Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёевнинг “Марказий ва Жанубий Осиё - минтақавий ўзаро боғлиқлик. Таҳдидлар ва имкониятлар” - Prezident asarlari - Slaydlar

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёевнинг “Марказий ва Жанубий Осиё - минтақавий ўзаро боғлиқлик. Таҳдидлар ва имкониятлар”

Yuklangan vaqt:

31.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3172.126953125 KB

Ko'chirib olish

Мавзу: Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёевнинг “Марказий ва Жанубий Осиё: минтақавий ўзаро боғлиқлик. Таҳдидлар ва имкониятлар” мавзусидаги халқаро конференциядаги ҳамда Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг Маслаҳат учрашувидаги нутқи

Марказий ва Жанубий Осиё • Марказий ва Жанубий Осиё Марказий Осиё улкан геостратегик ва геоиқтисодий аҳамиятга эга минтақа. Бу ерда 74 миллиондан ортиқ аҳоли яшайди. Уларнинг тарихи ва маданияти, мамлакатларимизнинг иқтисодиёти ва инфратузилмаси боғланиб кетган. Хараппа цивилизацияси, Юнон- Бақтрия ва Кушон подшоҳлиги, Турк хоқонлиги, Хуросон ва Мовароуннаҳр, Ғазнавийлар, Темурийлар, Бобурийлар ва бошқа давлатлар

Марказий ва Жанубий Осиё Байроғи Номи Майдони, км² Аҳолиси, минг киши Аф ғонистон 647 500 28 150 Бангладеш 144 000 162 221 Бутан 47 000 697 Ҳиндистон 3 287 590 1 217 831 Малдив 298 309 Непал 140 800 29 331 Покистон 803 940 173 949 Шри - Ланка 65 610 20 238 Байроғи Номи Майдони, км² Аҳолиси, минг киши Ўзбекистан 447.400 30.183 Қозоғистон 2.724.902 17.146 Қирғизистон 198.500 5.777 Туркманистон 491.200 5.169 Тожикистон 142.000 8.100

“ Марказий ва Жанубий Осиё: минтақавий ўзаро боғлиқлик. Таҳдидлар ва имкониятлар” халқаро конференцияси натижалари «Биз ўзаро боғлиқлик, ҳамкорлик, мулоқот ва энг асосийси, ишонч изчил ва барқарор ривожланиш, минтақаларимиз аҳолисининг турмуш даражаси ҳамда фаровонлигини оширишнинг ҳаракатлантирувчи кучига айланишига аминмиз.» «Буларнинг барчаси бир томондан, зиддият ва ижтимоий-иқтисодий ларзалардан холи бўлган минтақалараро ҳамкорлик ва шериклик майдонини, иккинчи томондан, маҳсулотлар, хизматлар, инвестиция ва инновацияларнинг кенг бозори шаклланиши учун зарур шароитларни яратади.» Марказий ва Жанубий Осиё мамлакатлари ўртасидаги фаол ва очиқ мулоқот улкан савдо-иқтисодий ва маданий-цивилизацион салоҳиятимизни тўлиқ рўёбга чиқариш учун беқиёс имкониятлар яратиш бўйича қуйидаги таклифлар билдирилди:

Биринчи. С авдо-и тисодий ало аларни қ қ ривожлантириш ва ўзаро сармояларни кўпайтириш эркин ҳаракати форум ўтказиш ташаббус имконияттранспорт-коммуникация ва энергетика инфратузилмаларини шакллантириш0 1 инвестициявий ҳамкорлик ва кооперацияни чуқурлаштириш, иқтисодий алоқаларни кенгайтириш бўйича йиллик минтақалараро форум ўтказиш0 2 кўптомонлама Иқтисодий ҳамкорлик битимини тузиш масаласини қўшма экспертлик таҳлилидан ўтказиш0 3 янги иш ўринларини яратиш, иқтисодиётларимиз салоҳиятини ривожлантириш ва уларнинг барқарор ўсишини таъминлаш0 4Йнали шлари

