatlari uchun ham mablagʻ ajratilgan boʻlib, ushbu boʻlinma tomonidan 2020-yilda 237,3   mln.soʻm xarajat qilingan. Xuddi shu Farmon 11 bilan avvalgi yilda Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining mahalliy budjetidan 10 Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 18-fevraldagi PF-5938-son Farmoni. 11 Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 18-fevraldagi PF-5938-son Farmoni 23- bandi . 26 moliyalashtirilgan Fhdyo boʻlimlarini saqlash xarajatlari uchun mablagʻ ajratish 2020-yil 1-apreldan boshlab toʻxtatilgan. Xuddi yuqoridagilar kabi oʻzaro hisob-kitoblar boʻyicha yuqori turuvchi viloyat budjetiga berilgan mablagʻlarni qoʻshmaganda 2021-yilda xarajatlar ijrosi 2020-yilga nisbatan 30   214,8   mln.soʻm ga oʻsgan, yaʼni 121,4   foiz ni tashkil qilgan. Bunda, ayrim soha xarajatlariga 2021-yilda mablagʻ ajratish toʻxtatilgan boʻlsa, ayrim sohalarga qoʻshimcha mablagʻlar ajratilgan, jumladan: 2020-yilda butun dunyoda kuzatilgan pandemiya munosabati bilan pandemiya davrida yordam va koʻmakka muhtoj oilalarga beriladigan moddiy yordam pullariga Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’liminingmahalliy budjetidan 848,5   mln.soʻm xarajat qilingan boʻlsa, 2021-yilda ushbu maqsadlar uchun mablagʻ ajratilmagan. 2021-yilda mahalliy budjetining qoʻshimcha manbalari hisobidan yetim bolalar va ota-ona qaramogʻidan mahrum boʻlgan bolalar uchun turar joy sotib olish xarajatlari uchun 155,5   mln.soʻm, Fuqarolar tashabbusi jamgʻarmasi mablagʻlari, yaʼni jamoatchilik fikri asosida shakllantiriladigan tadbirlarni moliyalashtirishga 2   482,2   mln.soʻm xarajat qilingan boʻlib, mazkur maqsadlar uchun avvalgi yillarda mahalliy budjet hisobidan xarajatlar amalga oshirilmagan. 3 .   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining xodimlari tarkibi, soni . Moliya bo’limi xodimlarining asosiy vazifasi har xil operatsiyalarni bajarishdir. Bu qarz berish, pulni saqlash uchun hujjatlar yoki qimmatli qog'ozlarni sotish bo'lishi mumkin. Kassada ishlash, moliya bo’limi xodimi moddiy qadriyatlarning xavfsizligi uchun javobgardir. U tegishli hujjatlarni tayyorlash, qayta hisoblash, mijozlarga pul berish, valyutani sotib olish va sotish, pul mablag'larini o'tkazish bilan shug'ullanadi. Shuningdek, ushbu mutaxassis bank tashrif buyuruvchilariga turli masalalar bo'yicha maslahat berishi, hisobotlarni tayyorlash, rejalashtirish, bashorat qilishda ishtirok etishi mumkin. Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalarning birlashishi va qo'shilishi biznes amaliyotida keng tarqalgan. Rossiya lizing bozoridagi asosiy o'yinchilar allaqachon bozorda ko'proq joy egallash uchun ularni sotib olish uchun kompaniyalarni qidirmoqdalar. Afsuski, kadrlar bilan bog'liq muammolar bank jurnallarida takrorlanadigan mavzuga aylanib qolayotgani ajablanarli emas. Darhaqiqat, ularni insoniyatning iqtisodiy taraqqiyoti davomida to'plangan tajribadan hal qilish uchun biz majoziy ma'noda "shampan suvlari" dan ham 27 emas, balki pufakchalarning yorilib ketayotgan ovozidan foydalanamiz. Xodimlarning beqarorligi sharoitida har qanday biznesni, ayniqsa bank ishini rivojlantirish mumkin emas. Kadrlar muammosini har qanday "ov" hisobiga hal etish, mavjud vaziyatni doimiy ravishda takror ishlab chiqarishni anglatadi. Bundan tashqari, vaziyatni individual bank darajasida tuzatishga urinishlar dastlabki yig'ish davri uchun xarakterlidir, biz umid qildikki, biz eskirganmiz. Shubhasiz, echim bor. Ammo buning uchun butun bank jamoatchiligining yakdil irodasi zarur. Retseptlar uzoq vaqtdan beri ma'lum bo'lgan: bu malaka qo'llanmasi va bu holda sanoat tariflari shkalasi. Ismlarning rus tilida berilgani ularning kelib chiqishi sotsialistik degani emas. Malaka ma'lumotnomasi tufayli biz bilib olamizki, agar xodim mehnat daftarchasida "mijozlarga xizmat ko'rsatish bo'yicha mutaxassisi" deb aytsa, u holda u falon funktsiyalarni bajaradi, ma'lum yillik ish tajribasiga ega, buni va buni biladi. Va agar u "katta mutaxassis" yoki "1-toifali mutaxassis" bo'lsa, unda ... Va boshqalar. Tarif ko'lami yordamida biz ushbu mutaxassisga qanday ish haqi belgilash kerakligini bilib olamiz. Va keyin siz ushbu maoshga "ijtimoiy paketlar" ni qo'llashingiz, ish stajiga va ish natijalariga qarab turli xil bonuslar va imtiyozlarni belgilashingiz, lavozimingizda ko'tarilish zaxirasini yaratishingiz, umrbod bandlik tizimidan foydalanishingiz va hk. Ya'ni, eskirgan so'zlashuvni uzrlash, xodimni moddiy va ma'naviy rag'batlantirish