logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Kimyo
  4. Anionli polimerlanish

Anionli polimerlanish

Yuklangan vaqt:

22.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1057.4267578125 KB
Ko'chirib olish
Anionli polimerlanish  1. Anionli polimerlanishda katalizatorning o’rni.  2. Anion-koordinatsion polimerlanish usuli.  3. Sigler-Natta katalizatorlari.  4. O`zbekistonda anion - koordinatsion polimerlanish usulining ahamiyati. Reja:  Anionli polimerlanish katalizatori sifatida ishqoriy metallar va ularning amidlari, metall- organik birikmalar, yuqori valentli metall oksidlari va elektrodonor xossalariga ega bo’lgan boshqa moddalar ishlatiladi. Katalizator va monomer molekulalari o’zaro reaksiyaga kirishib anion kompleksini hosil qiladi:  CH 2 =CH-R + MeR 1 = R 1 -CH 2 -CH 2 -R + Me +  Anionli polimerlanishning o’ziga xos xususiyati shundaki, u past haroratda ham katta tezlik bilan davom etadi. Haroratning pasayishi bilan anionli polimerlanish reaksiyasining tezligi ortib boradi. Shuning uchun ham reaksiya ba`zi vaqtlarda -50°С vа -190°С harorat oralig`ida olib boriladi.  Masalan: akrilonitrilning natriy amid ta`sirida ammiakli muhitda polimerlanishini ko`rish mumkin.  Katalizator:  NaNH 2 → Na + + NH 2 -  Aktiv markazning paydo bo`lishi:  NH 2 + CH 2 =CH-CN → NH 2 -CH 2 -CH 2 -CN  Monomer va katalizator konsentratsiyalarining ortishi bilan polimerlanish tezligi ham ortadi. Ko'pincha erkin ion emas ion jufti kinetik zanjiming o ‘sishni olib boradi. Aslida, ko‘pincha avval M qarshi ion (Na+, K+) yoki ion jufti bilan ta’sirlashib keyin esa faol markaz yangi zvenoga silji ydi. Anionli polimerlanishda ba’zan zanjir uzilishi va uzatilishi bo‘lmaydi, "tirik zanjir" bo’l ib qoladi. Zanjir uzilishi qarshi ion va qo‘shilmalar ishtirokida bo ’l adi. Masalan, faol vodorod tutgan moddalar HOH, NH 3 va boshqalar bo ’lishi mumkin. Anionli polimerlanish usuli bilan sanoatda kauchuklar, poliamidlar, polietilenoksid, siloksanlar va formaldegid polimerlari olinadi. 27 05 25 09 0A1E 13 2A0A1D 2517 0A0E 18 0A 04 04 0A02 0A Anion -koordinasion polimerlanish usuli (bu juda ahamiyatli usul)ni birinchi marta S.V.Lebedev amalga oshirgan (mohiyatini to ’la anglamasada), u 1932 -yildan boshlab natriy metali katalizatori ishtirokida izoprenni polimerlagan va shu asosida sintetik kauchuk ishlab chiqarila boshlagan, 1954 -yilda rus olimi A.A.Korotkov litiyorganik (LiR) katalizatori ishtirokida stereoregulyar kauchuk polizoprenni olgan. Umuman izopren polimerlanganda 4 xil izomer zveno bo‘lishi mumkin: Korotkov stereoregulyar 1,4 -sis poliizoprenni faqat ug levodorod muhitida olishga muvaffaq bo‘lgan. 1955 -yilda nemis ximigi Karl Sigler А l(С 2Н 5)з+ Т iС l4 ishtirokida mayin sharoitda +50 -80°C, 1 М P а bosimda polietilen sintez qilish usulini yaratdi. Shu katalizatordan foydalanib italyan olimi D.Natta kristal lanadigan polipropilen va polistirol oldi va ularning kristallanish sababini tushuntirgan holda "makromolekula larnin g stereoregulvarligi" tushunchasini kiritdi. Polimer fani va sanoatdagi olamshumul ahamiyati uchun bu ishlar turkumini yuqori baholab Sigler va Natta kimyo bo‘yicha Nobel mukofoti bilan taqdirlandilar. Sigler - Natta katalizatorlari ta’sirida polimer sintezi jarayoni juda murakkab, uning talaygina jumboqlari hali juda aniq tushunarli emas. B ir narsa aniqki, 1 - bosqichda TiC l 4 ni A1(C 2 H 5 ) 3 alki llanad i, 2 - bosqichda bo‘sh (labil) Ti - C bog ’ i orqali birikadi. Bu kimyoviy