Internetda saqlanayotgan axborot manbalarining xavfsizligi muammolari 11-sinf - Информатика и ИТ - Учебники (по школьные предметы)

Internetda saqlanayotgan axborot manbalarining xavfsizligi muammolari 11-sinf

Загружено в:

13.02.2020

Скачано:

0

Размер:

2765.48046875 KB

11-sinf Informatika va axborot texnologiyalari fani darsligi asosida 30-mavzuInternetda saqlanayotgan axborot manbalarining xavfsizligi muammolari

Internet tizimi orqali tarqatilayotgan har qanday ma’lumotlar hamma vaqt bir necha yo‘nalishlar va serverlar orqali o‘tib kerakli manzilga yetib keladi.

Internet tizimi har qanday axborot manbasiga cheklovsiz murojaat qilish imkoniyatini ta’minlashdir. Axborot xavfsizligi muammosi esa, ma’lum darajada ma’lumotlardan foydalanishdagi cheklovlar tizimiga olib keladi.

Kriptografiya usullari asosida axborotni maxfiylashtirish shifrlash algoritmi yotadi. Lekin boshlang’ich ma’lumotga qaytish uchun, shifrlash algoritmini aniqlash kaliti zarur.

Simmetrik shifrlash algoritmlari foydalanuvchilar uchun ma’lum deb hisoblanadi. Axborot xavfsizligining asosida simmetrik kalitlar maxfiyligi darajasi yotadi. Simmetrik shifflash

Asimmetrik kalit usulida ma’lumot jo‘natuvchi ochiq kalit bilan axborotni shifrlaydi, qabul qiluvchi esa yopiq kalit yordamida faylni deshifrlaydi (yashirin ma’lumotni ochadi).

Simmetrik shifrlash usulidagi kamchiliklardan xoli, amerikalik olimlar R. Rivest, A. Shamir va L. Adelman tomonidan kashf etilgan RSA asimmetrik kalitlar asosidagi shifrlash usuli hozirgi paytda keng tarqalgan.

1977-yili mashhur yozuvchi va aniq fanlarning jonkuyari Martin Gardner Scientific American jurnalida qiziqarli matematika bo‘yicha risolasini “Oshkor etish uchun million yil ketuvchi mutlaqo yangi shifr” deb nomladi. n= 114 381 625 757 888 867 669 235 779 976 146 612 010 218 296 721 242 362 562 561 842 935 706 935 245 733 897 830 597 123 563 958 705 058 989 075 147 599 290 026 879 543 541. Martin Gardner ScientificShifrlash usulini ko‘rsatib, ochiq kalit uchun n ning qiymatini ham taqdim qildi:

Elektron raqamli imzo (ERI) - elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini ERIning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus o‘zgartirish natijasida hosil qilingan hamda ERIning ochiq kaliti yordamida elektron huj- jatdagi axborotda xatolik yo'qligini aniqlashdan iborat.

ERI qonunda talab etilgan shartlarga rioya qilinganda qog‘oz hujjatga shaxsan qo‘yilgan imzo bilan bir xil ahamiyatga egadir.

ERI ma’lumotlarni kriptografik o‘zgartirish natijasida hosil qilingan belgilarning tartiblangan ketma-ketligidir.

ERI Internet tizimida harakatlanayotgan har qanday hujjat uchun uning yaxlitligini buzish yoki mazmunini o‘zgartirish imkoniyati bo‘lishi mumkin.

Hozirgi paytda, bunday xatar ayniqsa bank tizimida moliyaviy to‘lov xabarnomasi uchun o‘ta xavflidir. Chunki xabamomadagi manzil yoki mablag‘ miqdorini o‘zgartirish o‘ta noxush voqealarga olib kelishi muqarrar.

ERI ni olish uchun O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi davlat xizmatlari agentligiga murojaat qilinadi va belgilangan tartibdagi ariza to'ldirib ro‘yxatdan o'tiladi.

Savol va topshiriqlar 1. Simmetrik shifrlash usullarining maxfiylik mezoni nimadan iborat? 2. RSAusuli bo‘yicha kalitlarni hosil qilish algoritmini tushuntiring.

Похожие

Axborot xavfsizligi muammolari. Axborotlarni himoyalashning tarkibiy qismlari va usullari 11-sinf

Axborot xavfsizligi tushunchasi va samaradorligi ko‘rsatkichlari 11-sinf

Internetda ma’lumotlarni izlash 7-sinf

Internetda ishlashni ta’minlovchi dasturlar 7-sinf

Axborotlarni himoyalash va antiviruslar haqida 7-sinf