Soda ishlab chiqarish. 9 - sinf - Химия - Учебники (по школьные предметы)

Soda ishlab chiqarish. 9 - sinf

Загружено в:

02.10.2019

Скачано:

0

Размер:

3416.5673828125 KB

Soda ishlab chiqarish 9-sinf Kimyo fani darsligi asosida 22-mavzu

Soda – Na 2 CO 3 natriyning eng muhim birikmalaridan bo‘lib, xalq xo‘jaligi uchun amaliy ahamiyatga ega.

Sanoatning ko‘p tarmoqlarida sodadan xomashyo sifatida foydalaniladi, xususan, shisha ishlab chiqarishda shixtaning (xomashyolarning aniq nisbatlardagi aralashmasi) asosiy tarkibiy qismi, sellyulozadan qog‘oz tayyorlashda, to‘qima materiallar ishlab chiqarishda foydalaniladi.

Yog‘-moylar tarkibidagi yog‘ kislotalarni, sintetik yog‘ kislotalarini neytrallab sovun olishda, neft qazib olishda burg‘ulash ishlarini yengillashtirish, neftni qayta ishlashda naften kislotalaridan yuvuvchi vositalar tayyorlashda, natriyning boshqa tuzlarini sintez qilishda soda ishlatiladi.2B 1F0403 1E 05 05

Soda tabiatda juda oz miqdorda uchrab, unga bo‘lgan sanoat ehtiyojini qondira olmaydi. Shuning uchun uni arzon xomashyodan sintez qilib olish muhim ahamiyat kasb etadi.

Bu yo‘nalishda dastlabki texnologik jarayon XVIII asrda fransuz vrachi L.Leblan tomonidan taklif etilgan «sulfat usuli» (yoki «Leblan usuli») bo‘lib, unda osh tuzi sulfat kislota yordamida natriy sulfatga o‘tkaziladi.

Natriy sulfat esa ko‘mir bilan qizdirilib, natriy sulfidga aylantiriladi . Natriy sulfid kukun holidagi ohaktosh bilan qizdirilib, soda hosil qilinadi: NaCl→Na 2 SO 4 →Na 2 S→Na 2 CO 3 2NaCl + H2SO4 → Na2SO4 + 2HCl↑ Na 2 SO 4 + 2C → Na 2 S + 2CO 2 ↑ Na 2 S + CaCO 3 → Na 2 CO 3 + CaS

Ohaktosh bilan qizdirilganda hosil bo‘lgan sodani ajratib olish uchun qattiq aralashma maxsus tegirmonda maydalanib, suvda eritiladi.

CaS suvda yomon eriydi, eritma undan ajratilib, bug‘latiladi va soda kristallari olinadi. Bu texnologik jarayon qimmatga tushganligi sababli keyinchalik boshqa tejamli usul («ammiakli usul») bilan almashtirilgan.

«Ammiakli usul» E.G. Solve tomonidan taklif etilgan bo‘lib, bunda ammoniy xloridga so‘ndirilgan ohak bilan ishlov berilganda hosil bo‘ladigan ammiak bilan osh tuzining konsentrlangan eritmasi to‘yintiriladi va unga bosim ostida karbonat angidrid yuboriladi.

Eritma sovutilganda sovuq eritmadan yomon eriydigan natriy gidrokarbonat cho‘kmaga tushadi, uni ajratib olib qizdirilsa, soda hosil bo‘ladi.3D 1C0E04 140504070C

2NH4Cl + Ca(OH)2 → 2NH3 + CaCl2 + 2H2O NH 3 + CO 2 + H 2 O → NH 4 HCO 3 NH4HCO3 + NaCl → NaHCO3 + NH4Cl 2NaHCO 3 → Na 2 CO 3 + CO 2 + H 2 O

Soda Na 2 CO 3 . 10H 2 O holatda kristallogidrat tuz bo‘lib, bevosita “kir sodasi” nomi bilan yuvish vositasi sifatida ishlatiladi.

Uni yuqori haroratda qizdirib, kalsinatsiyalangan (suvsizlantirilgan) soda – Na 2 CO 3 (temir sodasi) olinadi.

NaHCO 3 holida esa ichimlik sodasi deb atalib, kundalik turmushda turli maqsadlarda ishlatilad i.

Похожие

Kimyoviy ishlab chiqarish istiqbollari. 9 - sinf

O‘zbekistonda metallurgiya. Cho‘yan va po‘lat ishlab chiqarish. 9 - sinf

Sanoatda sulfat kislota ishlab chiqarish. 8 - sinf

Temir. 9 - sinf

Qotishmalar. 9 - sinf