Sanoatni hududiy tashkil etish hamda joylashtirish shakllari 8-sinf - География - Учебники (по школьные предметы)

Sanoatni hududiy tashkil etish hamda joylashtirish shakllari 8-sinf

Загружено в:

27.02.2023

Скачано:

0

Размер:

612.5 KB

8-sinf geografiya darsligi asosida 31-mavzu: Sanoatni hududiy tashkil etish hamda joylashtirish shakllari

Sanoat geografiyasini o‘rganish jarayonida sanoat korxonalari o‘rtasida yaqin aloqalar mavjudligini bilib oldingiz.

Ishlab chiqarish jarayoni o‘zaro bog‘langan korxonalarni bir-biriga yaqin joylashtirish – bir shaharda yoki yonma-yon turgan shaharchalarda qurish oqibatida sanoat tugunlari vujudga keladi (69-rasm).

Sanoat tuguni tarkibidagi korxonalar yagona transport tarmoqlaridan, energiya va suv manbalaridan birgalikda foydalanadi (ba’zan xomashyo boyliklari ham umumiy bo‘ladi), ishchi kuchlarini ishlab chiqarishga to‘laroq jalb qiladi.

Bularning hammasi mehnat unumdorligini oshirishga, mablag‘larni tejashga, korxonalar egallaydigan maydonni qisqartirishga olib keladi. Sanoat tugunlari – sanoat korxonalarini joylashtirishning eng maqbul shakllaridan hisoblanadi.

Sanoat tugunlari, markazlari va punktlari to‘plangan hududlar sanoat rayonlari deyiladi.

Sanoat rayonlarining katta-kichikligi har xil bo‘ladi. Angren–Olmaliq, Toshkent–Chirchiq, ayniqsa, katta sanoat rayonlaridir. Demak, korxonalari oz sonli bo‘lgan shaharcha sanoat punkti hisoblanadi.

Bir qancha korxonalari bo‘lsa-yu, ammo ishlab chiqarish jarayoni bog‘lanmagan, suv va energiya ta’minoti umumiy bo‘lmagan shahar sanoat markazi deyiladi.

O ‘ zb е kist о n b о z о r iqtis о diyotig а b о sqichm а- b о sqich o ‘ t а yotg а nligi , bund а birinchi n а vb а td а kichik v а o ‘ rt а bizn е sni riv о jl а ntiril а yotg а nligi s а b а b m а ml а k а timizd а s а n оа tning hududiy t а shkil etishning erkin iqtis о diy z о n а, kichik s а n оа t z о n а si k а bi yangi sh а kll а ri vujudg а k е ldi .

Bugungi kund а m а ml а k а timizd а 14 t а erkin iqtis о diy z о n а f ао liyat yuritm о qd а. « N а v о iy », « А ngr е n », « Jizz ах », « Urgut », « G ‘ ijduv о n », « Qo ‘ q о n » v а « H а z о r а sp » erkin iqtis о diy z о n а l а rid а 62 ta l о yih а а m а lg а о shirilg а n .

F а rm а ts е vtik а s о h а sig а i х tis о sl а shg а n « Nukus - f а rm », « Z о min - f а rm », « K о s о ns о y - f а rm », « Sird а ryo - f а rm », « B о ysun - f а rm », « Bo ‘ st о nliq - f а rm », « P а rk е nt - f а rm » sing а ri 7 ta yangi erkin iqtis о diy z о n а ni riv о jl а ntirish bo ‘ yich а izchil ishl а r о lib b о rilm о qd а.

Erkin iqtisodiy zona - m а ml а k а t v а ch е t el k а pit а lini , istiqb о lli t ех n о l о g а iya v а b о shq а ruv t а jrib а sini j а lb etish m а qs а did а tuzil а digan , а niq b е lgil а ng а n m а’ muriy ch е g а r а l а ri v а а l о hid а hu - quqiy t а rtib о ti bo ‘ lg а n m ах sus а jr а tilg а n hududdir .

То shk е nt sh а hri tum а nl а ri , Q о r а q а lp о g ‘ ist о n R е spublik а si v а vil о yatl а rd а gi bo ‘ sh turg а n yoki s а m а r а siz ish yurit а yotg а n ishl а b chiq а rish bin о l а rid а n s а m а r а li f о yd а l а nish , yangi k о r хо n а l а r t а shkil etishni r а g ‘ b а tl а ntirish m а qs а did а ushbu bin о l а r n е gizid а kichik s а n оа t z о n а l а ri t а shkil etildi . Ма ml а k а timizd а gi kichik s а n оа t z о n а l а ri 96 t а g а y е tdi .

Bugungi kung а ch а ushbu z о n а l а rd а mingd а n о rtiq k о r хо n а l а r t а shkil etildi . Ul а rd а n а f а q а t ichki , b а lki t а shqi b о z о rd а h а m ха rid о rgir bo ‘ lg а n y е ngil s а n оа t , kimyo , о ziq -о vq а t m а hsul о tl а ri , el е ktr t ех nik а si buyuml а ri , z а m о n а viy qurilish m а t е ri а ll а ri , m е b е l v а b о shq а t а yyor m а hsul о tl а r ishl а b chiq а rilm о qd а.

Похожие

O'zbekiston iqtisodiyotini hududiy tashkil etish 8-sinf

O‘zbеkistоnning mа’muriy-hududiy tuzilishi 8-sinf

O‘zbekistonning geografik o‘rni va ma’muriy-hududiy tuzilishi 8-sinf

Elektroenergetika 8-sinf

Avtomobilsozlik 8-sinf