usullarini joriy etish. t/r Korxona ishchi xodimlar soni 2019 20 20 202 1 soni foizda soni foizda soni foizda 1 Mamuriyat 5 13,16 6 13,64 7 17,07 2 Asosiy ishchilar 23 60,53 26 59,09 24 58,54 3 Injener texniklar 3 7,895 5 11,36 4 9,756 4 Boshqa ishchilar 7 18,42 7 15,91 6 14,63 Jami 38 100 44 100 41 100 Moliya bo’limi 3 yillik xodimlar soni. Moliyaviy tahlilchi (Moliyaviy tahlilchi): Moliyaviy tahlilchining asosiy vazifasi, lavozim sarlavhasidan ko'rinib turibdiki, bank faoliyati, uning raqobatchilari va umuman bozor faoliyati to'g'risidagi moliyaviy ma'lumotlarni 28 qidirish va tahlil qilishdir. Moliyaviy tahlilchi bozor tendentsiyalarini kuzatib boradi, muhim iqtisodiy ko'rsatkichlarni namoyish etadi, xatarlarni baholaydi va bajarilgan ishlar natijalariga ko'ra bankning kelgusi faoliyatini rejalashtirish, mablag'larni samarali investitsiyalash va iqtisodiy samaradorlikni oshirish bo'yicha tavsiyalar beradi. Shaxsiy moliyaviy maslahatchi (Shaxsiy moliyaviy maslahatchi): Shaxsiy moliyaviy maslahatchining ishi tahlilchiga o'xshashdir. Farqi shundaki, shaxsiy maslahatchi bank mijozlari bilan ishlaydi. Moliyaviy maslahatchi maslahat so'rab murojaat qilgan jismoniy va yuridik shaxslarga o'z mablag'larini malakali boshqarish uchun yordam beradi: ma'lum bir davr uchun daromad va xarajatlarni bashorat qiladi, byudjetni ishlab chiqadi, tegishli investitsiya dasturlarini tanlaydi va tegishli statistik hisobotlarni tayyorlaydi. Buxgalter (Buxgalter): Bu moliyaviy menejmentda ishlaydigan eng keng tarqalgan kasblardan biridir. Buxgalterlar kompaniya xarajatlarini va daromadlarini tahlil qiladi, rejalashtiradi va baholaydi (bu holda bank). Bosh buxgalter, o'z navbatida, butun buxgalteriya bo'limini boshqaradi, buxgalteriya hisobi, shuningdek, bankning moddiy, mehnat va moliyaviy resurslaridan tejamli foydalanilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi. Auditorlar (Auditor): Audit bankning nazorat tizimining bir qismidir. Ichki auditor moliyaviy, operatsion va boshqa ma'lumotlarni tekshiradi va bankdagi mumkin bo'lgan yo'qotishlarni aniqlash va ularning oldini olish maqsadida bankdagi ishlar holati, nazorat tizimi samaradorligi, xodimlarning o'z vazifalarini bajarishi sifatiga xolis baho beradi. Kredit ofitser (Kredit bo'yicha mutaxassis): Kredit mutaxassisi bankning ichki siyosati va mijozning ishonchliligini baholash asosida bank mijozlariga kredit berish / bermaslik to'g'risida qaror qabul qiladi, ularga kredit berish masalalari bo'yicha maslahat beradi, barcha kerakli shartnomalar va hujjatlarni rasmiylashtiradi. Bank tilovchilar (Operator): Bu mijoz bankda muloqot qiladigan asosiy shaxs. Operatorlar jismoniy shaxslarga bank tomonidan taqdim etilayotgan xizmatlar to'g'risida ma'lumot berishadi, shartnomalar tuzadilar, hisobvaraqlar, plastik kartalar bilan turli xil operatsiyalarni amalga oshirishda yordam berishadi, to'lovlarni amalga oshiradilar, pul o'tkazmalarini ochadilar, omonatlarni ochadilar va hokazo. 29 4.   Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining ish faoliyatida qo’llanilayotgan dasturiy ta’minotlar bilan tanishish, ularning funksiyalari va afzalliklarini o’rganish Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’liminingmahalliy budjetidan umumtaʻlim m aktab larini saqlash xarajatlari uchun 2019-yilda 66   478 ,2   mln.soʻm xarajat qilingan. 2020-yilda esa 2   666 , 3   mln.soʻm xarajat amalga oshirilgan boʻlib, 2019-yilga nisbatan 6 3   812 , 0   mln.soʻm ga kamaygan holda, oʻtgan yilga nisbatan 4   foiz ni tashkil qilgan. Bunga sabab esa Oʻzbekiston Respublikasining “2020-yil uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti toʻgʻrisida”gi Qonuniga 12 asosan maktabgacha taʼlim tashkilotlarining birinchi va ikkinchi guruh xarajatlari Oʻzbekiston Respublikasi Xalq taʼlim vazirligi orqali respublika budjetidan mablagʻ bilan taʼminlashga (moliyalashtirilishga) oʻtkazilganligi hisobiga kamaygan. 2021-yilda esa 3   651 , 5   mln.soʻm lik xarajat amalga oshirilgan boʻlib, 2020-yilga nisbatan 1 37 , 0   foiz, 985 , 2   mln.soʻm ga koʻpaygan ( 6   -   ilova, 5   -   rasm ). Shuningdek, Xalq taʼlim sohasi uchun ajratilayotgan mablagʻlar hisobidan tuman Xalq taʼlimi boʻlimi hamda Barkamol avlod markazining barcha xarajatlari tuman mahalliy budjeti hisobidan amalga oshirilayotgan boʻlib, tuman Xalq taʼlimi boʻlimi tomonidan 2019-yilda 1   414,4   mln.soʻm xarajat qilingan. 2020-yilda esa 1   605,4   mln.soʻm xarajat amalga oshirilgan boʻlib, 2019-yilga nisbatan 194,0   mln.soʻm ga koʻpaygan holda, oʻtgan yilga nisbatan 113,7   foiz ni tashkil qilgan. 