Teri gigiyenasi, teri shikastlanganda birinchi yordam - Человек и его здоровье - Образовательные программы

Teri gigiyenasi, teri shikastlanganda birinchi yordam

Загружено в:

11.03.2023

Скачано:

0

Размер:

154.498046875 KB

Sana Sinf : 8 Fan : Odam va uning salomatligi Dars mavzusi : Teri gigiyenasi, teri shikastlanganda birinchi yordam O’quvchi soni : 30 nafar Vaqt : 45 daqiqa. Mavzuning annotatsiyasi. Darsda o’quvchilarga ma’lum bir biologik muammoni qo’yish orqali ularni fantaziya qilish, ilmiy gipotezalarni ilgari surish imkoniyatini “Ilmiy g’oya daqiqasi” da yaratib beriladi. Ular o’zlarining mushohadalari va ilgari surgan “ilmiy g’oyalari” bilan o’rtoqlashishlari orqali fanga qiziqishlari yanada ortadi. Bundan tashqari o’qituvchi o’quvchilarni fan-texnika sohasida so’nggi ma’lum qilingan ilmiy kashfiyotlaridan xabardor qilib boradi Dars shiori : Tanangiz a’zolarini tinglashni o’rganing, zero har bir a’zo o’z tani sihatligi haqida so’ylaydi,sizdan talab etiladigan narsa, olingan ma’lumotlar asosida aqlingizni ishga solib to’g’ri hulosa chiqarishdir. Ta’limiy maqsadi :o’quvchilarga teri gigiyenasi, teri shikastlanganda birinchi yordam xususida ma’lumot berish; Tarbiyaviy maqsadi : o’quvchilarga teri gigiyenasi, teri shikastlanganda birinchi yordam qoidalarini singdirish; Rivojlantiruvchi maqsad i: Teri gigiyenasi , teri shikastlanganda birinchi yordam o’rganish orqali salomatlik haqidagi bilim va malakalarini yanada rivojlantirish. Fanga oid kompetensiyalar: Biologik ob’ektlarni tanish, ularda boradigan jarayonlarni tushunish va izohlash kompetensiyasi, Sog‘lom turmush tarzi kompetensiya Kommunikativ kompetensiya: o‘quvchi biologik tushunchaga ega bo‘lishi, o‘z ona tilida hamda birorta xorijiy tilda dastlabki tushunchalarni ishlata olishi;

mavzu bo‘yicha tavsiya etilgan o‘quv topshiriqlari va o‘qituvchining savollariga yozma va og‘zaki javob berishda ta’lim olayotgan til me’yorlariga rioya qilish; kichik guruhlar bilan ishlash jarayonida faol ishtirok etish. Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: o‘quvchi biologiya fanining yangiliklari, rivojlanishi bo‘yicha respublikamizda amalga oshirilayotgan ishlar haqidagi ma’lumotlarni ilmiy-ommabop materiallardan foydalanib, zarur ma’lumotlarni izlab topa olishi; Dars turi : yangi tushuncha va bilimlarni hosil qiluvchi Dars jihozlari : darsliklar, tarqatma, rasmlar, proyektor, ekran, mavzu yuzasidan tayyorlangan slaydlar, vatman qog’oz, marker va boshqa o’quv qurollari Dars usuli : noan’anaviy aqliy hujum, rolli o’yinlar texnologiyasi, kichik guruhlarda ishlash Darsning borishi : I. Tashkiliy qism : Darsning blok sxemasi: № Darsning qismlari Belgilangan vaqt. 1. Tashkiliy qism 3 daqiqa 2. O`tilgan mavzuni takrorlash 12 daqiqa 3. Yangi mavzu bayoni 14 daqiqa 4. Mustahkamlash 12 daqiqa 5. Baholash 2 daqiqa 6. Uyga vazifa 2 daqiqa Darsda amal qilinishi lozim bo’lgan qoidalar: 1.Intizom 2.Faollik 3.Vaqtga rioya qilish

4.Asosli va mantiqli fikr bildirish 5.Fikrni takrorlamaslik 6.O’zaro hurmat 7. O’ng qo’l qoidasi Oquvchilarga bugungi kundagi ekologik muammolar va ma’naviyat daqiqasi haqida alohida to’xtalib o’tiladi. II. O’tgan darsni takrorlash

Teri gigiyenasi. Terini toza tutish sog‘lom bo'lishning asosiy sharti hisob lanadi. Chunki teri kirlanganida o‘lik epidermis hujayralari ter va yog‘ bezlari yo‘lini to‘sib qo‘yadi. Kirlangan terida mikroorganizmlar ko‘payishi uchun sharoit tug'iladi. Muntazam yuvinib turmaydigan odamning 1 cm 2 terisi yuzasida 40 mingtagacha mikrob bo‘ladi. Ulardan ayrimlari kasallik paydo qilishi mumkin. Faqat issiq suvda sovunlab yuvinish orqali to'planib qolgan mikroblar va ular ishlab chiqaradigan zaharli moddalardan xalos bo’lish mumkin.

