Kuz faslida o'simliklar hayotida ro'y beradigan o'zgarishlar - Ботаника - Учебники (по школьные предметы)

Kuz faslida o'simliklar hayotida ro'y beradigan o'zgarishlar

Загружено в:

04.10.2019

Скачано:

0

Размер:

7445.21875 KB

30-§. KUZ FASLIDA O'SIMLIKLAR HAYOTIDA RO'Y BERADIGAN O'ZGARISHLAR 6-sinf botanika darsligi asosida. 2017.

• Kuzda o'simliklarda sodir bo'ladigan muhim biologik o'zgarishlardan biri xazonrezgilikdir. Ba'zi o'simliklarda xazonrezgilik sovuq tushmasdan oldin boshlanadi. Ayrim daraxt va butalarning barglari kuz kelishi bilan, ayrimlarini-ki esa birinchi sovuqdan keyin to'kila boshlaydi. Masalan, jiyda, zarang, bodom, terak, akatsiya, tikan daraxt va aylant-ning barglari ancha barvaqt to'kiladi.

• Xalqimiz bu faslni «0ltin kuz» deb ataydi. Buning boisi shundaki, birinchidan, bu davrda juda ko'p mevalar g'arq pishadi. Ikkinchidan, ko'pchilik daraxt va butalarning bar-gi qizg'ish, sarg'ish, qo'ng'ir rangga kirib, tabiatga ajoyib manzara baxsh etadi. Bir qator o'simliklar (nastarin, atirgul, ligustrumning bargi uzoq vaqtgacha yashil rangini saqlaydi, hatto qish iliq kelganda bargi to'kilmay turaveradi.

• Kuz kelishi bilan kunlar qisqarib, quyoshdan yerga ke-ladigan yorug'lik kamayadi. Yorug'lik yetishmasligi tufayli hujayralarda jiddiy fiziologik jarayonlar sodir bo'ladi. Nati- jada barglarga yashil rang beruvchi xloroplastlar yemirilib, yashil barglar asta- sekin sarg'ish, sarg'ish- qizg'ish, qo'ng'ir-qizg'ish ranglarga kiradi.

• Barglar nima uchun to'kiladi, degan savol tug'ilishi ta-biiy, albatta. Barglar bandining novda- ga birikkan joyida po'kak hosil bo'ladi. Po'kakning hosil bo'lishi barglarning to'kilishidan darak beradi. Barglar-ning to'kilishida suv bug'lanishining ham ahamiyati katta. Birinchidan, to'kiladigan barglar orqali bir yil davomida o'simliklarda to'planib yotgan keraksiz moddalar chiqarib tashlanadi, ikkinchidan, ayniqsa qishda, barglar orqali suv-ning bug'lanishi to'xtaydi. O'simlik tinim davriga o'tadi.

• .

• Kech kuzda ildiz tuklari sovuq suvni so'rib ololmaydi, nati-jada o'simliklaming yerustki qismi suv bilan ta'minlanmay qoladi. Barglar suv bug'latishdan to'xtaydi. Shunday qilib, xazon- rezgilik - barg to'kish yo'li bilan o'simliklar qishga tayyorlanadi.

• Qishda o'simliklarda tinim dav-ri boshlanadi, ya'ni oziq modda-lar hosil bo'lishi, hujayradagi shi-ra harakati deyarli to'xtaydi, nafas olish sekinlashadi. Yil bo'yi o'sib, barglari qishda ham saqlanib qola-digan shamshod, archa, qarag'ay, qora qarag'ay singari doim yashil o'simliklar ham ko'p uchraydi. Shamshod va archa yil davomida barglarini asta-sekin almashtirib turadi. Shu sababli ham u yashil rangini deyarli saqlab qoladi..

Savol va topshiqlar • 1. O'simliklar kuzda nima uchun barglarini to'kadi? • 2. Xazonrezgilik nima? • 3. Xazonrezgilikning o'simliklar uchun qanday ahamiyati bor? • 4. Kuzda o'simliklarda qanday o'zgarishlar yuz beradi? • 5. Kech kuzda, hatto qishda ham bargini to'kmaydigan qanday o'simliklami bilasiz?

Похожие

Kuz faslida o’simliklar hayotida ro’y beradigan o’zgarishlar. 5 - sinf

Ochiq urug'li o'simliklar bo'limi. Archa

Botanika - o'simliklar haqidagi fan. 6 - sinf

Yerda o'simliklar dunyosining rivojlanishi. 6 - sinf

O'simliklar sistematikasi haqida tushuncha. 6 - sinf