2021-yilda esa 2   327,1   mln.soʻm lik xarajat amalga oshirilgan boʻlib, 2020-yilga nisbatan 145,0   foiz, 721,7   mln.soʻm ga koʻpaygan (6   -   ilova). 6-ilova Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo ’ limining mahalliy budjetidan 2019-2021- yillarda xalq taʻlimi sohasi boʻyicha amalga oshirilgan xarajatlar toʻgʻrisida MAʼLUMOT mln.soʻmda Boʻ- lim Kichik boʻlim Bob Xarajat nomi Kassa xarajatlari Oʻzgarish foizda 2019-y 2020-y 2021-y 2020-y 2019-yga nis. 2021-y 2020-yga nisbat. 12 Oʻzbekiston Respublikasining 09.12.2019-yildagi OʻRQ-589-son qonuni, 21-modda. 30       Xalq taʻlim sohasi boʻyicha jami xarajatlar           7090 0 75 Jami xarajatlar 68 120,9 4 555,9 6 421,0 6,7% 140,9% 7090 0 75 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 52 523,8 1 428,7 1 745,5 2,7% 122,2% 7090 0 75 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 12 701,6 347,9 412,6 2,7% 118,6% 7090 0 75 4-guruh. Boshqa xarajatlar 2 895,6 2 779,3 4 262,9 96,0% 153,4%       Umumtaʻlim maktablari           7092 100 75 Jami xarajatlar 66 478,2 2 666,3 3 651,5 4,0% 137,0% 7092 100 75 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 51 332,2     0,0% 0,0% 7092 100 75 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 12 412,8     0,0% 0,0% 7092 100 75 4-guruh. Boshqa xarajatlar 2 733,2 2 666,3 3 651,5 97,6% 137,0%       Barkamol avlod markazi           7096 100 75 Jami xarajatlar 231,3 284,3 442,3 122,9% 155,6% 7096 100 75 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 180,9 222,0 347,8 122,8% 156,7% 7096 100 75 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 44,4 51,9 84,0 116,9% 161,6% 7096 100 75 4-guruh. Boshqa xarajatlar 6,0 10,3 10,6 170,8% 102,4%       Tuman xalq taʻlimi boʻlimi           7096 300 75 Jami xarajatlar 1 411,4 1 605,4 2 327,1 113,7% 145,0% 7096 300 75 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 1 010,7 1 206,7 1 397,7 119,4% 115,8% 7096 300 75 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 244,3 296,0 328,6 121,1% 111,0% 7096 300 75 4-guruh. Boshqa xarajatlar 156,4 102,8 600,9 65,7% 584,6% 5- rasm 31 Jami xarajatlar 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 4-guruh. Boshqa xarajatlar 0.010 000.020 000.030 000.040 000.050 000.060 000.070 000.080 000.0Xalq taʻlim sohasi boʻyicha 2019-2021-yillarda amalga oshir - ilgan xarajatlar diagrammasi Kassa xarajatlari 2019-y Kassa xarajatlari 2020-y Kassa xarajatlari 2021-y Barkamol avlod markazi tomonidan esa 2019-yilda 231,3   mln.soʻm xarajat qilingan. 2020-yilda esa 284,3   mln.soʻm xarajat amalga oshirilgan boʻlib, 32 2019-yilga nisbatan 52,9   mln.soʻm ga koʻpaygan holda, oʻtgan yilga nisbatan 122,9   foiz ni tashkil qilgan. 2021-yilda esa 442,3   mln.soʻm lik xarajat amalga oshirilgan boʻlib, 2020-yilga nisbatan 155,6   foiz, 158,0   mln.soʻm ga koʻpaygan (6   -   ilova). Umumtaʼlim maktablari ish haqi va unga tenglashtirilgan toʻlovlari respublika budjeti hisobidan amalga oshirilayotganligi bois, shtat birliklari qanday tartibda belgilanishi oʻrganilmadi. Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’liminingmahalliy budjetidan Sogʻliqni saqlash muassasalari xarajatlarini tahlil qilganimizda sogʻliqni saqlash sohasi boʻyicha barcha xarajat turlari boʻyicha oʻsish koʻrsatkichini kuzatishimiz mumkin (7-ilova, 6-rasm). Ushbu oʻsish koʻrsatkichlarni 6-rasmdagi diagrammada xarajat guruhlari kesimida yaqqol koʻrishimiz mumkin. 2020-yilda Respublikasizda boshlangan pandemiya munosabati bilan Sogʻliqni saqlash sohasiga eʼtibor qaratish bir qancha kuchaytirilgan. Tibbiyot muassasalariga bir qancha tibbiyot texnikalari va tibbiy asbob uskunalar xaridiga qoʻshimcha mablagʻlar ajratilgan. Tibbiyot muassasalarining koronavirus infeksiyasini davolashda ishtirok etgan xodimlariga qoʻshimcha ustamalar joriy qilingan. Karantinga olingan tibbiyot muassasalaridagi barcha xodimlar hamda bemorlarning ovqatlanishi, dori-darmon xarajatlariga Respublika budjetidan qoʻshimcha mablagʻlar ajratilgan. Jumladan, sogʻliqni saqlash muassasalariga 2019-yilda 4 6   367,4   mln.soʻm xarajat qilingan boʻlsa, 2020-yilda 67   142,5   mln.soʻm xarajat amalga oshirilgan, yaʼni 2019-yilga nisbatan 20   775,1   mln.soʻm ga koʻpaygan holda, oʻtgan yilga nisbatan 144,8   foiz ni tashkil qilgan. 2021-yilda esa 71   116,6   mln.soʻm lik xarajat amalga oshirilgan boʻlib, 2020-yilga nisbatan 105,9   foiz, 3974,1   mln.soʻm ga koʻpaygan ( 7   -   ilova, 6   -   rasm ). 