Soch gigiyenasi. Soch va tirnoqlar terining shox qavatidan hosil bo‘ladi. Sochga quyosh nuri va harorat ta’sir qiladi. Oftobda bosh kiyimisiz yurish soch rangi va yog‘ bezlari funksiyasiga ta’sir qiladi. Quyosh nuri va shamol ta’sirida soch quruq va mo'rt bo'lib, boshda qazg'oq paydo bo'ladi Qish faslida sovuq ta’sirida boshdagi qon tomirlari torayib, sochning oziqlanishi buziladi va soch to‘kila boshlaydi. Sochlarni har haftada yuvib turish lozim. Kiyim gigiyenasi. Kiyim yil fasliga mos, havoni yaxshi o'tkazishi, yengil va qulay bo'lishi lozim. Qishki kiyim issiqni yaxshi saqlaydigan jun gazlama, momiq, mo'yna yoki sintetik material lardan tikiladi. Qishki poyabzal issiqni yaxshi saqlaydigan, tagcharmi qalin va pishiq bo‘lishi zarur. Teri kuyganida birinchi yordam ko‘rsatish. Teri olov, qizib turgan metall buyumlar, kislota yoki qaynab turgan suyuqlik tekkanida kuyadi. Kuchli kuygan kishining hayoti unga tezda birinchi yordamni ko'rsatilishi bilan bog'liq. Qaynab turgan yoki qaynoq suyuqlik bilan kuyishda tezlik bilan kuygan joyga 15 minut

davomida sovuq suv quyib turiladi. Song'ra kuygan joy sterillangan bog'ich yoki toza material bilan bog'lab qo‘yiladi. Kuygan jqyda paydo boradigan pufaklarni yorish, jarohatga o'simlik yog‘i, margansovka, spirt surtish mumkin emas. Bu moddalar kuyishni va og'riqni kuchaytirib, jarohatning bitishini qiyinlashtiradi. Yong'inda odam ustidagi kiyim yona boshlaganda, olovdan qutulish uchun yugurmaslik kerak. Chunki, yugurganda havo oqimi yonishni kuchaytiradi. Shuning uchun kiyimni yechib tashlash yoki yonayotgan kiyim ustidan suv quyish, odam ustiga biron qalin mato (ko'rpa, palto) yopish lozim. Yaxshisi, yonayotgan. kishi o‘zini yo'qotmasdan yerga ag'anab, olovni o'chirishi lozim. Olov o'chirilgandan so'ng tananing kuygan joylariga 15 minut davomida sovuq suv quyib turiladi. Teri kimyoviy moddalar bilan kuyganida jarohatlangan joyga sovuq suv quyiladi. Terini kislota kuydirganida kuygan joy ichimlik sodasi eritmasi bilan yuvilib, sterillangan bog‘ich bilan bog‘lanadi. Issiq urishi . Odam yuqori harorat va nam havoda , shuningdek , yopiq xonada jismoniy mehnat qilganida yoki havo o ' tkazmaydigan kiyimda ishlaganida teri orqali suv bug ' lanishi va issiqlik ajralishi qiyinlashib , uni issiq uradi , Issiq urgan kishining boshi og ‘ riydi , yuragi tez ura boshlaydi , quloqlari shang ‘ illaydi . Uning rangi oqanb, hushidan ketishi mumkin.