jarayonning "detallari", ayni qsa Al - organik birikmaning zanj i rn ing o ’ sishi bosqichida roli hali to ’ la aniq emas. 2F 2B24 38 172039 313A 32233B22 3C 0539 17330A 05 0A 0E 22 2B3E 41 42 430A 18 0A 11 12 0A0D 17 0D 0A 0F 17 15 0A 13 0A11 13 0A 1D 0A 18 13 0A Bu haq ida 2 xil tah min (A va B) mavjud: A. TiCl 3+Al(C 2H 5)3-qattiq Koordinats iya Ti -C bog `ini bo‘shatadi va u bog'ga monomeming ma’lum fazoviy holatda birikish imkonini beradi va reaksiya natijasida stereoregulyar polimer hosil bo’l adi. B. A lR 3 faol markaz hosil bo’lish ida qatnashadi • Sigler-Natta katalizatorlari: Аl(С 2 Н 5 ) з +ТiСl 4 • Polimerlar ishlab chiqarishning yangi o ‘ta muhim imkoniyati Sigler-Natta ilmiy izlanishlari natijasida yaratildi. Ular murakkab katalizatorlarni tekshirib, tanlab, ishlatib, monomeri katalizator bilan fazoda ma’lum holat va yo‘nalishda koordinasiyalab, xohlagan mikrostrukturali polimerlar olish uslubini ishlab chiqishdi. Sigler va Natta tomonidan kompleks katalizatorlarning kashf qilinishi anionli polimerlanish sohasida qo`lga kiritilgan eng katta yutuqlardan biri bo`ldi. O'zbekistondagi Sho‘rtangaz -kimyo majmu asida polietilen ishlab chiqarishda etilenning polimerlanishi anion -koordinasion usulda Sigler - Natta katalizatori vositasida amalga oshirilmoqda. Endi O‘z bekiston har yili polietilen sotib olishga (40 -60 ming tonna) sarf bo‘ layotgan valyutani tejab o ‘zi 50-60 ming tonna polietilenni valyutaga sotadi.  Sigler-Natta katalizatorlari I-III guruh elementlarining organik birikmalaridan va IV-VIII guruh qo‘shimcha guruh elementlaridan tuziladi. Katalizatorlar geterogen va gomogen holatda olinadi. Geterogen katalizatorlar ishtirokida izotaktik, gomogen katalizatorlar ishtirokida esa sindiotaktik polimerlar olinadi.  Polipropilen, polisteriol va boshqa ba`zi polimerlar o`zlarining fazoviy tuzilishiga qarab izotaktik va sindiotaktik polimerlarga bo`linadi.  1. Izotaktik polipropilen:  ~ СН 2 – СН - СН 2 – СН - СН 2 – СН - СН 2 – СН ~ | | | | СН 3 СН 3 СН 3 CH 3  2. Sindiotaktik polipropilen: СН 3 CH 3 | | ~ CH 2 - CH - CH 2 - CH – CH 2 - CH – CH 2 - CH ~ | | CH 3 CH 3  3. Ataktik polipropilen:  CH 3 | ~ СН 2 - СН – СН 2 - СН - СН 2 - СН - СН 2 – СН ~ | | | CH 3 CH 3 CH 3  Izotaktik va sindiotaktik polimerlarda uchlamchi uglerod atomlari bilan bog`langan metil guruhlar hamma vaqt bir-biriga nisbatan ma`lum masofada joylashgan va ma`lum fazoviy tuzilishga ega bo`ladi. Ataktik polimerlarda esa metil guruhlar tartibsiz joylashgan bo`lib, fazoviy tuzilishi muayyan qoidalarga bo`ysunmaydi.  Xulosa qilib aytganda, polimerlar kimyosi sohasida steriotartibli polimerlanish jarayonlarining kashf etilishi kimyo sanoatining katta yutug`i bo`lib, hozirda bu jarayon yordamida 1,4 – sis - polizopen, kristall polietilen, izotaktik polipropilen, polimetilmetakrilat polisteriol va boshqalar ishlab chiqarilmoqda.  E ` T I B O R I N G I Z U C H U N R A H M A T !01 01 02 03 04 05 06 07 04 08 09 04 0A 0B 0C 0D 0E 0C 08 0B 07 0F 0E 10 0F 03 11

O'xshashlar

Maxsus xossali polimerlarni ion polimerlanish, polikondensatlanish reaksiyalari, makromolekulalarni kimyoviy o’zgarishlari usullari yordamida olinishi
Polimer moddalarning olinishi va hosalari
Yuqori molekulyar birikmalar
Kompleks birikmalarning sinflanishi Akvokomplekslar ularning ionlanishi
Ikkinchi guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tavsifi. gurugda atom radiuslarining va ionlanish potensialarining o’zgarishi. rux va uning birikmalari