Tasviriy san’atning ifoda vositalari haqida suhbat 5 - sinf - Изобразительное искусство - Учебники (по школьные предметы)

Tasviriy san’atning ifoda vositalari haqida suhbat 5 - sinf

Загружено в:

20.05.2022

Скачано:

0

Размер:

1749 KB

5-sinf tasviriy san’at darsligi asosida 1-mavzu:

Tasviriy san’atning ifodaviy vositalari va ifodaviy tilini tushunish va undan tasviriy- ifodaviy faoliyatda o‘rinli foydalanish muhim ahamiyatga ega. (Reproduksiyalarni tahlil etish asosida)

Tasviriy san’atning ifodaviy tili sifatida kompozitsiya, chiziq, dog‘, rang, hajm, shakl, fazo, faktura tushunchalari, taniqli yirik musavvirlar asarlarining tahlili egallaydi va ular rangtasvir, graﬁ ka, haykaltaroshlik, san’atshunoslik asoslari bo‘limlari orqali amalga oshiriladi.

Tasviriy san’atning ifodaviy vositalari sifatida rangtasvirda rang, surtma, chiziq, rang dog‘lari, rangdor va yorug‘lik kontrastlari, graﬁ kada esa, chiziq, shtrix, kontur, tus, oq-qora dog‘lardan foydalaniladi. Tabiatda har bir buyum va narsalar o‘z rangiga ega. Bu ranglarda yorug‘-soyalar juda katta o‘rin tutadi.

Rangtasvir ifoda vositalari Rang havoning holati, fazodagi joylashuvi, boshqa rang tuslari ta’sirida o‘zgarishi mumkin. Borliqning haqiqiy go‘zallik boyligi – rang hisoblanadi.

Rassom turli-tumanlik kayﬁyatini, rangdorlik his-tuyg‘usi, bo‘yoqlar birikmasi, iliq va sovuq ranglar monandligi orqali ifodalaydi va asarlarida shodlik tuyg‘usi, umid- orzular, xavotirlik, qayg‘u-g‘amginlik kabi insoniy hissiyotlarni ochib beradi.

Rangtasvir asari yaratishda rang surtmalari ifoda vositasi sifatida qo‘llaniladi.

Rassomlar rangtasvirda rang surtmalarining turli shakllaridan foydalanadilar. Bu surtmalar rassomning ish uslubini belgilab beradi. Mashhur rassom Van Gog «San-Maridagi dengiz» asarini yaratishda rang surtmalarini o‘rinli qo‘llaganini ko‘rishimiz mumkin.

O‘zbekistonlik rassomlar rang surtmalaridan tasviriy san’atning ifodaviy vositasi sifatida manzara, naturmort janrlarida ham mahorat bilan ijod qilganlar. Musavvirlar M.Nabiyevning « Amir Temur portreti », R.Ahmedovning « Yoz ne’matlari » mavzuyida ishlangan asarlarida rang surtmalari o‘rinli qo‘llanilgan.

Tasviriy san’atning rangtasvir turining asosi ranglar hisoblanadi. Rang-tasvirda asarning emotsional ta’sir kuchini oshirish maqsadida uning mazmun va mohiyatidan kelib chiqqan holda, ranglarning issiq va sovuq turlaridan foydalaniladi.

Issiq va sovuq gammadagi ranglar ko‘proq manzara janrida qo‘llaniladi. Quyoshning botishi, issiq kun, yoz, kuz mavzulari issiq ranglarda tasvirlansa, qish, qor, ayozli kun manzaralari sovuq ranglarda tasvirlanadi.

Manzara janrida O‘.Tansiqboyevning «Angren – Qo‘qon tog‘ yo‘li» nomli asarini misol tariqasida keltirish mumkin. Portret janrida rassom R.Choriyevning «Keksa» portreti sovuq ranglar ustuvorligida ishlangan. Rangtasvir san’atining mashhur vakillaridan Leonardo da Vinchi, Rafael Santi, Rembrandt, Karl Bryullov, Anri Matiss, Albrext Dyurer, o‘zbekistonlik rangtasvir ustalaridan O‘rol Tansiqboyev, Abdulhaq Abdullayev, Rahim Ahmedov, Malik Nabiyev, Ro‘zi Choriyev, Javlon Umarbekov, Bahodir Jalolov, Alisher Mirzayev, Akmal Ikromjonov, Akmal Nur va boshqa bir qancha rassomlarni aytish mumkin.

Rangtasvir asarlarini yaratishda chiziq va rang dog‘lari ham ifoda vosit asi sifatida foydalaniladi. Tushunarli bo‘lishi uchun bunga izoh berib o‘tamiz. Chiziq – asarda biron-bir narsaning tashqi ko‘rinishini bo‘yoqlar bilan tasvirlangan konturi bo‘lsa, dog‘ esa, biron-bir narsaning rangli silueti, tusli tasviri hisoblanadi. I.Shishkinning « Ayozli shimol », Sh.Abdurashidovning « Guljahon » nomli asarlari shular jumlasidan.

Rangtasvirda ifodaviy vosita sifatida rangdor va yorug‘lik kontrastlaridan ham foydalaniladi. Bunday jarayon mashhur rassom A. Kuindjining «Qayinzor» asarida dog‘ keskin och va to‘q munosabatlar orqali ifodalangan. O‘zbekistonlik rassomlar asarlarida ham bunday ifodaviy vositalarda bajarilgan ishlarni ko‘rish mumkin, masalan, A.Mo‘minov «Chorvoq kuylari», A.Mirzayev «Poshkurtli chevarlar» va boshqalar

Похожие

Tasviriy san’atning turlari va janrlari. 4- sinf

«O‘zbekiston me’moriy yodgorliklari» mavzusida suhbat. 4- sinf

19-20-mavzu Tasviriy san'atda manzara janri 6-sinf

4- mavzu Tasviriy san'atda ramziy belgi va geraldika 7-sinf

«Navro‘z bayrami» mavzusida kompozitsiya ishlash. 4- sinf