logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Biotexnologiya
  4. Nanobiotexnologiya

Nanobiotexnologiya

Yuklangan vaqt:

07.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3692.4755859375 KB
Ko'chirib olish
NANOBIOTEXNOLOGIYA Nanobiotexnologiya nima? 01 Nanobiotexnologiyaning vazifalari 02 Nanobakteriyalar 03REJA : Nanobiotexnologiya nima? Nanobiotexnologiya - nan - otexnologiyani bir qismi bo‘lib, u nanobo‘lakchalarni tirik sistemaga ta’sirini o‘rganish hamda biologik nanostrukturalami, nanohodisalar va nanojarayon - lami modellashtirish, ularni eksperimental biologiya, tibbiyot, ekologiya, qishloq xo‘jaligi va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarida ishlatish usullarini yaratish bilan shug‘ullanadi. Hozirgi vaqtga kelib, nanobiotexnologiyalami yaratish va rivojlantirishni uchta asosiy yo‘nalishi shakllandi. 1-yónalish Birinchi yo‘nalish - laboratoriya va ishlab chiqarish sharoitida tirik sistemaning nanohodisalari va nanomexanizm - larini model - lashtirish va ulami qayta tiklash masalalari bilan shug'ul - lanadi. 2-yónalish Ikkinchi yo‘nalish - tirik orga - nizmlar ishtirokida nanobo'lakcha lar va nanomashinal ar yaratish bi - lan shug‘ullanadi. 3-yónalish Uchinchi yo‘nalish - nano- strukturalar va nano - jarayonlarni tirik or - ganizmga kiritish bilan shug'ul - lanadi va tirik orga - nizmlarni o‘rganish, ularni ho - latini diagnoz qilish va davolashni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘yadi. Nanobiotexnologiyaning vazifalari - an’anaviy sitologik va sitokimyoviy usullar yordamida yechilmagan fundamental biologik muammolami yechimini topish (biologik jarayonlami modellashtirish, tirik hujayralami atom-molekular komplekslarini va biomolekulalami holatini analiz qilish); - genetik injeneriyasining yangi usullarini yaratish maqsadida nanobo‘lakchalami DNK molekulasi bilan o‘zaro munosabatlarini tadqiq qilish; - nanobo‘lakchalar yordamida moddalarni biologik membranalar orqali transporti mexanizmlarini o'rganish va dori-darmon - lami yo‘naltirilgan holda manzilga yetkazish nanotexnologiyasini yaratish; -atrof-muhit tarkibida yoki odam organizmida ma’lum moddalarni aniqlash, shuningdek, mutatsiyani aniqlash maqsadida biologiya va tibbiyot uchun biosensorli sistema yaratish; - tibbiyotda ishlatish uchun yangi nanomateriallar sifatida nanobo'lakchalardan foydalanish imkoniyatlarini o‘rganish: -organizmdan va uni sirtidan ker - aksiz va zaharli moddalarni chiqarib tashlash uchun sorbentlar (metabolizm mahsulotlari, og‘ir metallar, radio- nuklidlar, ksenobiotiklar) yaratish; - kasallikni diagnostika qilish va eng boshlang‘ich bosqichida samarali davolash uchun yuqori sezgirlikka ega bo'lgan va ishlatishga qulay bo'lgan sistemalar yaratish; - nanoboiakchalar asosida oqsillarni ajratish, modifikatsiya qilish va ularni preparatlarini katta miqdorda ishab chiqarish uchun samarador bo‘lgan nanomateriallar hamda nanotexnologiyalar yaratish; - bioanaloglar — bakteriyalar, virus - lar, eng sodda hayvonlar asosida o‘z-o‘zini ishlab chiqara oladigan sistemalar yaratish; -nanobo‘lakchalami murakkab tuzilgan organizmlar, jumladan hayvon va odam organizmiga ta’sirini o‘rganish; - nanotexnologiyalar asosida dorivor moddalarni yangi avlodini yaratish; - tirik organizmga ko‘chirib kiritish maqsadida biologik mos bo‘lgan (organizm chiqarib tashlamaydigan) meditsina materiallari yaratish; - immun tizimni qo‘zg‘atmaydigan (provakatsiya qilmaydigan), orga - nizmdagi kasallangan joyni tuzata oladigan nanorobotlar ishlab chiqish. NANOBAKTERIYALAR Finlyandiyaning Kuopio shahridagi universitet - ning xodimi O.Kayander juda kichik mikroorga - nizm ajratib olgan va uni nanobakteriya deb ata - gan Nanobakteriyani uzunligi 20-150 nm oralig‘ida bo‘ladi. Demak, u hozirgacha aniq bo‘lgan bakteriyalar, zamburug‘ sporalari yoki ko‘p hujayrali organizmlar hujayralaridan ancha kichik. Elektron mikroskop yordamida tadqiqotchilar tashqi ko‘rinishidan dumaloq shaklga