San'atda oqim va yo'nalishlar 7-sinf - Изобразительное искусство - Учебники (по школьные предметы)

San'atda oqim va yo'nalishlar 7-sinf

Загружено в:

19.09.2022

Скачано:

0

Размер:

947.5 KB

San'atda oqim va yo'nalishlar 7-sinf tasviriy san’at darsligi asosida 1-mavzu:

Tasviriy san'at tarixida buyuk islohotlar davrini boshlab bergan impres-sionizm oqimining pay do bo'lishi aniq tarixiy sana bilan bog'liq. 1874-yilning 15-apreli tasviriy san'atning rangtasvir turida impressionizm oqimiga asos solingan. XIX asr tasviriy san'atida, asosan, katta avlod vakillari tomonidan bajaril-gan buyurtma kartina, ya'ni shohona ko'rinishda, qat'iy tarzda akademik tas viriy san'atining realistik qonuniyatlari asosidayaratilgan tasviriy san'at asarlariga bo'lgan talab o'sha davr madaniy hayotining estetik ehtiyojini belgilab berar edi.

Biroq shu davrga kelib bir guruh rassomlar yaratayotgan kartinala-rida atrof- muhitdan, tabiatdan olgan taassurotlar ta'sirida yuzaga kelgan obrazlar tabiat fasllari, uning o'zgaruvchan holatlari (erta tong, peshin, oqshom, nam havo, yomg'irli kun, bulutli kun va b.), shahar ko'chalari, xiyobonlar tasvirlana boshlandi. An'anaviy rangtasvirdan farqli tarzda ranglarni asosiy vosita sifatida qabul qildilar va o'z palitralarida faqat spektr ranglar (qizil, zarg'aldoq, sariq, yashil, havorang, to'q ko'k, binafsharang)dan foydalangan holda o'z asarlarini bevosita tabiat qo'ynida yaratishga intildilar. Impressionistlarning ijodiy uslubining yana bir jihati ular ranglarni bir-biriga qorishtirish orqali emas, balki turli tusdagi rang surtmalarini yonma-yon surtish vositasida asar yaratdilar. Impressionistlar o'z asarlarida quyosh nuri, yangi unib chiqqan maysa, tiniq suv, suvdagi nilufarlarni (2-rasm) go'zalligini mohirona tasvirlashga intildilar.

1-rasm. Kamil Pisarro. Kaputsinlar xiyoboni. 2-rasm. Klod Mone. Nilufarli hovuz.

Biroq, bu uslub san'at ixlosmandlan va san'atshunoslarning qattiq tanqidiga uchradi. Qolaversa, shu davrda Yevropada, xususan Fransiyada tahlikali siyosiy jarayonlar har yili Luvrda o'tkaziladigan “ Salon” ko^gazmasigz. yangi oqim vakillari qo'yilmasligi ular uchun moddiy jihatidan muammolar keltirib chiqargan bo'lsa-da, ular o'z qarashlari, ilgari surayotgan tendensiyalariga. sodiqlik bilan ijod qilishda davom etdilar. Keyin o'z ittifoqlarini tuzib, 1874-yil 15-aprelda Parijning Kaputsinlar bulvaridagi 35-uyda joylashgan "Gerbua" kafesida o'zlarining dastlabki ko'rgazmalarini tashkil etdilar.

Unda Klod Mone, Ogyust Renuar, Edgar Dega, Pol Sezann, Alfred Sisley kabi rassomlar o'z asarlari bi lan ishtirok etganlar. Namoyish etilgan ishlar orasida Klod Monening aslida nomsiz bo'lgan, biroq ko'rgazmaga osilayotganda Renuarning ukasining taklifl bilan "Quyosh chiqayotganidagi taassurot" deb nomlangan asari (3-rasm) ularni “taassurotchilar" (taassurot fransuzcha "impression") sifatida e'tirof etilishlariga sabab bo'lgan, 3-rasm. Klod Mone. Quyosh chiqayotganidagi taassurot.

Aslida "Figaro" gazetasining jurnalistlari ko'rgazma haqidagi hisobotlarida bu so'zni kinoya bilan ularga qo'yilgan laqab sifatida qo'llaganlar. Omma esa ularni impressionistlar deb atay boshlaganlar. Shu tariqa 1874-yilning 15-aprelidan e'tiboran tasviriy san'at tarixida impressionizm oqimiga asos solingan. Bu oqim tez orada Yevropa, Amerika, Osiyo mamlakatlariga sezilarli ta'sir o'tkazdi hamda san'atda yangi oqim va yo'nalishlarni yuzaga kelishiga zamin yaratdi.

