Metallarning tabiatda tarqalishi, olinishi va ishlatilishi. 9 - sinf - Химия - Учебники (по школьные предметы)

Metallarning tabiatda tarqalishi, olinishi va ishlatilishi. 9 - sinf

Загружено в:

02.10.2019

Скачано:

0

Размер:

6218.1748046875 KB

Metallarning tabiatda tarqalishi, olinishi va ishlatilishi 9-sinf Kimyo fani darsligi asosida 15-mavzu0102

Reja: 2 3 Metallarning tabiatda uchrashi1 Olinishi Ishlatilishi

Davriy sistemadagi 118 elementning 90 dan oritig‘i metallardir Hozirgi kunda turmushni metallarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi, o‘nlab metallar va qotishmalar xalq xo‘jaligining barcha sohalarini qamrab olgan.m e t a ll nemetall

Og‘ir yuklarni tashuvchi va yengil mashinalar, qishloq xo‘jaligi mashinalari, teplovoz, paravoz, samolyotlardan tortib oddiy igna, mix, ruchka va hokazolar barchasi metallardan yasalgan .

Temir, mis, rux, nikel, kobalt, alyuminiy, magniy, volfram, molibden, tantal, titan, niobiy kabi metallar va po‘lat, cho‘yan, babbit, duralyuminiy, nixrom singari qotishmalar katta amaliy ahamiyatga egadir. Temir mis rux nikel kobalt alyuminiy

Olinishi. Metallurgiyaning asosiy vazifalari metallarni birikmalaridan qaytarish va metallarni boshqa moddalardan ajratishdan iborat.

Sanoatda metallarni olish usullarining barchasi oksidlanish- qaytarilish reaksiyalariga asoslangan bo‘lib, hozirgi kunda quyidagi usullardan foydalaniladi: Pirometallurgik usullar Gidrometallurgik usullar. Elektrometallurgik usullar

Pirometallurgik usullarda metallarni olish yuqori haroratlarda metall birikmalarini bevosita termik ishlovdan o‘tkazishga (passiv metallarni olish) yoki uglerod, uglerod (II)-oksid, alyuminiy, kremniy yoki vodorod yordamida metall oksidlarini qaytarishga asoslangan

Gidrometallurgik usullarda metallar olish ularning birikmalarini eritmaga o‘tkazib, yuqori haroratlarsiz, elektroliz yordamida yoki boshqa metallar ta’sir ettirib qaytarishga asoslangan: CuO + H 2 SO 4 → CuSO 4 + H 2 O CuSO 4 + Fe → FeSO 4 + Cu↓

Ishlatilishi. Metallar xalq xo‘jaligining barcha sohalarida ishlatiladi. Inson hayotiy faoliyati uchun foydalanish darajasi bo‘yicha metallar oldingi o‘rinlarda turadi

Ishlatilish sohasiga qarab, metallar shartli ravishda qora va rangli metallarga bo‘lingan. Qora metallar – temir va uni qayta ishlashning asosiy mahsulotlari cho‘yan va po‘latlardir. Rangli metallar – temirdan boshqa etallar va ularni qayta ishlashdan olingan mahsulotlaridir.

Metallarning zichligi 5 kg/m 3 dan katta bo‘lsa, og‘ir va undan kichik bo‘lsa, yengil metallarga farqlanadi: Yengil metallar (litiy, natriy, kaliy, kalsiy, alyuminiy, magniy, titan va b.). Eng yengil metall litiy bo‘lib, zichligi 0,5 g/sm 3 . Og‘ir metallar (kadmiy, nikel, simob, qalay, qo‘rg‘oshin, mis, kobalt va b.). Eng og‘ir metall osmiy bo‘lib, zichligi 22,6 g/sm 3 .

Indiy va kumush nurni yaxshi aks ettirganligi uchun projektor va reflektorlar tayyorlashda ishlatiladi.

Qadimgi vaqtlarda asl metallar: oltin va kumush hamda misdan to‘lov vositalari bo‘lgan pul birliklari tayyorlanib, turmushda ishlatilgan.

O‘zbekistonda hozirgi kunda 40 ta qimmatbaho metall konlari qidirib topilgan. Olmaliq kon-metallurgiya kombinati eng yirik korxonalardan biri bo‘lib, Qalmoqqir konida qazib chiqarilgan ruda asosida ishlaydi va rangli metallar ishlab chiqaradi.

Похожие

Suvning tabiatda tarqalishi. Uning tirik organizmlar uchun ahamiyati, ishlatilishi. 7 - sinf

Metallarning fizik va kimyoviy xossalari. 9 - sinf

Murakkab efirlar. Olinishi va xossalari. Ishlatilishi. 10 - sinf

Ko’p atomli spirtlar. Olinishi va xossalari. Ishlatilishi. 10 - sinf

Temir. 9 - sinf