ega bo'lgan bakteriyalarni eslatuvchi tartibli strukturalarni kuzatganlar va rasmga olganlar.Keyingi kuzatishlarda «sirli nanostrukturalar»ni ko‘payishi aniqlangan. Ushbu kuzatishlar olimlarni nanobakteriyalar deb nomlangan hayotni yangi strukturasi bilan tadqiqotlar olib borishga ishontirgan. Birinchidan, nanobakteriyalar mustaqil hayot jarayonlarini olib borishlari uchun juda kichik. Ikkinchidan, ulami ichiga moddalar almashinuvi va ko‘payishni ta’minlovchi molekulalar va strukturalar sig‘maydi. Ammo 1990-yillami boshlarida finlyandiyalik olim O.Kayanderni va uning tarafdorlarini nanobakteriyalar borligi haqidagi fikrlari, o‘zini paleontologik tasdig'ini topgan. AQSH ni Texas universiteti geolog olimi R.Folk Rim atrofidagi issiq manbalaming mineral qoldiqlarini kuzatish jarayonida, elektron mikroskopda O. Kayander topgan strukturaga o‘xshagan jonli struktura borligini kuzatgan. Keyinroq, avstriyalik geologlar dengiz sathidan 3,5 km pastda kontinentni g‘arbiy qirg‘og‘idagi qumlami kuzata borib, uning sirtida miniaturali qismlardan iborat bo‘lgan, uzunligi 20 dan 128 nm gacha bo'lgan ipsimon jonivorlarni kuzatganlar. Bu struktura tashqi ko‘rinishi bo‘yicha zamburug‘ iplarini eslatgan. Avstriyalik tadqiqotchilar, mikroblarga o‘xshatib o‘zlari kuzatgan strukturani «nanobam» lar deb ataganlar. Nanobakteriyalami o‘lchami shunchalik darajada kichik bo'lganki, ularni ichidan hatto DNKni bir necha molekulalariga ham joy topish amri mahol bo‘lgan. Tirik hujayralami boshqa strukturalari haqida gapirmasa ham bo'ladi. Shuning uchun olimlar, nanobamlar barcha boshqa organizmlardan nafaqat o‘lchamlari, balki faoliyat ko‘rsatish mohiyati bilan ham farq qilishini taxmin qilganlar. O. Kayanderni fikriga ko‘ra nanobamlar,aminokislotalar va yog‘ kislotalar - ini o ‘zlari sintez qilmaydi va ulami atrof-muhit - dan tayyor oladi. Balki nanobamlar hamkor - likda hayot ko‘rish uchun koloniyalar hosil qiladi yoki ulami genlari shunday tarqal - ganki, nanoblar faqat guruhlarga birlashgan holatdagina ko‘payishlari mumkin. Bu muammo haqida yagona fikrga kelinmagan va O.Kayander kuzatgan nanobakteriyalar haqidagi tortishuvlar hozir - gacha davom etib kelmoqda.Nanobakteriyalani ko‘payishlari mumkinligi, tirik borliq haqida Trolland-Myuller taklif qilgan konsepsiyaga asosan, ularni tirik deb tan olishga majbur qiladi. O. Kayander va boshqa olimlarni fikrlaricha, nanobakteriyalar har xil kasalliklarni keltirib chiqarishlari mumkin va shuning uchun ham o‘ta xavrlidir. Test 1. Hozirda nanobiotexnologiyani rivojlantirishda nechta asosiy yo'nalish shakllangan? A.1 ta. B.2 ta. D.3 ta 2.Juda kichik mikroorganizmni ajratib olgan va unga na- nobakteriya deb nom bergan olim kim? A.Kekule. B.R.Guk. D.Kayander 3.Nanobakteriyaning uzunligi necha nm bo'ladi? A.20-150. B.40-300. D.200-1500 4.Avstriyalik tadqiqotchilar mikroblarga o'xshatib o'zlari kuzatgan strukturani nima deb ataganlar? A.nanohujayra B.nanobamlar. D.mikrobamlar. 5.Nanobamlar nimalarni o'zlari sintez qilmaydi? A.aminokislota va yog' kislotalar B.oqsillar D.efirlar va mineral moddalar. 6.Nanobamlar faqat qanday holatdagina ko'payishi mumkin? A.yakka holatda. B.issaiq havo ta'sirida. D.guruhlarga birhlashgan holda. 7.Kimning taklif qilgan konsepsiyasiga asosan nanobamlarni tirik deb tan olishga majbur bo'lishadi? A.Kayander. B.Trolland-Myuller. D.Aristo - tel. 8.Bioanaloglar nima? A.Bakteriya virus sodda hayvonlar asosida o'z- o'zini ishlab chiqara oladigan sistemalar. B.nanobirikmalar. D.nanobamlar. 9.Avstriyalik geologlar kuzatgan ipsimon jonivor - larni uzunligi qancha bo'lgan? A.15-150nm. B.20-128nm. D.25- 220nm. 10.Ularning ko'rinishi ninani eslatgan? A.hajayrani. B.ninachilarni. D.zamburug' iplarini. THANK YOU

O'xshashlar

Биотехнологияда ген мухандислиги
Assimiliatsion to'qima va uning o'simlik tanasida joylashishi va funksiyasi
Azotfiksator mikroorganizmlar va ularning tarqalish, rivojlanish fazalari
Bakteriyalarning bioplyonkasi
Apoptoz haqida