2021-yilda Respublikamizda pandemiyaga Buxoro viloyati Vobkent kurash choralarini koʻrish ancha yengillashtirilgan boʻlib, sogʻliqni saqlash muassasalari avvalgi rejimda ishlashga oʻtgan. Xarajatlardagi oʻsish surʼatlari ham bir qancha pasaygan. 33 7 -ilova Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo ’ limining mahalliy budjetidan 2019-2021-yillarda sogʻliqni saqlash sohasi boʻyicha amalga oshirilgan xarajatlar toʻgʻrisida MAʼLUMOT mln.soʻmda Boʻ- lim Kichik boʻlim Bob Xarajat nomi Kassa xarajatlari Oʻzgarish foizda 2019-y 2020-y 2021-y 2020-y 2019-yga nis. 2021-y 2020-yga nis.       Sogʻliqni saqlash sohasi boʻyicha jami xarajatlar           7070 0 54 Jami xarajatlar 46 367,4 67 142,5 71 116,6 144,8% 105,9% 7070 0 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 33 556,3 47 035,8 49 526,3 140,2% 105,3% 7070 0 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 8 133,7 11 405,0 11 979,1 140,2% 105,0% 7070 0 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 4 677,3 8 701,6 9 611,1 186,0% 110,5%       Koʻp tarmoqli poliklinika           7072 110 54 Jami xarajatlar 9 493,3 11 296,7 12 868,3 119,0% 113,9% 7072 110 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 7 063,7 8 355,4 9 369,0 118,3% 112,1% 7072 110 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 1 702,0 1 977,8 2 243,4 116,2% 113,4% 7072 110 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 727,5 963,5 1 255,9 132,4% 130,3%       Poliklinikalar           7072 120 54 Jami xarajatlar 5 624,5 6 814,9 7 682,9 121,2% 112,7% 7072 120 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 4 190,4 4 918,2 5 578,7 117,4% 113,4% 7072 120 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 1 007,5 1 195,7 1 346,7 118,7% 112,6% 7072 120 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 426,6 701,1 757,5 164,4% 108,1%       Qishloq vrachlik punktlari           7072 130 54 Jami xarajatlar 3 095,4 3 715,1 4 602,7 120,0% 123,9% 7072 130 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 2 306,7 2 725,5 3 104,8 118,2% 113,9% 7072 130 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 558,8 667,5 755,3 119,5% 113,1% 34 7072 130 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 230,0 322,1 742,6 140,0% 230,6% Boʻ- lim Kichik boʻlim Bob Xarajat nomi Kassa xarajatlari Oʻzgarish foizda 2019-y 2020-y 2021-y 2020-y 2019-yga nis. 2021-y 2020-yga nis.       Tez yordam va kechiktirib boʻlmaydigan tibbiy yordam stansiyalari           7072 301 54 Jami xarajatlar 4 730,5 6 518,8 7 179,3 137,8% 110,1% 7072 301 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 3 748,4 5 165,1 5 633,6 137,8% 109,1% 7072 301 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 924,0 1 290,8 1 383,0 139,7% 107,1% 7072 301 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 58,1 62,9 162,8 108,1% 258,9%       Tuman tibbiyot birlashmasi           7073 101 54 Jami xarajatlar 15 533,3 19 488,2 21 624,3 125,5% 111,0% 7073 101 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 10 615,7 12 427,0 13 990,8 117,1% 112,6% 7073 101 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 2 574,3 2 982,1 3 393,9 115,8% 113,8% 7073 101 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 2 343,2 4 079,1 4 239,6 174,1% 103,9%       Tez hamda shoshilinch tibbiy yordam boʻlimi           7073 102 54 Jami xarajatlar 2 783,3 3 179,3 4 146,7 114,2% 130,4% 7073 102 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 2 055,3 2 308,8 2 894,8 112,3% 125,4% 7073 102 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 502,5 554,4 692,1 110,3% 124,8% 7073 102 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 225,6 316,1 559,8 140,1% 177,1%       Tez hamda shoshilinch tibbiy yordam boʻlimi           7073 201 54 Jami xarajatlar 5 107,0 5 473,3 6 514,5 107,2% 119,0% 7073 201 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 3 576,1 3 759,7 4 205,8 105,1% 111,9% 7073 201 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 864,5 911,2 997,7 105,4% 109,5% 7073 201 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 666,4 802,4 1 311,1 120,4% 163,4%       Sanitariya- epidemiologik markaz           7074 110 54 Jami xarajatlar 0,0 4 200,8 3 318,4 0,0% 79,0% 7074 110 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 0,0 2 211,0 2 204,3 0,0% 99,7% 35 7074 110 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 0,0 535,2 532,2 0,0% 99,4% Boʻ- lim Kichik boʻlim Bob Xarajat nomi Kassa xarajatlari Oʻzgarish foizda 2019-y 2020-y 2021-y 