Alyuminiy. 9 - sinf - Химия - Учебники (по школьные предметы)

Alyuminiy. 9 - sinf

Загружено в:

02.10.2019

Скачано:

0

Размер:

2429.66015625 KB

Alyuminiy 9-sinf Kimyo fani darsligi asosida 25-mavzu

Reja: 2 3 4 Atom tuzilishi 1 Tabiatda tarqalishi Kimyoviy xossalari Fizik xossalari

Elementlar davriy sistemasida joylashgan o‘rni. Kimyoviy belgisi–Al. Nisbiy atom massasi 26,9815 ga teng. Alyuminiy pelementlar oilasiga kiradi.Alyuminiy davriy sistemaning III guruhi bosh guruhchasida 13-tartib raqami bilan joylashgan.

Atom tuzilishi Alyuminiyning tashqi elektron pog‘onasida uchta elektron bor.Kimyoviy reaksiyalarda uchta elektronini berib, alyuminiy +3 zaryadlangan ionga aylanadi. Barcha barqaror birikmalarida +3 oksidlanish darajasini namoyon qiladi.

Tabiatda tarqalishi Alyuminiy tabiatda eng ko‘p tarqalgan metall bo‘lib, Yer qobig‘idagi massa ulushi 7,45% ni tashkil etadi. Al Al

Alyumosilikatlar – anion sifatida tarkibiga alyuminiy va kremniy, kationlar sifatida tarkibiga ishqoriy va ishqoriy-yer metallar kiradigan tuzlardir.

Alyumosilikatlarga dala shpatlari K 2 O . Al 2 O 3 . 6SiO 2 yoki K(AlSi 3 O 8 ), slyudalar K 2 O . 2H 2 O . 3Al 2 O 3 . 6SiO 2 yoki KAl 2 (AlSi 3 O 10 )(OH) 2 kiradi. Alyumosilikatlarning nurashi natijasida gillar hosil bo‘ladi

Alyuminiy muskul to‘qimasida 0,07–2,8 10 –4 %, ilikda (4–27) . 10 –4 %, qonda 0,39 mg/l miqdorda bo‘ladi. Har kuni ovqat bilan 2,45 mg iste’mol qilinishi kerak. Inson organizmida (70 kg) o‘rtacha 61 mg miqdorda bo‘ladi.

Olinishi. Alyuminiy elektrotermik usulda olinadi. Bunda suyuqlantirilgan kriolitda (Na 3 AlF 6 ) erigan alyuminiy oksid elektrolit bo‘ladi.

Sanoatda ishlatiladigan elektrolizyor po‘latdan tayyorlangan bo‘lib, uning ichi ko‘mir bilan qoplangan, ko‘mir qatlami manfiy qutbga ulanib, katod vazifasini bajaradi.

Fizik xossalari. Alyuminiy – kumushsimon oq rangli, qattiq metall. Alyuminiy yaxshi bolg‘alanadi, undan sim tortish oson, issiqlik va elektr tokini yaxshi o‘tkazadi. Suyuqlanish harorati 660,5°C, zichligi 2 698 kg/m 3 ; izotop soni 11 (22 → 31);

Kimyoviy xossalari. Odatdagi haroratda alyuminiy havoda o‘zgarmaydi, chunki u havoda tez oksidlanadi va uni yupqa, mustahkam oksid pardasi suv va boshqa oksidlanish holatidan himoya qilib turadi: 4Al + 3O 2 → 2Al 2 O 3

Alyuminiy ko‘pchilik metallarning oksidlari bilan ham ta’sirlashadi. Agar alyuminiy va temir (II, III)-oksidlarni aralashtirib, cho‘g‘lanib turgan sim tekkizilsa, juda shiddatli ekzotermik reaksiya sodir bo‘ladi: 8Al + 3Fe3O4 → 4Al2O3 + 9Fe + 3 300 kJ

Ishlatilishi. Alyuminiy va uning qotishmalari yengilligi va havo, namlik ta’siriga chidamli bo‘lganligi uchun xalq xo‘jaligida keng ishlatiladi. Masalan, dyuralyuminiy (95% Al, 4% Cu, 0,5% Mg, 0,5% Mn) po‘lat kabi mustahkam, lekin undan uch barobar yengil.

Alyuminiy qotishmalari raketa, aviatsiya, kemasozlik, temiryo‘l transporti, qurilish, asbobsozlikda ishlatiladi.

Похожие

Temir. 9 - sinf

Qotishmalar. 9 - sinf

Silikat sanoati. 9 - sinf

Atom yadrosi. 9 - sinf

Ishqoriy metallar. 9 - sinf