Марказий Осиё мамлакатлариҚ озоғи стон Қ ирғизи стон Тож и кистон Туркм анистон Ўзбекистон Ж ам и Марказий Осиё мамлакатларини нг умумий ташқи савдо айланмасида ички ҳудудий савдо улуши (%) Қозоғистон - 796,2 791,4 128,0 2916,5 4632,1 5,5 Қирғизистон 794,1 - 37,3 11,8 341,3 1184,5 21,0 Тожикистон 909,7 36,8 - 7,8 333,8 1288,1 28,3 Туркманистон 145,9 8,0 12,2 - 440,3 606,4 4,5 Ўзбекистон 2856,3 878,6 360,6 342,4 - 4437,9 13,3 Жами 4706,0 1719,6 1201,5 490,0 4031,9 121149 ,0 2020 йилда Марказий Осиё давлатлари ўртасида ўзаро (товар билан) савдоси (млн.долл) Умуман олганда, Марказий Осиё мамлакатлари удудида 75,3 миллион а оли ҳ ҳ исти омат иладиган бозор шаклланади. 2020 йилда минта анинг умумий ялпи ички қ қ қ ма сулоти ажми 291,1 миллиард долларни, ташки савдо айланмаси 142,5 миллиард ҳ ҳ долларни ташкил этди.

Ўзбекистон Республикасининг евроосиё иқтисодий иттифоқига аъзо давлатлар билан ташқи савдо айланмаси (январь-декабрь, млн. АҚШ доллари, улуши, % да)

2020 йил. Марказий Осиё мамлакатлари билан Жанубий Осиё ўртасидаги умумий савдо айланмаси 4,4 млрд долларни ташкил этди(жамига нисбатан- 3,2% ). Марказий Осиё мамлакатлари билан Жанубий Осиё ўртасидаги товар айланмасининг энг катта улуши Қозоғистон (52,8%), Ўзбекистон (31,2%) ва Туркманистон (10,4%) ҳисобланади.

Республика экспортида асосий ҳамкор давлатларнинг улуши (2020 йил январь-декабрь, % да)

Иккинчи. Марказий ва Жанубий Осиёда замонавий, самарадор ва авфсиз транспорт-логистика инфратузилмасини яратишҳ Трансминтақавий инфратузилма “ Шимол – Жануб” транспорт коридори Трансафғон темир йўл Хитой ва Осиё-Тинч океани минтақасининг бошқа етакчи давлатлари билан боғлаш “ Бир макон, бир йўл” ташаббуси Транзит салоҳияти Жанубий Осиё ва Европа мамлакатлари ўртасида МО ва МДҲ ҳудуди орқали ўтадиган энг қисқа йўлни очиш, шу билан бирга, юкларнинг туриб қолиши ва ташиш муддатларини сезиларли даражада қисқартириш Замонавий шакл Ҳинд-Ганг текислигини Таксила, Гандара, Термиз сингари тарихий шаҳарлар орқали Евроосиёнинг жанубий ҳудуди билан боғлаган, Уттарапатха номи билан маълум қадимги шимолий савдо йўлиИнклюзив иқтисодий ўсиш манфаатлари йўлида транс-минтақавий алоқанинг янги модели

Жанубий Осиё, Осиё — Тинч океани ҳавзаси минтақаси, МДҲ, Европа ва Яқин Шарқ ўртасидаги трансконтинентал иқтисодий маконнинг муҳим бўғинига айланади. • 2018 — 2022 йилларда транспорт инфратузилмасини такомиллаштириш ва юк ташишнинг ташқи савдо йўналишларини диверсификациялаш бўйича комплекс дастурида Ўзбекистон — Туркманистон — Эрон — Ўмон, Ўзбекистон — Қирғизистон — Хитой халқаро транспорт йўлаклари, шунингдек, Эрон (Бандар-Аббос, Чабаҳар) ва Покистон (Гвадар, Карачи) денгиз портларига чиқиш учун трансафғон транспорт йўлагини қуриш бўйича эришилган келишувларни жадаллик билан ҳаётга татбиқ қилишга алоҳида аҳамият берилган. • Ўзбекистон — Қирғизистон — Хитой лойиҳаси асосидаги йўлак Хитойдан юкларни энг қисқа масофа бўйлаб Марказий Осиё орқали Жанубий Осиё ҳамда Яқин Шарқ мамлакатларига, Транскавказ йўлаги орқали Европага етказиб бериш имкониятини яратади. Юкларни етказиб бериш муддати 7-8 сутка, Шарқий Осиёдан Яқин Шарқ ва Жанубий Европа мамлакатларигача бўлган масофа эса 900 километр қисқаради. • Экспертлик баҳоларига қараганда, Мозори Шариф — Ҳирот темир йўли лойиҳасини амалга ошириш натижасида Эроннинг Чабаҳар портига тўғридан-тўғри қатновнинг очилиши Афғонистон ташқи савдо айланмасини 50 фоиз кўпайтириш имконини беради. Дастлабки ҳисоб-китобларга кўра, темир йўл линияси қурилиши якунланганидан сўнг биринчи йилда юклар транзити ҳажми тахминан 5,3 миллион тонна, истиқболда эса йилига 15 миллион тоннага етиши мумкин.