2020-y 2019-yga nis. 2021-y 2020-yga nis. 7074 110 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 0,0 1 454,5 581,9 0,0% 40,0%       Epidemiyaga Buxoro viloyati Vobkent kurash tadbirlari           7074 140 54 Jami xarajatlar 0,0 6 394,1 3 074,7 0,0% 48,1% 7074 140 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 0,0 5 115,3 2 459,5 0,0% 48,1% 7074 140 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 0,0 1 278,8 615,2 0,0% 48,1% 7074 140 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 0,0 0,0 0,0 0,0% 0,0%       Sanitariya taʼlim va tibbiy statistika boʻlimi 0,0         7074 200 54 Jami xarajatlar 0,0 61,4 104,7 0,0% 170,6% 7074 200 54 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 0,0 50,0 85,1 0,0% 170,1% 7074 200 54 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 0,0 11,4 19,7 0,0% 172,8% 7074 200 54 4-guruh. Boshqa xarajatlar 0,0 0,0 0,0 0,0% 0,0% 6-rasm 36 Jami xarajatlar 1-guruh. Ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar 2-guruh. Ijtimoiy soliqlar 4-guruh. Boshqa xarajatlar 0.010 000.020 000.030 000.040 000.050 000.060 000.070 000.080 000.0 Vobkent tumani mahalliy budjetidan 2019-2021-yillarda sogʻliqni saqlash sohasi boʻyicha amalga oshirilgan xarajatlar diagrammasi Kassa xarajatlari 2019-y Kassa xarajatlari 2020-y Kassa xarajatlari 2021-y 8-ilova Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo ’ limining Sogʻliqni saqlash muassasalarining 2019-2021-yillarda tibbiyot muassasalarini rivojlantirish jamgʻarmasi boʻyucha budjetdan tashqari tushumlari va ularning sarflanishi toʻgʻrisida MAʼLUMOT mln.soʻmda Boʻ- lim Kichi k boʻlim Bob Xarajat nomi Yillar boʻyicha Oʻzgarish foizda 2019-y 2020-y 2021-y 2020-y 2019- yga nis. 2021-y 2020- yga nis.       Sogʻliqni saqlash muassasalari           7070 0 54 Yil boshiga mablagʻ qoldigʻi 142,0 133,7 217,3     7070 0 54 Yil davomida tushgan tushumlar 1 431,2 3 032,7 2 920,0 211,9% 96,3% 7070 0 54 Yil davomida amalga oshirilgan kassa xarajatlari 1 439,5 2 949,0 3 034,1 204,9% 102,9% 7070 0 54 Yil oxiriga mablagʻ qoldigʻi 133,7 217,3 103,3     7- rasm 37 Sogʻliqni saqlash muassasalari Yil boshiga mablagʻ qoldigʻi Yil davomida tushgan tushumlar Yil davomida amalga oshirilgan kassa xarajatlari Yil oxiriga mablagʻ qoldigʻi 0.01 000.02 000.03 000.0 142.0 1 431.2 1 439.5 133.7 133.7 3 032.7 2 949.0 217.3 217.3 2 920.0 3 034.1 103.3Vo bkent tuma ni So g ʻliqni sa qla sh mua ssa sa la r ining 2 0 1 9 -2 0 2 1 -y illa rda tibbiy o t mua s - sa sa la r ini r iv o jla ntirish ja mg 'a rma si bo 'y ucha budjetda n ta shqa ri tushumla ri v a ula r n - ing sa r fla nishi to ʻg ʻrisida g i dia g r a mma Yillar bo'yicha 2019-y Yillar bo'yicha 2020-y Yillar bo'yicha 2021-y Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining tibbiyot muassasalarining budjetdan tashqari tibbiyot muassasalarini rivojlantirish jamgʻarmasiga tushumlari va ularning sarflanishi tahlil qilinganda (8-ilova, 7- rasm) yillarga nisbatan yuqori darajada oʻsish holatlari kuzatilmadi. Ushbu gʻazna hisob varagʻiga tushumlar asosan qonunchilikda belgilangan budjet mablagʻlari hisobidan 5   foizgacha ( 4821600 -xarajat moddasi) rejalashtirilgan tibbiyot tashkilotlarini moddiy ragʻbatlantirish va rivojlantirish fondini shakllantirish xarajatlari hisobiga tushgan. Ushbu tushumlar asosan tibbiyot xodimlarini moddiy ragʻbatlantirish hamda moddiy texnik bazasini mustahkamlash uchun moʻljallangan boʻlsada, tushumlarning katta qismi budjetdan ajratilgan mablagʻlarning yetishmagan qismi kreditor qarzdorliklarni qoplashga yoʻnaltirilgan, jumladan: 2019-yilda budjetda rejalashtirilgan mablagʻlar hisobidan 1   140,3   mln.soʻm tushgan boʻlsa, shundan 804,3   mln   soʻmi , yaʼni 70,5   foizi kreditor qarzdorlikni qoplash hamda budjetdan ajratilgan mablagʻlarning yetishmagan qismini qoplash maqsadida kommunal xizmat xarajatlariga sarflangan (TMRJ hisoboti ilova hujjatlarda). 2020-yilda budjetda rejalashtirilgan mablagʻlar hisobidan 1   304,9   mln.soʻm tushgan boʻlsa, shundan 1   512,8   mln   soʻm , yaʼni 5   foizgacha rejalashtirilgan mablagʻlardan tashqari, turli tashkilotlar tomonidan berilgan homiylik mablagʻlari hamda pullik xizmatlardan tushgan tushum mablagʻlarining ham bir qismi kreditor qarzdorlikni qoplash hamda budjetdan ajratilgan mablagʻlarning yetishmagan qismini qoplash maqsadida kommunal xizmat xarajatlariga sarflangan (TMRJ hisoboti ilova hujjatlarda). 