Klod Oskar Mone (1840 - 1926). Impressionizm oqimining asoschilaridan biri. U o'z kartinalarida oddiy kishilarning hayoti, tabiat ko'rinishlarini kuzatuv asosida shakllantirgan taassurotlar asosida yaratgan. Tasviriy san'at asoslarini Ejen Buden-dan o'rgangan. Klod Monening "Sent-Adressdagi plyaj", "Monening Arjantedagi uyi", "Teraklar", "Fontenblo o'rmonida", "Nilufarli hovuz", "Qu-yosh chiqayotganidagi taassurot" kabi asarlari dunyoning eng nufuzli muzey, kartinalar gale-reyalarida saqlanadi. 4-rasm. Klod Mone. Avtoportret

O'zbekiston tasviriy san'atida Lev Bure, Oganes Tatevosyan, Aleksandr Volkov, Pavel Benkov, O'rol Tansiqboev, Anvar Mirsoatov, Javlon Umarbekov, Shuhrat Abdurashidov, Abdumannon Yunusov, Yanis Salpinkidi, Ortig'ali Qozoqov, Dilyus Mirsalimovlarning ijodida impres sionizm elementlarini ko'rish mumkrn. Impressionizm jahon tasviriy san'ati tarixida yangi davr san'atining turli oqim va yo'nalishlari boshlanishiga yo'l ochib berdi. Impressionizmdan keyin urf bo'lgan oqimlardan biri postimressionizm deb atalib, uning vakillari impressionistlarning tas viriy usullaridan ilhomlanib, realistik tasviriy san'at qonuniyatlaridan oqilona foydalangan holda asosiy e'tiborni asarlarning falsafiy va ramziy ma'nosini ochib berishga intildilar

5-rasm. Yanis Salpinkidi. Milliy matolar fonidagi guldasta Rassomlar va tasviriy san'at ixlos-mandlari orasida alohida qiziqish uyg'otgan oqimlardan biri ishlanish uslubiga ko'ra puantilizm deb ataluvchi neoim pressionizm oqimi bo'ldi. Bu oqimning asoschilari Jorj Sera, Pol Sinyak bo'lib, ular o'z asarlarini sof, toza spektr ranglar, ya'ni kamalakning yetti rangidan foydalanib, rang surtmalarini yonma-yon qo'yib rasm ishlash uslubini kashf etdilar.

6-rasm. Dilyus Mirsalimov. Daraxt. Ular qo'llagan rang surtmalari to'rtburchak va yumaloq shaklda bo'Iganligi uchun ulaming ish uslublarini puantilistik uslub deb atadilar (puantilizm - fransuzcha "puantillisme" — nuqtalar bilan ishlash). O'zbekistonlik rassom Dilyus Mirsalimovning "Da raxt" nomli rangtasvir asari puantilizm uslubida ishlangan (6-rasm). Bu asarlarda rang surtmalari xuddi mozaika kabi surtilgan bo'lib, rang-lar bir-biri bilan ta'sirlanib boshqacha tusda ko'rinadi. Masalan, sariq va havo rang yonma-yon surtilganda ular uzoqdan kuzatilsa yashil tusli rang sifatida idrok etiladi. Sariq va qizil ranglar yonma-yon surtilganda esa zarg'aldoq gamma hosil bo'ladi.

7-rasm. Kamil Pisarro. Avtoportret. 8-rasm. Kamil Pisarro. Yomg'irli kun.

Tasviriy san'atda "fovizm" deb ataluvchi oqim ham rassomlar nomi bi-lan bog'liq. 1905-yilda Anri Marke, Jorj Rio, Anri Deren, Anri Matis o'z qarashlari, rangtasvir kartinalari yaratish uslubiga ko'ra realistik tasviriy san'atning qonun-qoidalarga, ayniqsa, perspektiva, borliqni aynan tasvirlashda qo‘llaniladigan qonuniyatlarga amal qilmay ishlaganliklari uchun ularni "yovvoyilar" (fransuzcha "fauvizme", "fauve" — yovvoyilar) deb atashgan. Bu uslub vakillari realizm, naturalizm, impressionizm uslubla- ridan farqli ravishda sodda primitiv asarlar, jumladan, o'rta asr san'ati, Sharq xalqlari san'ati uslubiga yaqin bo'lgan asarlar yaratishga intildilar.

Keyinchalik tasviriy san'atda keng tarqalgan uslublardan bin kubizm bir qator yetakchi rassomlar e'tiborini tortdi. Shunday qilib, jahon tasviriy san'ati tarixida bir qator oqim va yo'na-lishlar vujudga keldi. Endilikda yuqorida nomlari tilga olingan rassom-lardan tashqari Vinsen Van Gog, Anri de Tuluz-Lotrek, Anri Matiss, Edgar Dega, Ejen Delakrua, Onore Dome, Jan-Batis Kamil Koro, Ogyust Renuar, Pol Sezann, Alfred Sisley kabi rassomlar tomonidan yaratilgan kartinalar san'atshunoslar hamda san'at ixlosmandlari tomonidan yuqori baholanib kelinmoqda.

Похожие

4- mavzu Tasviriy san'atda ramziy belgi va geraldika 7-sinf

O'rta asrlar san'atida usul va yo'nalishlar 6-sinf

19-20-mavzu Tasviriy san'atda manzara janri 6-sinf

7-mavzu Amaliy bezak san'atining obrazli tizimi 7-sinf

Tasviriy san'atda dastgoh rangtasviri. Dastgoh rangtasviri asarlarini badiiy idrok etish 6-sinf