Локомотивига айланиши Истиқболли рақамли платформаларни жорий этишУчунчи. Марказий ва Жанубий Осиё мамлакатларини и тисодиётида қ исти болли ра амли платформаларни жорий этиш қ қ Item 2 Стратегия Қўшма ҳаракатлар стратегиясини қабул қилишItem 1 Чора-тадбирлар Савдо, транзит, чегаралардан ўтиш борасида рақамли ҳамкорликни кучайтириш Item 3 Экспертлар мамлакатларимиз ва БМТнинг ихтисослашган тузилмалари етакчи экспертларини кенг жалб этиш

Тўртинчи. Минта ада амкорликда ози -ов ат қ ҳ қ қ хавфсизлигини таъминлаш йўлларини излаш • Таҳдидларни бартараф этиш бўйича Дастур ишлаб чиқиш учун БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО) шафелигида мамлакатларимиз қишлоқ хўжалиги вазирларининг учрашувини ўтказишни таклиф этамиз. • Мазкур ҳужжат ишлаб чиқариш кооперацияларига оид лойиҳаларни амалга ошириш, илғор технологияларни татбиқ этиш, қўшма лойиҳаларни тайёрлаш ва тегишли тадқиқотлар ўтказиш каби вазифаларни назарда тутиши зарур.

Марказий Осиё мамлакатлари 2030 йилгача бўлган муддатда ўзларининг барқарор ривожланиш стратегиялари доирасида озиқ-овқат хавфсизлиги тўғрисида қонунлар ҳам қабул қилди 2017 йилда жаҳонда 82 млн киши сурункали озиқ- овқат етишмовчилиги муаммосига дуч келганОзиқ-овқат етишмовчилиги Тожикистонда 5 ёшгача бўлган болаларнинг 17 фоизида ўсишнинг оқсаши кузатилган. Туркманистонда эса бу кўрсаткич 12 фоиз. Бундан ташқари, Марказий Осиё аҳолиси сўртасида озуқа микроэлементлари етишмовчилигиабабли анемия даражаси жуда юқори.Озуқа микроэлементи Осиёнинг қарийб ярим миллиард аҳолиси озиқ-овқат етишмаслигидан азият чекади. Масалан, Бангкокда 6 ойликдан 2 ёшгача бўлган ҳар учинчи бола тўйиб овқатланмайдиТўйиб овқатланмаслик

Бешинчи. авфсизлик ва бар арорликка та дид ва авф-Ҳ қ ҳ ҳ хатарларга арши курашишда кучларни бирлаштириш қ Биз терроризм, экстремизм, трансмиллий, хусусан, кибермакондаги жиноятчиликка қарши фақат биргаликда самарали кураш олиб боришимиз мумкин. Бу борада дастлабки қадам сифатида БМТнинг Гиёҳвандлик ва жиноятчилик бўйича бошқармаси иштирокида Гиёҳвандликка қарши қўшма ҳаракатлар режасини ишлаб чиқишни таклиф этамиз. Кучларни бирлаштириш зарур бўлган асосий йўналишлардан яна бири – терроризм хавфига қарши кураш, деб ҳисоблаймиз. Биз ушбу масалалар бўйича икки минтақа вакиллари иштирокида махсус экспертлик учрашувини ташкил этишга тайёрмиз. Қўшма ҳаракатлар режаси қабул қилинганининг ўн йиллигига бағишлаб Тошкентда ўтказиладиган халқаро конференция доирасида уюштириш.

Олинчи. “Яшил” и тисодиётни ривожлантиришни қ ра батлантириш ва экология масалалари ғ Марказий ва Жанубий Осиёнинг барча мамлакатларида жадал саноат ва демографик ўсиш жараёни глобал иқлим ўзгаришлари шароитида юз бермоқда. Тобора умумбашарий тус олиб бораётган Орол денгизининг қуриши билан боғлиқ вазият экологик таҳдидларнинг ўта салбий таъсирига яққол мисол бўла олади. Бу борада табиат билан уйғун бўлишга интилиб яшаган аждодларимизнинг тажрибасига таянишимиз зарур.