38 2021-yilda esa budjetda rejalashtirilgan mablagʻlar hisobidan 2   002,7   mln.soʻm tushgan boʻlsa, shundan 464,8   mln   soʻmi, yaʼni 23,2   foizi kreditor qarzdorlikni qoplash hamda budjetdan ajratilgan mablagʻlarning yetishmagan qismini qoplash maqsadida kommunal xizmat xarajatlariga sarflangan (TMRJ hisoboti ilova hujjatlarda). Yillar kesimida kommunal xizmat xarajatlarini qoplash uchun yoʻnaltirilgan mablagʻlar boʻyicha eng past koʻrsatkich 2021-yilda kuzatilgan. Bunga asosiy sabab 2021-yilda budjet hisobidan 4-guruh xarajatlariga ajratilgan mablagʻlar ancha yuqori koʻrsatkichni tashkil qilganligidur. 2020-yilda ham budjet mablagʻlari hisobidan 4-guruh xarajatlariga mablagʻlar 2019-yilga nisbatan ancha yuqori ajratilganligi (7-ilova   –   186   foiz) koʻrishimiz mumkin, lekin 2020-yilda 4-guruh xarajatlarining katta qismi pandemiyaga Buxoro viloyati Vobkent kurash tadbirlariga sarflangan. Tuman sogʻliqni saqlash muassasalarining shtat birliklari jadvali tuzilishi va ularni belgilash meʼyorlari, tarif razryadlari, tarif koeffitsiyentlari qanday asoslarda belgilanishi oʻrganildi. Shtatlar jadvali avvalo budjetda belgilangan mablagʻlar doirasida Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2014-yil 15-dekabrda 2634-son bilan roʻyxatga olingan “Budjet tashkilotlari va budjet mablagʻlari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va roʻyxatdan oʻtkazish tartibi toʻgʻrisida”gi Nizom 13 asosida budjet tashkilotlari va budjet mablagʻlari oluvchilari tomonidan tuziladi va tasdiqlanadi. Shtat jadvali mazkur Nizomning 3-ilovasiga muvofiq shaklda tuziladi. Bunda, budjet tashkilotining shtat jadvalida va markazlashtirilgan moliya- buxgalteriya xizmatining jamlanma shtat jadvalida mehnatga haq toʻlash shartlarida nazarda tutilgan, bir yilga hisob-kitob qilingan ustamalar toʻlashga, qoʻshimcha haq toʻlash va xodimlarni moddiy ragʻbatlantirishga yoʻnaltiriladigan mehnatga haq toʻlash jamgʻarmasi alohida satrda koʻrsatiladi, masalan: mukofotlash, moddiy yordam koʻrsatish, koʻp yillik mehnati uchun bir martalik ragʻbatlantirish uchun mehnatga haq toʻlash jamgʻarmasi; koʻp yillik mehnati va maxsus unvonlarga (malaka darajasi, darajali unvon, diplomatik martaba va boshqalar) oylik ustamalar va qoʻshimcha haq toʻlashni belgilash uchun mehnatga haq toʻlash jamgʻarmasi; mehnat taʼtilidagi shaxslarning oʻrnini bosuvchi xodimlarning mehnatiga haq toʻlash uchun mehnatga haq toʻlash jamgʻarmasi va boshqalar. 13 Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2014-yil 15-dekabrda 2634-son bilan roʻyxatga olingan Nizom 2-§. 23-25-bandlari. 39 Markazlashtirilgan moliya-buxgalteriya xizmatlari boʻysunuvidagi budjet tashkilotlarining jamlanma shtat jadvalini mazkur Nizom 46-bandining uchinchi xatboshisiga muvofiq tartibda tuzadi. Budjet tashkilotining shtat jadvalini va markazlashtirilgan moliya- buxgalteriya xizmatining jamlanma shtat jadvalini tasdiqlash joriy moliya yilining 10-martidan kechiktirmay amalga oshiriladi. Bunda, budjet mablagʻlarini taqsimlovchi boʻysunuvidagi budjet tashkilotlari shtat jadvallarini budjet mablagʻlarini taqsimlovchi tomonidan belgilangan, biroq joriy moliya yilining 10-martidan kechiktirmay tasdiqlaydi. Jamlanma shtat jadvalini budjet tizimi budjetlari xarajatlari tasnifiga muvofiq boʻlim va kichik boʻlimlari kesimida boʻysunuvidagi budjet tashkilotlari xodimlarining va budjet mablagʻlarini taqsimlovchi xodimlarining lavozimlari yoki toifalari boʻyicha sonini guruhlashtirish yoʻli bilan yuqoridagi 2634-son bilan roʻyxatdan oʻtkazilgan Nizomning 10-ilovasiga muvofiq shaklda tuzadi. Sogʻliqni saqlash muassasalarining shtat birliklari cheklangan soni meʼyorlarini aniqlash tibbiyot muassasasining xizmat koʻrsatish turiga qarab Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan (16.05.2016   y   №   06-3/456) Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi (16.05.2016   y   №   11-SP) hamda Moliya vazirligi (16.05.2016   y   №   12-03- 02/975) bilan kelishilgan holda tasdiqlangan “Tuman (tuman) tibbiyot birlashmasining tibbiyot, farmatsevtika va boshqa xodimlari vaqtinchalik shtatlar meʼyori” asosida aniqlanadi va shtatlar jadvaliga kiritiladi (ilova hujjatlarda mazkur shtatlar meʼyori nusxasi ilova qilinadi). Sogʻliqni saqlash muassasalari xodimlari lavozim maoshlari uchun ustamalar, qoʻshimcha haqlar, tegishli toifalari boʻyicha razryadlari va boshqa toʻlovlar Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Tibbiyot xodimlari mehnatiga haq toʻlashning takomillashtirilgan tizimini tasdiqlash toʻgʻrisida” 2005-yil 21-dekabrdagi 276-sonli qarori asosida