Qo'qon xonligida madaniy hayot 8-sinf - История - Учебники (по школьные предметы)

Qo'qon xonligida madaniy hayot 8-sinf

Загружено в:

06.07.2020

Скачано:

0

Размер:

1533.3525390625 KB

Company NameName of PresentationQo'qon xonligida madaniy hayot 8-sinf O’zbekiston tarixi fani darsligi asosida 37-mavzu

Umarxon va ilmiy-madaniy muhit Qo'qon xonligida madaniyat ham rivojlanib bordi. Shahar va qishloqlarda ko'plab maktab, madrasa va masjidlar qurilib, yoshlar o'qitilgan, ularga hunar o'rgatilgan. Qo'qonda 120 ta maktab, 40 ta madrasa va masjid, Marg'ilonda 80 ta maktab, 10 ta madrasa va masjidning faoliyat yuritganligi buning guvohidir.

Qo'qon xoni Umarxon ilm, madaniyat, san'at, adabiyot rivojiga, madrasalarda o'qish-o'qitish ishlarini yaxshilashga, turli kasb-hunar maktablarining ochilishiga e'tibor bergan, qo'llab- quvvatlagan.

Umarxon sa'y- harakatlari natijasida Qo'qonda XIX asr boshlarida o'ziga xos ilmiy- madaniy muhit vujudga keladi. Uning asoschisi ma'rifatparvar hukmdor va hassos shoir Umarxon (1787-1822) edi.Qo’qon xoni Umarxon

Qo'qon ilmiy- madaniy muhitining rivojida Umarxonning umr yo'ldoshi, mashhur shoira Nodirabegimning hissasi katta bo'ldi. Nodirabegim

Umarxon Amiriy taxallusi bilan ko'plab she'rlar yozgan. Uning atrofida 70 dan ortiq shoir yig'ilgan. 1821-yilda Fazliy Namangoniy Umarxon amriga binoan, 63 shoirning she'rlarini o'z ichiga olgan «Majmuayi shoiron» to'plamini tuzgan. 10 ming misradan ortiq o'zbek, fors-tojik tilidagi g'azal, muxammas, tuyuq janrlaridagi she'rlar to'plangan devon yaratilgan.

Maxmur va Gulxaniy Amir Umarxon davridagi yirik shoirlardan biri Maxmur (asl ismi Mahmud) XVIII asr oxirida tug'ilib, 1844-yili vafot etgan. Qo'qondagi Madrasayi Mirda o'qigan, keyin Amir Umarxon qo'shinida sipohiylik qilgan. Maxmurning hajviy she'rlar devoni saqlangan bo'lib, unda 69 asr (3717 misra) jamlangan. Maxmur 310D091B 2A0C 10 01 310D091B 2A0C 180203

Bu davr adabiyotining yana bir yirik namoyandasi Gulxaniy (Muhammad Sharif) bo'lgan. U 1770-yilda hozirgi Tojikistonning Tavildara tumanida tug'ilgan. Gulxaniy Boshlang'ich ta'limni qishlog'ida olgan. Muhtojlik oqibatida Namanganga kelib mardikorlik qilgan. Keyinchalik Qo'qonda istiqomat qiladi.

Uvaysiy Uvaysiy oilasi o'z davrining ilg'or va ma'rifatli oilalaridan edi. Otasi ham o'zbek, ham tojik tilida qalam tebratgan. Oiladagi muhit Uvaysiyda ijod qobiliyatini yuzaga chiqardi. Uvaysiy Navoiy, Lutfiy, Bobur, Fuzuliy, Hofiz va Jomiy ijodlarini qunt bilan o'rgandi.Uvaysiy

Amir Umarxon Marg'ilon hokimi bo'lib turgan yillarda (1806-1807) Uvaysiy el orasida tanilgan shoira edi. Undagi shoiralik iste'dodi Umarxonning xotini Nodirani o'ziga rom etgan. Umarxon Qo'qon taxtiga o'tirgach, Uvaysiy Qo'qonga taklif etilgan.

Uvaysiyning adabiy merosida 269 g'azal, 29 muxammas, 3 doston va boshqalar bor. Asarlarida insonni e'zozlash, do'stlik, vafo, sadoqat g'oyalari, el-yurt dardi, xalq hasrati kuylanadi. Uvaysiy ijodining yuksak badiiyligini uning anor haqidagi quyidagi she'ri misolida yaqqol ko'rish mumkin: Bu na gumbazdir, eshigi, tuynigidan yo 'q nishon, Necha gulgun pok qizlar manzil aylabdur makon. Tuynigin ochib, alarning holidan olsam xabar, Yuzlarida parda tortug'liq tururlar, bag'ri qon.

Mohlaroyim-Nodira O'zbek shoirasi, ma'rifatparvar davlat arbobi Mohlaroyim- Nodira (1792-1842) Andijonda tug'ilgan. Otasi Rahmonqulbiy Andijon hokimi bo'lib, Qo'qon xoni Olimxonning tog'asi edi. Umarxon Marg'ilonga hokim etib tayinlanganidan keyin Nodiraga uylangan.

Nodira olimlar, xattot va naqqoshlarni Qo'qonga to'plagan, ko'p kitoblarni qayta ko'chirtirgan. Kitob muqovasining did bilan ishlanishiga e'tibor beradi. Yaxshi xattotlarga, naqqoshlarga tilla qalam, kumush qalamdon sovg'a qilgan.

Boborahim Mashrab Qo'qon xonligida ijod qilgan ulug' insonlardan biri iste'dodli va isyonkor shoir Boborahim Mashrab edi (1640-1711). U Namanganda tug'ilgan. 7 yoshligida xat-savodi chiqqan. 15 yoshidan boshlab tasavvuf ilmini egallay boshlagan. 18 yil davomida dunyoning juda ko'p mamlakatlarini kezib chiqqan.Boborahim Mashrab 3A021802

Mashrab o'z she'rlarida hukmron tabaqalarining mehnatkash xalqqa o'tkazgan jabr-zulmlarni, ochko'zligini ba'zi ruhoniylarning, eshonlarning avom xalq ruhini do'zax va oxirat azoblari bilan dahshatga solayotganligini ayovsiz fosh etadi. Xalqning og'ir, ayanchli ahvoliga achinadi. Mashrab bitgan quyidagi satrlar buning dalilidir. Dili tig'i sitamdin pora bo'lg'on xalqni ko'rdim, Tani dard-u alamdan yora bo‘lg'on xalqni ko'rdim.2A0C 0F1F1A 0D19 0203 022B 1B 19 1B 0C 130208 1402130F06 0C 2A0C 130C

Похожие

Qo'qon xonligida iqtisodiy hayot 8-sinf

XVI asrda Buxoro xonligida madaniy hayot 8-sinf

Ashtarhoniylar davrida Ma'naviy-ma'rifiy, madaniy hayot 8-sinf

Qo'qon xonligi shaharlari 8-sinf

Qo'qon xonligining tashkil topishi 8-sinf