Сув ресурслари тақчиллиги, атроф-муҳит ва атмосферанинг ифлосланиши, тупроқ қатламининг емирилиши ва чўлланиш барчамизга дахлдор муаммолар Ўзбекистан50, 5 Тожикистон 7 Қирғисистон0, 5 Қозоғистон4 2 Сирдарё 100 %

Сув ресурслари тақчиллиги, атроф-муҳит ва атмосферанинг ифлосланиши, тупроқ қатламининг емирилиши ва чўлланиш барчамизга дахлдор муаммолар Ўзбекистан42, 7 Тожикистон15, 2 Қирғисистон0, 3 Туркманист он4, 3 Амударё 100 %

Экотизимларнинг ривожланишига уйидагилар қ таъсир этади:  Инвестицияларнинг ўсиши;  Маълумотларни са лаш тизимларини қ такомиллаштириш;  Интернетга бо ланиш тезлигини ошириш; ғ  Сунъий интеллект со асидаги ишлар; ҳ  Гиперконвергент бозор инфратузилмасинин ривожланиши;  Булутли хизмат кўрсатишни ўсиши (IaaS).

Марказий Осиё давлатлари билан ҳамкорликда давлатлараро муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар барпо этиш борасида ҳамкорликни кучайтириш ҳамда бу борада ноябрь ойида халқаро конференция ташкил этиш таклифлари илгари сурилди “ Яшил ўсиш ва глобал мақсадлар учун ҳамкорлик – 2030” иккинчи халқаро саммитида “яшил” ва барқарор тараққиётга хизмат қиладиган самарали қарорлар қабул қилиш учун бутун халқаро ҳамжамиятнинг саъй-ҳаракатларини бирлаштириши Ўзбекистон Париж битими доирасида 2030 йилга қадар парник газларни атмосферага чиқаришни қисқартириш бўйича ўз зиммасига олган мажбуриятларни бажаришга содиқ экани, шу муносабат билан “яшил” технологияларни кенг жорий қилиш ва “яшил” энергетика соҳасидаги лойиҳаларни амалга ошириш, Ўзбекистонда яқин ўн йилда қайта тикланадиган энергия манбалари улушини 3 баробардан зиёдга кўпайтириш борасида чоралар кўрилаётганлиги таъкидлаб ўтилди.

Еттинчи. Марказий ва Жанубий Осиёнинг улкан сайёҳлик салоҳиятини тўлиқ ишга солиш Сайёҳлик брендлари “ Зиёрат туризми”ни ривожлантириш Сертификатлар “ Янги шароитдаги туризм” концепциясини кенг жорий этиш Бутунжаҳон сайёҳлик ташкилоти Марказий ва Жанубий Осиё бўйича халқларимизнинг тарихий ва маданий меросини оммалаштириш Дастур Дастур ишлаб чиқиш Йўналиш Янги ва қулай сайёҳлик маҳсулотлари ва йўналишлари

Нью-Йоркда БМТ Бош Ассамблеяси ялпи мажлисида “Марказий Осиёда барқарор туризм ва барқарор ривожланиш“ махсус резолюция қабул қилинди. • БМТнинг 2015 йил қабул қилинган 2030 йилгача бўлган даврда барқарор ривожланиш соҳасидаги глобал кун тартибида туризмга иқтисодиётнинг мамлакатлар барқарор ривожланишига ҳисса қўшадиган асосий тармоқлардан бири сифатида муҳим аҳамият қаратилган. • Жаҳон сайёҳлик ташкилоти (БМТ ЖСТ) маълумотига кўра, туризм соҳасидан келаётган йиллик даромад жаҳон экспортининг қарийб 7 фоизи ва жаҳон ЯИМнинг 10 фоизини ташкил этмоқда. 400 тармоқни қамраб олган туризм йилига 1,5 триллион доллардан зиёд даромад келтираётган соҳа сифатида сўнгги йилларда дунё миқёсида барқарор ўсишни кўрсатаётган ягона тармоқдир. • Марказий Осиё мамлакатларидан ташриф буюрганлар сони йиллик ўртача 22- 25 фоиз атрофида кўпайган бўлса, узоқ хорижий мамлакатлар фуқаролари орасида йиллик ўсиш 50 фоизни ташкил этди. • БМТ ҳузуридаги Жаҳон туризм ташкилоти Ўзбекистонни туризм соҳасида шиддат билан ривожланаётган давлатлар рўйҳатида 4-ўрин билан баҳолади.