Issiq urgan odamga birinchi yordam ko‘rsatilganda uning kiyimi va tugmalarini yechib, salqin joyga yotqiziladi. Bemor peshanasiga va tanasiga sovuq suvda ho‘llangan sochiq bosiladi. Uning taqimi ostiga yostiq qo‘yib, oyoqlari balandroq ko‘tariladi. Bemorni yelpib. shamollatib turiladi. Sovuq urishi. Sovuq havoda uzoq qolib ketgan odam tanasining ochiq joylari, xususan, qulog‘i, burni, oyoq va qo‘l barmoqlarini sovuq urishi mumkin, Sovuq urganida teri oqarib, uning sezuvchanligi yo‘qoladi. Bunday holda terining oqargan joylariga issiq o‘tkazmaydigan paxta qo‘yib yoki jun ro‘mol bilan bog‘lab qo‘yiladi. Sovuq urgan joy biroz isib, sezgi paydo bo'lgunicha bog'ich yechilmaydi. Sovuq urgan joydagi qon tomirlari mo'rt bo‘lib qoladi. Qon tomirlari yorilib, qon oqmasligi uchun sovuq urgan joyni harakatlantirmaslik kerak. Odam sovuqda uzoq qolib, qattiq sovqotganida issiq uyga kiritilib, uning ustiga ko‘rpa yoki palto yopib, o‘rab qo‘yiladi. Unga issiq sut, kofe yoki choy ichiriladi va bemor kasalxonaga jo‘natiladi, Sigareta va alkogol sovuq havoda organizmni isitishi to‘g‘risida ayrim fikrlar haqiqatdan uzoq turadi. Chunki, sigareta qon tomirlarini siqib, barmoqlar va boshqa organlarda qon oqishini qiyinlashtirishi tufayli sovuq urishini tezlashtiradi. Spirtli mahsulotlar dastlab qon tomirlari, ayniqsa, yuz va bo'yindagi kapillarlarni kengaytirib, isish tuyg‘usini paydo qiladi. Aslida esa spirtli ichimliklar ta’sirida organlar issiqlikni tashqi muhitga ko‘p ajratishi tufayli organizm tez sovib, odamni tezroq sovuq uradi. Sovuq havoda issiqlik hosil bo’lishining boshqarilishi. Tashqi muhit harorati pasayganida teridagi sovuqqa sezgir retseptorlar qo‘zg‘alib, qon tomirlari torayadi, qon kelishi kamayib, teri oqaradi va teri orqali issiqlik ajralishi kamayadi. Tashqi muhitda haroratning pasayishi organizmda issiqlik hosil bo'lishini kuchaytiradi. Bu jarayon muskullarning beixtiyor bir me’yorda tez-tez qisqarishi, ya’ni qaltirash orqali amalga oshadi. Qaltirash tana muskullarining sovuq ta’sirida ixtiyorsiz ritmik qisqarishidan iborat. Organizmni chiniqtirish. Chiniqtinsh - o‘zgarib turadigan boshqa iqlim sharoitiga organizmning tez moslashishidan iborat. Chiniqtirish mashq va orga nizmning issiqlik almashinuv mexanizmlarini takomillashtirish orqali amalga oshiriladi. Organizmni chiniqtirish vositalariga suv, havo va quyosh muolajalari kiradi. Muolajalar sekin-asta

va har kuni amalga oshiriladi. Chiniqtirish orga nizmni kasalliklarga chidamli qiladi, sog‘liqni mustahkamlaydi, mehnat qobiliyatini oshiradi. Yangi mavzuni mustahkamlash 1 Kuyish darajalari va ularga mos kelgan jarohatlami juftlab yozing: A birinchi darajali, - ikkinchi darajali, D - uchinchi daxajah, 1 - epidermis va terining chuqurВ qavatlaii jarohatlanadi, 2 - teri shishib, pufaklar bilan qoplanadi, 3 - tashqi epidermis jarohatlanadi. 2 Teri kuyishi xillari va ularga mos kelgan tadbirlarni juftlab yozing: A - qaynoq suyuqlik bilan kuyish, - kimyoviy moddalar bilan kuyish, D - kislota bilan kuyish, E - В ustki kiyim yonishi; 1 - kuygan joyni ichimlik sodasi eritmasi bilan yuvish, 2 - jarohatlangan joyga sovuq suv quyish, 3 - yerga yotib dumalash,4 jarohatni 15 minut sovuq suvda yuvish. 0‘ylab javob bering: 1. Nima uchun tor poyabzal kiyilganda yozda oyoq qizib ketadi, qishda sovqotadi? 2. Qanday sabablar sochning to'kilishiga olib kelishi mumkin? 3. Nima sababdan sovuq havoda ko‘pincha quloq, burun yoki barmoqlarni sovuq uradi? V. Dars yakunla sh va bahola sh . O’quvchilar tomonidan bajarilgan topshiriqlarni o’qituvchi baholash uchun o’quvchilarning uyga berilgan vazifalarni to’g’ri bajarganligi, darsdagi faol ishtiroki va dars jarayonida jadvalning to’g’ri to’ldirilganligi va kartochkalar bilan to’g’ri ishlaganligi e’tiborga olinib baholanadi. VI. Uyga vazifa : Yangi mavzu asosida o’quvchilar o’z salomatliklarining mustahkam bo’lishi uchun kundalik iste’molda vitaminlar yetarli bo’lishida uy sharoitida qanday choralar ko’rishlari mumkinligi to’g’risida ro’yxat tuzadilar.

Похожие

Muvozanat saqlash, muskul sezish va tuyg’u organlari (dars ishlanma)