Tasviriy san’atda portret. Portret janrida ishlangan asarlarni badiiy idrok etish 5 - sinf - Изобразительное искусство - Учебники (по школьные предметы)

Tasviriy san’atda portret. Portret janrida ishlangan asarlarni badiiy idrok etish 5 - sinf

Загружено в:

20.05.2022

Скачано:

0

Размер:

1836.5 KB

5-sinf tasviriy san’at darsligi asosida 27-mavzu: Tasviriy san’atda portret. Portret janrida ishlangan asarlarni badiiy idrok etish

www.arxiv.u zInson obrazining yaratilishi portret san’ati deb yuritiladi. Portret janrida ayrim shaxs yoki kishilar guruhi tasvirga olinadi. Tasvirning o‘ziga xosligiga ko‘ra, portret dastgohli (kartinalar, byustlar, graﬁk asarlar) va mahobatli (naqsh, koshin, haykal), tantanali va intim, ko‘krakdan va butun bo‘y-basti, yon tomondan, anfas va boshqa ko‘rinishda bo‘ladi.

www.arxiv.u zPortret medallarda, miniatura uslubida ham bajariladi. Portret yakka, ikkilik va guruhli turlarga bo‘linadi. Portretning o‘ziga xos janri – avtoportret. Portret yaratishda insonning anatomik tuzilishidan tortib, ichki ruhiy, ma’naviy holati, shuningdek, tashqi ko‘rinishidagi barcha jihatlar aks ettiriladi. Portret tasviri ishlatilishi bo‘yicha chiziqli va tusli bo‘ladi.

www.arxiv.u zChiziqli rasm och, yengil va umumlashtirilgan bo‘ladi. Chiziqlar orqali badiiy obraz yaratiladi, jadvallar, shartli chizmalar, sinf doskasidagi tasvirlar shular jumlasidandir. Ayrim buyumlarning sharpasi va tashqi ko‘rinishi orqali xarakterli ko‘rinishini tasvirlashda tusli tasvirning oddiy turi tanlanadi, bu siluet deb nomlanadi, ya’ni bir xil tekis tus bilan qoplanib, tashqi ko‘rinish chizig‘i orqali bajariladigan tasvir.

www.arxiv.u zO‘zbekiston xalq rassomi, akademik Malik Nabiyev buyuk siymolar obrazini o‘ziga xos talqin eta olgan iste’dodli mo‘yqalam sohibidir. Uning «Amir Temur» portreti ﬁkrimiz dalilidir. Buyuk sarkardaning taxtda o‘ychan, qilich bandiga qo‘llarini qo‘yib o‘tirgan holati mohirona tasvirlangan. Uning yurt tinchligi, xalq farovonligini o‘ta ziyraklik bilan mushohada etayotganligi ishonarli ko‘rsatilgan.

www.arxiv.u zBoshidagi shohlik toji barvasta qomatiga juda mos tushgan. Uning nihoyatda qattiqqo‘lligi, dovyurak va abjirligi, o‘ta zakovatliligi yuz qiyofasida o‘z ifodasini topgan. M.Nabiyev o‘z ijodida buyuk siymolarning tavalludi munosabati bilan ulug‘ mutafakkir olim Abu Rayhon Beruniyning portretini yaratdi.

www.arxiv.u zAbu Rayhon Beruniy buyuk qomusiy olim sifatida o‘z zamonasining turli fanlarini – astronomiya, ﬁzika, matematika, geodeziya, geologiya, mineralogiya asoslarini puxta egallagan M.Nabiyev ko‘p izlandi, sharqshunos olimlarning ﬁkr-mulohazalariga tayanib, fakt va ko‘rsatmalar asosida, Beruniy yashagan tarixiy davrni chuqur o‘rgandi, X–XI asr Xorazm tangalaridagi shohlar rasmi bilan tanishdi va nihoyat, Beruniy obrazini suratda aks ettirdi.

www.arxiv.u zM.Nabiyev buyuk olimning qiyofasini yaratishdagi izlanishlari orqali 1973-yili Beruniy tavalludining 1000 yilligi munosabati bilan yaratgan portretida, ulug‘ siymoning yaxlit obrazini gavdalantirdi. Rassom Abu Rayhon Beruniyni kamtar va sodda kishi sifatida tasvirlaydi.

www.arxiv.u z

www.arxiv.u z

www.arxiv.u zUning ko‘zlarida donolik, idrok va ijodiy g‘ayrat tuyg‘ulari ko‘rinib turibdi. Bu portret ikkinchi marotaba ham ko‘rik g‘olibi bo‘ldi va UNESKOning «Kuryer» jurnali muqovasida va xorijiy mamlakatlarning ko‘pgina jurnal va gazetalarida hamda otkritka, marka, plakat tarzida bir necha bor nashrdan chiqarildi. Inson obrazini yaratish tasviriy san’atda eng murakkab jarayon hisoblanadi.

Tasviriy san’atning portret janri insonning ma’naviy qiyofasini o‘zida ifodalaydi. Portret orqali inson obrazini mohirona ko‘rsata olgan buyuk rassomlar qatoriga Kamoliddin Behzod, Leonardo da Vinchi, Rembrandt, shuningdek, o‘zbek rassomlaridan Abdulhaq Abdullayev, Rahim Ahmedov, Chingiz Ahmarov, Malik Nabiyev kabi bir qancha rassomlarni kiritish mumkin. www.arxiv.u z

www.arxiv.u z

www.arxiv.u zOdam boshining tasvirini ishlashda–umumiylikdan ususiylikka va xususiylikdan yana umumiylikka o‘tish prinsipiga asoslanadi. Boshqacha aytganda, naturaning qismlarini tahlil qilish orqali umumiy shakl obrazini ifoda etish qoidasiga rioya qilish kerak. O‘quvchilar uni oson egallab olishlari va mazmuni bilan yaxshiroq tanishib chiqishlari uchun tasvir ishlash alohida-alohida bosqichlarga bo‘linadi.

www.arxiv.u zO‘quvchilar rasm chizishda chiziqlardan qanday foydalanishi kerak, bosh shaklini birdaniga aniq chiziq bilan ifodalash kerakmi yoki faqat yengilgina chizish lozimmi, deb so‘raydilar. Bu o‘rinda qalam bilan ma’lum vaqt tahlil qilib, so‘ng shaklni tasvirlash, qog‘oz ustida tez-tez yurgizish va belgilar chizish kerak bo‘ladi. Eng asosiysi, bosib chizmaslik. Chunki qora chiziqlar xatolarni ko‘ra bilishni qiyinlashtiradi. Bu xatolarni tuzatish esa, undan-da qiyin. Ko‘rish xotirasini rivojlantirishga qaratilgan mashqlarni uyda ham davom ettirish foydali.

Похожие

Tasviriy san'atda tarixiy yoki mifologik mavzularda ishlangan portretlarni badiiy idrok etish 6-sinf

Tarixiy mavzuda portret ishlash 6-sinf

Tasviriy san'atda dastgoh rangtasviri. Dastgoh rangtasviri asarlarini badiiy idrok etish 6-sinf

«Men sevgan qahramon» mavzusida portret ishlash. 4- sinf

22-23-mavzu Tarixiy portret ishlash 6-sinf