belgilanadi. Mazkur qaror bilan har bir tibbiyot muassasasining bajarayotgan ishlari murakkabligi va ish yuklanmasi darajasiga, koʻrsatilayotgan tibbiy yordam sifatiga bogʻliq ravishda qanday yondashuv aniq koʻrsatib berilgan boʻlib, har bir poliknika, qishloq vrachlik punkti, kasalxonalar va boshqa tibbiyot muasssasalari xodimlarining lavozim moashlari, ustamalari, qoʻshimcha toʻlovlari qanday belgilanishi aniq koʻrsatilgan. Bulardan tashqari lavozim maoshlari uchun tarif razryadlaridan kelib chiqqan hola tarif koeffitsiyentlari Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Mehnatga haq toʻlash yagona tarif setkasini yanada takomillashtirish toʻgʻrisida” 2019-yil 16-sentyabrdagi 775-son qarori 2- 40 ilovasiga muvofiq amalga oshiriladi, yaʼni belgilangan lavozim boʻyicha tegishli tarif razryadi aniqlanadi hamda mazkur qarorning 2-ilovasida belgilangan tarif koeffitsiyenti shtat jadvali tuzilayotgan kunda amalda boʻlgan mehnatga haq toʻlashning eng kam miqdoriga koʻpaytirish yoʻli bilan asosiy lavozim maoshi aniqlanadi. U stamalar, qoʻshimcha haqlar va boshqa toʻlovlar esa Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Tibbiyot xodimlari mehnatiga haq toʻlashning takomillashtirilgan tizimini tasdiqlash toʻgʻrisida” 2005-yil 21-dekabrdagi 276-sonli qarorida belgilangan foizlardan kelib chiqqan holda lavozim maoshiga nisbatan ushbu foizlarni qoʻllash orqali hisoblab chiqariladi. Ayrim ustama va qoʻshimcha toʻlovlar qonunchilik hujjatlarida mehnatga haq toʻlashning eng kam miqdoriga nisbatan etib belgilangan boʻlsa, unda unga nisbatan olinadi. Ayrim lavozimlarning tarif razryadlari esa Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Mehnat bozorida mehnat munosabatlarini tartibga solishga doir qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida” 2019-yil 6-sentyabrdagi 743-son qarori asosida belgilanadi. Xulosa. Amaliyot jarayonida budjet tashkilotlarini smeta asosida rejalashtirish va moliyalashtirish tartiblarini oʻrgandik, bu borada bugungi kunda olib borilayotgan islohotlarning mazmun-mohiyatini ochib berishga harakat qildik, budjet tashkilotlarini budjetdan tashqari manbalar shakllanishini oʻrganib chiqib, quyidagi xulosalarni shakllantirishga muvaffaq boʻldik. - bizning fikrimizcha, davlat, mamlakatdagi bozor munosabatlarining qay darajada shakllangan va rivojlangan boʻlishiga qaramay, ijtimoiy sohalarni boshqarishi, ularning faoliyatini tashkil etishi va moliyalashtirishda ishtirok etishi zarur, ularning normal darajada faoliyat qilishi uchun davlat barcha huquqiy, tashkiliy va iqtisodiy shart-sharoitlarni yaratib berishi shart: - budjetdan moliyalanadigan sohalarga mablagʻlarni toʻliq hajmda safarbar e tish imkoniyatini taʻminlash maqsadida davlat daromadlarining barqarorligini taʻminlash va xarajatlarning aniq hisob-kitobini olib borish lozim; 41 - ijtimoiy sohalardagi taʻlim, sogʻliqni saqlash muassasalari tomonidan koʻrsatilayotgan xizmatlarning sifat standartlarini oʻrnatish va ularga amal qilinishini nazorat qilishni yoʻlga qoʻyish lozim, aks xolda xizmatlar narxining oshib borishi bilan ularning sifati oʻrtasidagi bogʻliqlik uzilib bormoqda, malakali xizmat qimmat turishi bilan birga, sifat standartiga ham javob berishi kerak, deb hisoblaymiz; - aholining nochor, ijtimoiy muhofazaga muhtoj qatlamlariga bepul xizmatlar koʻrsatilishini davlat bundan keyin ham oʻz zimmasiga olishi, bu xizmatlarning toʻliq moliyalashtirilishiga erishishi lozim; - budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari mablagʻlarni jalb qilishga boʻlgan harakati ularning asosiy faoliyatiga, tashkilotning missiyasini bajarishga putur etkazmasligi kerak, shuni unutmaslik lozimki, budjet tashkiloti notijorat asosida faoliyat yurituvchi muassasa, shuning uchun unda marketing masalalari oʻylab, jamiyatning talab va ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda hal etilishi kerak; - aksariyat aholi ongida taʻlim, va ayniqsa, sogʻliqni saqlash xizmatlarining bepul taqdim etilishi kerak, degan stereotiplar mustahkam oʻrnashgan, bu esa budjet tashkilotlarini pullik asosga oʻtkazish jarayonida aholi tomonidan noroziliklarga olib kelmoqda, lekin bozor iqtisodiyoti talablari, qolaversa, “pullik narsa qadrli boʻladi” degan naqldan kelib chiqib, budjetning chegaralanganligi sharoitida budjet tashkilotlarining ortib borayotgan ehtiyojlarini faqat davlat mablagʻlari hisobiga qoplashning ob y ektiv tarzda imkoni yoʻqligini tushunib etish vaqti keldi; - hozirgi kunda budjet tashkilotlarining