Daromad solig'i 9-sinf - Экономика - Учебники (по школьные предметы)

Daromad solig'i 9-sinf

Загружено в:

15.02.2022

Скачано:

0

Размер:

2921.5 KB

9-sinf iqtisodiy bilim asoslari darsligi asosida 15-mavzu:DAROMAD SOLIG‘I

FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 1. Rasmlardagi fuqarolarning daromad manbalarini ayting. 2. Bu fuqarolar o‘z daromadlaridan davlatga soliq to‘lashlari kerakmi? 3. Daromad solig‘i o‘z to‘lovchilariga qanday ko‘rinishlarda qaytib keladi? 4. “ Kim ko‘p daromad qilsa, o‘sha ko‘proq soliq to‘lashi lozim”, degan fikrga o‘z munosabatingizni bildiring

Har bir fuqaro o‘z daromadlaridan soliq to‘lashi shart. Soliq to‘lovlari davlat budjetiga kelib tushadi va soliq to‘lovchilarga ta’lim, tibbiy xizmat, mudofaa, jamoat tartibini saqlash, nafaqa, pensiya, stipendiya va boshqa davlat korxonalari tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar va yordam pullari ko‘rinishida qaytib keladi. Shu bois soliqlarni o‘z vaqtida to‘lash har bir fuqaro uchun ham qarz, ham farz.

Daromad solig‘i to‘g‘ri soliqlar sirasiga kiradi. Daromad solig‘i jismoniy shaxslarning jami yillik daromadidan olinadi. Demak, jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi soliq solish obyekti hisoblanadi.

Ma’lumki, har bir kishining yillik daromadi: ish haqi, mukofotlar, mulk ijarasidan olingan daromad, bankka qo‘yilgan omonatdan kelgan foizlar, aksiyadan olingan dividendlar va tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromadlardan tashkil topishi mumkin.

2019- yilgacha jismoniy shaxslar daromadiga 4 pog‘onali soliq solinar edi. Bunda daromadining 22,5% gacha qismi soliq sifatida undirilar edi. 2019- yildan boshlab ish haqi fondiga soliq yukini pasaytirish va jismoniy shaxslarning daromadlari bo‘yicha daromad solig‘ini hisoblashni soddalashtirish maqsadida 12% lik yagona stavka b е lgilandi.

Jismoniy shaxslar aksiya va boshqa qimmatli qog‘ozlardan oladigan dividendlaridan, omonat foizlaridan 2019- yilgacha 10 foizli stavkadan undirilib k е lingan bo‘lsa, 2019- yildan bu stavka 5% ga tushirildi. Ya’ni soliq stavkasi ikki baravarga pasaytirildi.

Mahalliy hokimiyat tomonidan berilgan maxsus ruxsatnoma – patent asosida yakka tartibda tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslar tadbirkorlikdan olgan daromadlaridan qat’iy belgilangan soliq to‘laydilar. Ya’ni bu fuqarolar tadbirkorlik faoliyatidan qancha daromad olishlaridan qat’i nazar, ula rdan belgilangan miqdo rda da romad solig ‘i undi riladi.

L е kin 2019- yildan, ya’ni yangi soliq islohotlaridan k е yin mutasaddi organlarga xususiy tadbirkorlar tomonidan qat’iy b е lgilangan stavka bo‘yicha soliqqa tortiluvchi faoliyat turlarini qayta ko‘rib chiqish va ularning sonini kamaytirish topshirildi. Daromad solig‘i to‘lovchilari, daromad solig‘i stavkalari va uni hisoblash bilan bog‘liq tartib va qoidalar Soliq kodeksida o‘z aksini topadi.

Aynan shu maqsadda soliq islohotlari bilan bir vaqtda amaldagi Soliq kod е ksiga ham zarur o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritildi. Jismoniy shaxslardan undiriladigan daromad solig‘i stavkalarining 2018-yilgi va 2019-yilgi stavkalarini 81-betdagi jadval bo‘yicha solishtirib ko‘rish mumkin.

Ish haqidan olinadigan soliqlarni va boshqa ijtimoiy to‘lovlarni korxona hisobchisi hisoblaydi. Hisoblangan soliqlar ish haqidan chegirib davlat budjetiga o‘tkaziladi. Shunday bo‘lsa-da, daromaddan undiriladigan soliqni hisoblay olish har bir fuqaro uchun muhimdir.

Amaliy mashq . Firma o‘z xodimiga 2019- yil yanvar oyi uchun 2 000 000 so‘m ish haqi hisobladi. Xodimda o‘zi ishlaydigan korxonaning aksiyalari ham bor va u bu aksiyalardan divid е nd ko‘rinishida 450 000 so‘m daromad qiladi. Uning bankdagi omonatlari 350 000 so‘m omonat foizi sifatida daromad k е ltiradi. Xodim davlatga qancha daromad solig‘i to‘lashi k е rak? Firma xodimining ish haqidan to‘lanadigan soliq: 2 000 000 . 12% = 240 000 so‘m; Uning aksiyalari divid е ndlaridan to‘lanadigan soliq: 450 000 . 5% = 22 500 so‘m; Uning omonatlari foizlaridan to‘lanadigan soliq: 350 000 . 5% = 17 500 so‘m; Firma xodimi yanvar oyi uchun davlatga 240 000 + 22 500 + 17 500 = = 280 000 so‘m daromad solig‘i to‘lashi k е rak.

Eslatma: Fevral oyi uchun soliq miqdorini hisoblashda xuddi yuqoridagiga o‘xshash ish tutiladi. Lekin soliq faqat fevral oyi uchun emas, balki yil boshidan buyon o‘tgan 2 oy uchun hisoblanadi va yanvar oyida to‘langan soliq miqdori undan ayriladi. Jismoniy shaxslar kabi yuridik shaxslar ham o‘zlarining faoliyati natijasida olgan daromadlaridan foyda solig‘iga tortiladilar. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan soliq islohotlari natijasida 2019-yil 1- yanvardan boshlab yuridik shaxslardan undiriladigan foyda solig‘i: - tijorat banklari uchun 22 dan 20% ga; - boshqa yuridik shaxslar uchun 14 dan 12% ga tushirildi. Soliq s tavkasining tushirilishi soliq to ‘lovchilariga soliq yukini kamaytirish va hosil bo‘lgan qo‘shimcha mablag‘larni korxonani rivojlantirishga va inv е stitsiyalarga yo‘naltirishga imkon yaratadi. Shuning bilan bir paytda, ayrim turdagi yuridik shaxslar uchun foyda solig‘ining alohida stavkalari b е lgilandi. Buni quyidagi jadvalda ko‘rish mumkin.