Gorizontal otilgan jism harakati 10 - sinf - Физика - Учебники (по школьные предметы)

Gorizontal otilgan jism harakati 10 - sinf

Загружено в:

26.04.2022

Скачано:

0

Размер:

826.5 KB

10-sinf fizika darsligi asosida 6-mavzu:

Balandligi h ga teng bo‘lgan stol ustida to‘g‘ri chiziq bo‘ylab harakatlanayotgan sharcha (zoldir)ning harakatini kuzataylik.

Dastlab sharcha o‘z inersiyasi bilan stolning ustki qismida to‘g‘ri chiziqli harakat qiladi.

Sharcha stolning chetidan yerga yetib kelguncha ikkita harakatda qatnashadi. Ya’ni, dastlabki yo‘nalishda o‘z harakatini davom ettirayotganligi hamda vertikal yo‘nalishda harakatlanib, pastga tushayotganligini ko‘ramiz.

Sharchaning bu harakati biror balandlikdan gorizontal otilgan jismning harakatiga misoldir. Bu harakatni tavsiflash uchun XOY koordinata sistemasini tanlab olib, uni otilish nuqtasiga bog‘laymiz (1.10-rasm).

Havoning qarshiligi hisobga olinmas darajada kichik bo‘lganda, jism gorizontal yo‘nalishda o‘zgarmas v 0 tezlik bilan tekis harakat qiladi.

Shuning uchun istalgan t vaqtdan keyingi gorizontal yo‘nalishdagi ko‘chishi yoki uchish uzoqligi quyidagicha hisoblanadi:

Jism tezligining x va y o‘qlardagi proyeksiyalari quyidagicha ifodalanadi: Jism vertikal yo‘nalishda esa h balandlikdan boshlang‘ich tezliksiz tekis tezlanuvchan harakat qilib erkin tushadi.

Shuning uchun istalgan t vaqtdan keyingi vertikal yo‘nalish bo‘yicha vaziyati quyidagicha hisoblanadi: Gorizontal otilgan jismning XOY tekislikdagi harakat trayek toriya sining tenglamasi (1.21) va (1.23) ifodalarga ko‘ra quyidagicha bo‘ladi:

(1.24) ifoda parabola tenglamasini ifodalaydi. Demak, gorizontal otilgan jism parabola chizig‘i bo‘ylab harakat qiladi. h balandlikdan otilgan jismning uchish vaqti ifoda yordamida aniqlanadi. U holda jismning uchish uzoqligi

Gorizontal otilgan jism bir vaqtning o‘zida gorizontal yo‘nalishda tekis va vertikal yo‘nalishda tekis tezlanuvchan harakat qilib, erkin tushadi.

Harakatning oxiridagi (t vaqt o‘tgandan keyin) gorizontal va vertikal yo‘nalishidagi tezliklar mos ravishda v x = v 0 va v y = g · t bo‘ladi. U holda jismning yerga tushishidagi tezligi quyidagicha aniqlanadi:

Egri chiziq bo‘ylab harakatlanayotgan jismning ko‘chishi uning bosib o‘tgan yo‘liga teng bo‘lmaydi. Shuningdek, gorizontal otilgan jismning harakati davomida tezlik vektorining moduli va yo‘nalishi uzliksiz o‘zgarib turadi.

Похожие

Gorizontal otilgan jism 10-sinf, 6-mavzu.

Gorizontga qiya otilgan jism harakati 10-sinf, 7-mavzu

Gorizontga qiya otilgan jism harakatini o‘rganish. 10-sinf, 8-mavzu.

Jismlarning vertikal harakati. 10-sinf 3-mavzu

Suyuqlik va gazlar harakati. Oqimning uzluksizlik teoremasi. Bernulli tenglamasi 10-sinf,23-mavzu