Саккизинчи. Илмий ва маданий-гуманитар алмашувларни кенгайтириш дўстлик ва ўзаро ишончни муста камлашнинг му им ҳ ҳ шартларидан биридир. Step 01 Step 02 Step 03 Goal Кенгаш Ёшлар масаласида самарали ҳамкорликни йўлга қўйиш мақсадида доимий фаолият юритадиган Марказий ва Жанубий Осиё мамлакатлари ёшлари кенгашини тузишХалқаро форум Ўзбекистонда, Термиз шаҳрида ЮНЕСКО шафелигида “Марказий ва Жанубий Осиёнинг тарихий мероси” мавзусида халқаро форум ўтказиш Минтақа аҳолисининг 60% Ёшлар – бизнинг бебаҳо бойлигимиз Минтақа ёшлари Таълим ва илм-фан, маданият ва спорт соҳаларида қўшма дастурларни амалга оширишЎзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёев томонидан Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 2017 йилдаги 72-сессиясида БМТнинг Ёшлар ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро конвенциясини қабул қилиш ташаббуси илгари сурилди.

Мамлакат аҳолисининг 18,9 млн. нафари ёки 54 фоизини 30 ёшгача бўлган ёшлар ва болалар ташкил этади. Ёшларнинг 9,5 миллиони эркак, 9,4 миллиони эса аёл жинсига мансуб. • Марказий Осиё дунёдаги энг ёш минтақа бўлиб, аҳолисининг ўртача ёши 27,6 ёшни ташкил этади. Минтақа аҳолисининг 50 фоизга яқини Ўзбекистон Республикасига тўғри келади. • Келгуси беш йилликда ёшларнинг илмий, касбий ривожланиши, саломатлиги, иқтисодий имкониятларининг кенгайтирилиши, технология ва инновацияларни ривожлантиришга ажратиладиган сармоялар «демографик дивиденд»га эга бўлишга, яъни мамлакатнинг қисқа муддатда юқори иқтисодий тараққиётга эришишига замин яратади. • Концепция Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг «Ёшлар — 2030» стратегиясида белгиланган «Ёшлар манфаатларини кўзлаб, улар билан ишлаш» бош тамойилига асосланади. • Республикада ёшларга оид давлат сиёсатининг ҳуқуқий асосларини мустаҳкамлаш мақсадида 2017 — 2020 йилларда 50 дан ортиқ қонун ва қонуности ҳужжатлари қабул қилинди, 30 июнь — «Ёшлар куни» деб эълон қилинди.

қўшма тадқиқотлар ва инновацион ишларни олиб бориш Марказий ва Жанубий Осиё мамлакатларининг олим ва тадқиқотчилари учун соддалаштирилган виза тартибини жорий этиш университетлар ва илмий- тадқиқот марказлари ўртасидаги ҳамкорлик бўйича онлайн- платформа яратишилмий ва ўқув стажировкаларини, тажриба алмашиш дастурларини рағбатлантириш Task 1 Тў изинчи. ққ Илм-фан, технология ва инновациялар со асида юксак ҳ марраларга эришиш мамлакатларимизнинг жадал ривожи йўлидаги му им ҳ омил Task 2 Task 3 Ў збекистонда Учинчи ренессанс Ўзбекистон Президентининг 2021 йилда ЮНEСКО билан ҳамкорликда қадимий Хива шаҳрида «Марказий Осиё дунё цивилизациялари чорраҳасида» мавзусида халқаро анжуманни ўтказиш27281E0809 1E22 1E06 1E 06 1E13 1E03 201E 2209 1E 23090A 1E 24 1E 1C 1E 13 1E 2209 1E 08 1E 1B 1E 07 1E 2206 1E 08 1E 1D 1E34 1B1E22 1E06 08 1E1C 1E28 1E 2A 1E03 1E13 3B 1E2C1809 061E22 1E28 1E07 1E 08 1E09 1E2B 1E 1809

Ўнинчи. Минтақадаги мамлакатларнинг ўзаро боғлиқлиги ва тараққиёти суръатини тизимли ўрганиш ва таҳлил қилиш асосида чуқур ўйланган қарорлар қабул қилиш 01 Халқаро институти Мазкур Форум арафасида Тошкентда Марказий Осиё халқаро институти очилди. 02 Таҳлил маркази қошида Мамлакатларимизнинг таниқли олимлари, тадқиқотчи ва таҳлилчиларидан иборат Экспертлар кенгашини тузиш 03 Резолюция лойиҳаси Евроосиё маконида доимий ва барқарор ривожланишнинг муҳим омили сифатида ўзаро алоқаларни мустаҳкамлаш тўғрисида махсус резолюция лойиҳасини ишлаб чиқиб

O'xshashlar

Yangi O'zbekiston demokratik o'zgarishlar, keng imkoniyatlar va amaliy ishlar mamlakatiga aylanmoqda

Shavkat Mirziyoyevning “ijitimoiy barqarorlikni taminlash, muqadas dinimizning sofligini asrash-davr talabi