barcha budjetdan tashqari daromadlari barcha soliqlar va majburiy toʻlovlardan ozod etilganligini eʻtirof e tgan holda, budjet tashkilotlarining tijorat faoliyatlarini davlat bundan keyin ham ragʻbatlantirib borishi maqsadga muvofiq; - budjet tashkilotida shunday muhitni yaratish kerakki, budjet tashkiloti tomonidan koʻrsatilayotgan xizmatlar natijasidan unda ishlayotgan koʻp sonli xodimlarning shaxsiy manfaatlari emas, tashkilot manfaatlari ustuvor boʻlishi lozim, deb hisblaymiz. Ushbu xulosalarimizdan kelib chiqqan holda istiqbolda budjet tashkilotlarini mablagʻlarini shakllantirish va ulardan samarali foydalanishni tashkil etish boʻyicha quyidagi tavsiyalarni berishni lozim topdi m : Birinchidan, davlat budjetini shakllantirish va uning mablagʻlaridan foydalanish ustidan operativ nazoratni taʻminlash maqsadida oʻz faoliyatlari bilan bogʻliq munosabatlar doirasida budjet tizimini boshqarish organlari doirasida integrallashgan axborot tizimlarini yaratish lozim. Ikkinchidan, sogʻliqni saqlash tizimidagi muassasalarni aralash moliyalashtirish tizimiga erishish, ixtiyoriy tibbiy sugʻurtani keng joriy qilish, 42 mavjud maxsus sugʻurta tashkilotlari orqali shartnomalar asosida sogʻliqni saqlash muassasasini qoʻshma moliyalashda ishtirokini ragʻbatlantirish va yoʻlga qoʻyish lozim. M amlakat miqyosida sogʻliqni saqlash tizimi xarajatlarini moliyalashtirish va uni rejalashtirishda majburiy ijtimoiy tibbiy sugʻurta tizimini joriy qilish lozim; Uchinchidan, budjetdan mablag oluvchi budjet tashkilotlarining oʻz harajatlarini mablag bilan taʻminlashda mustaqil oʻz faoliyati natijasida shakllanadigan mablag ʻ lardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish. Masalan, boʻsh turgan obʻektlarni ijaraga berish, oʻz faoliyatidan kelib chiqqan holda tijorat asosida koʻriladigan daromadlar tizimini shakllantirish va oʻz navbatida bu yul bilan budjet mablagʻlariga boʻlgan talabni qisqartirib aksincha oʻz daromadlari hisobidan moliyalashtirish imkoniyatlarini kengaytirish lozim. Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati. 1.   Oʻzbekiston Respublikasining Budjet kodeksi (2013-yil 26-dekabr, OʻRQ-360-son qonuni). 2.   Oʻzbekiston Respublikasining “2020-yil uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti toʻgʻrisida”gi 2019-yil 9-dekabrdagi OʻRQ-589-sonli Qonuni. 3.   Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “2022-2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi toʻgʻrisida” 2022-yil 28-yanva r idagi PF-60-son Farmoni. 4.   Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Tibbiyot xodimlari mehnatiga haq toʻlashning takomillashtirilgan tizimini tasdiqlash toʻgʻrisida” 2005-yil 21-dekabrdagi 276-sonli qarori. 43 5.   Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Mehnat bozorida mehnat munosabatlarini tartibga solishga doir qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida” 2019-yil 6-sentyabrdagi 743-son qarori. 6.   Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Mehnatga haq toʻlash yagona tarif setkasini yanada takomillashtirish toʻgʻrisida” 2019-yil 16-sentyabrdagi 775-son qarori. 7.   Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2014-yil 15-dekabrda 2634-son bilan roʻyxatga olingan “Budjet tashkilotlari va budjet mablagʻlari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va roʻyxatdan oʻtkazish tartibi toʻgʻrisida”gi Nizom. 8.   Xalq deputatlari Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’limining kengashining “Buxoro viloyati Vobkent tumani moliya bo’liminingining 2022-yilgi mahalliy budjetini tasdiqlash toʻgʻrisida” 2022-yilning 8 -yanvarida gi VI-37-2-3-44-K/22 -son qarori. 9 .   Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan (16.05.2016   y   №   06-3/456) Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi (16.05.2016   y   №   11-SP) hamda Moliya vazirligi (16.05.2016   y   №   12-03- 02/975) bilan kelishilgan holda tasdiqlangan “Tuman (tuman) tibbiyot birlashmasining tibbiyot, farmatsevtika va boshqa xodimlari vaqtinchalik shtatlar meʼyori”. 10.   Moliya organlarida foydalaniladigan Davlat moliyasini boshqarishning Axborot tizimi (DMBAT). 11.   Budjet muassasalari tomonidan foydalaniladigan “ UzASBOʻ dasturiy majmuasi. 44

Похожие

Navoiy shahar Moliya bo’limida amaliyot hisoboti
Buxoro shahar moliya bo’limi (amaliyot) hisobot
“Agrobank” ATB Andijon viloyati Jalaquduq filialida amaliyot hisoboti
“Poytaxt avto parking” MCHJ da amaliyot hisoboti
Навоий шаҳар Мактабгача таълими бўлимиda amaliyot hisoboti