Yer yuzasi relyefining asosiy shakllari 5 -sinf - География - Учебники (по школьные предметы)

Yer yuzasi relyefining asosiy shakllari 5 -sinf

Загружено в:

19.09.2020

Скачано:

0

Размер:

5794.7041015625 KB

5-sing Geografiya darsligi asosida 16 § - mavzuYer yuzasi relyefining asosiy shakllari01 03 09

Har yili Yer ostidan yuz millionlab tonna neft, gaz, ko‘mir, torf hamda temir, mis, aluminiy va boshqa metall rudalari, tuzlar qazib olinadi. Neft qazib olish Ko’mir qazib olish Tuz qazib olish

Okeanlar tagi ham quruqliklarga o‘xshagan, juda notekis. Yer yuzasining bunday notekisligiga Yerning ichki kuchlari asosiy sabab bo‘lgan. Bu kuchlar ta’sirida Yer yuzasining ayrim joylari ko‘tariladi, boshqa joylari cho‘kadi, Yer po‘sti yorilib, lavalar oqib chiqadi, vulqon tog‘larini hosil qiladi. Lava Vulqon

Yer yuzasi relyefini tashqi kuchlar ham o‘zgartiradi. Tashqi kuchlar suv, shamol, muzliklar, quyosh nuri, organizmlardan iborat.

Suv tog‘ jinslarini yemiradi, oqizib ketadi va past, chuqur joylarni to‘ldiradi, vodiylar, daralarni hosil qiladi. Chuqur joylarning o‘rnida, tekis yerlar bunyod bo‘ladi.29 24 2A 16060D

Shamol mayda jinslarni uchirsa ham uzoq vaqtda juda ko‘p miqdordagi qumlarni uyub tashlaydi. Qattiq toshlar kunduzi Quyosh nuridan qiziydi, kechasi soviydi. Natijada yorilib, maydalanib ketadi.

Materiklar va okeanlar Yer relyefining eng yirik shakllaridir. Materiklar — Yer po‘stining ko‘tarilib qolgan eng yirik bo‘laklari. Materiklarning katta qismi okean suvlaridan ancha baland ko‘tarilib turadi. Osiyo Afrika Yevropa S himoliy Amerika J anub iy Amerik a Antarktida Avstraliya

37-rasm. Yer yuzidagi materiklar va okeanlar.Okeanlar chegaralari

Orol va yarimorollar. Okean va dengizlarda suvdan ko‘tarilib turgan va hamma tomondan suv o‘ragan kichikroq quruqliklar orollar deyiladi. Grenlandiya, Yangi Gvineya, Kalimantan, Madagaskar eng katta orollardir. Madagaskar oroliOrol

Agar quruqlik uch tomondan suv bilan o‘ralib, faqat bir tomonidan katta quruqlik bilan tutashgan bo‘lsa, ular yarimorollar deb ataladi. Arabiston, Hindiston, Skandinaviy a eng katta yarimorollar hisoblanadiSkandinaviya yarimoroli

Dunyo okeani — materiklarni o‘rab turgan va bir-biri bilan tutashibketgan suvli hudud. Dunyo okeani to‘rtta — Tinch, Atlantika, Hind va Shimoliy Muz okeanlaridan iborat. Dunyo okeani Yer yuzining 71 foiz (%) ini, quruqlik esa 29 % ini egallagan.

Tog‘ va tekisliklar quruqlik relyefining asosiy shakllari hisoblanadi. Tog‘lar Yerning ichki kuchlari ta’sirida hosil bo‘ladi. Tekisliklar tog‘larning yemirilishi va yemirilgan jinslarning chuqurliklarni to‘ldirishidan vujudga keladi.

Tekisliklar yuzasi tekis yoki biroz past- baland yerlardir. Dunyodagi eng katta tekisliklar: Turon, Amazonka, G‘arbiy Sibir va Sharqiy Yevropa tekisliklaridir

Yer yuzining dengiz sathidan 500 m dan ortiq baland bo‘lgan joylariga tog‘lar deyiladi. Dunyodagi eng baland nuqta Himolay tog‘laridagi Jomolungma cho‘qqisi bo‘lib, balandligi 8 848 m. Bu cho‘qqini O‘zbekistondan birinchi bo‘lib, 1998-yilning 22- mayida Rustam Rajabov zabt etgan.

Agar tekisliklarning dengiz sathidan balandligi 200 m dan oshmasa, ular pasttekislik deyiladi. 38-rasm. Tekisliklarning balandliklarga qarab har xil atalishi.Pasttekislik Qirlar Yassi tog‘likTekisliklar balandligi 200 m d an 500 m gacha bo‘lsa, ular qirlar deb ataladi. 200 m 500 m 500 m dan ortiq

Похожие

Yer yuzasi tuzilishining asosiy xususiyatlari 7-sinf

Yer po‘stining harakatlari 5 -sinf

Yer osti suvlari 5 -sinf

Yer toshqobig‘ining boyliklari 5 -sinf

O‘zbekistonning yer yuzasi, geologik tuzilishi va foydali qazilmalari 7-sinf