Ишлаб чиқаришнинг хавфсиз услубларини танлаш машина ва механизмларни танлаш - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Ишлаб чиқаришнинг хавфсиз услубларини танлаш машина ва механизмларни танлаш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77 KB

Ko'chirib olish

Ишлаб чиқаришнинг хавфсиз услубларини танлаш машина ва механизмларни танлаш Режа: 1.Йиғма темирбетон конструкцияларининг монтаж қилиш услублари. 2.Асосий монтаж мосламалари ва юк қамровчи қурилмаларини танлаш. 3.Монтаж кранларини танлаш.

Таянч иборалар: Усул, услуб, монтаж жараёнининг ривожланиш йўналиши, монтаж қамровлари, яруслар, бир жойда ўрнатиладиган (стационар) кранлар, алоҳида монтаж қилиш усули, комплекс ва аралаш монтаж қилиш усули, технологик ва ташкилий танаффуслар, стрела илгагининг қулочи, илгакни кўтариш баландлиги, техник-иқтисодий кўрсаткичлар. 1.Йиғма темирбетон конструкцияларининг монтаж қилиш услублари. Бино қурилишининг монтаж қилиш услубини бино ёки иншоотнинг умумий монтаж қилиш усулига (алоҳида, комплекс ва аралаш монтаж қилиш), монтаж жараёнининг ривожланиш йўналишига (горизонтал ёки тик, бинонинг бўйига ёки кўндалангига), кран турлари ва уларнинг сонига, монтаж қамровлари ва ярусларининг ўлчами ва сонига кўра аниқлаб олинади. Бир қаватли саноат бинолари кўп ҳолларда ўзиюрар гусеницали ёки пневмоғилдиракли стрелали кранлар ёрдамида монтаж қилинади. Минорали, харракли ва кабелли кранлар жуда ҳам кам ҳолларда ишлатилади. Бир қаватли саноат биноларининг монтажи қуйидаги усулларда олиб борилади: бир номли конструкцияларни алоҳида кетма-кет монтаж қилиш; турли номдаги конструкцияларни битта катак ичида комплекс (бирданига) монтаж қилиш; аралаш монтаж қилиш. Бир қаватли саноат биноларини ўзиюрар стрелали кранлар билан монтаж қилиш аралаш услуб да олиб борилади. Биринчи монтаж оқимида устунлар пойдевор стаканига кетма-кет ўрнатилади. Устундан юқоридаги элементларни ўрнатиш учун, пойдевор стакани ва устун оралиғидаги чоклари бетон қоришмаси қуйилиб, 70% лойиҳа мустаҳкамлигини эгалланганидан кейин рухсат берилади. Иккинчи монтаж оқимида кран ости тўсини, стропил фермаси ва ёпма плиталар комплекс ўрнатилади. Жуда катта ҳажмли биноларнинг монтажида иккинчи оқимни кичикроқ иккита оқимларга бўлиш мумкин.

Масалан, алоҳида оқим билан кран ости тўсинини ва кейин ёпма элементларини, яъни стропил фермаси ва ёпма плитани битта оқимда монтаж қилса бўлади. Учинчи , алоҳида оқимда девор панелларининг монтажи кетма-кет олиб борилади. Ҳар бир оқимларга монтаж кранлари танлаб олинади, бу кран ёрдамида кетма-кет, технологик танаффусларни инобатга олиб йиғма темир бетон элементлари ўрнатилади. Айниқса технологик танаффусларни бинонинг умумий мустаҳкамлигига жуда катта таъсири бор. Одатда, монтаж оқимининг ривожланиши ва кран ҳаракатининг йўналиши пролетнинг бўйлама йўналишига мос тушади, бу эса монтажнинг бўйлама усули дейилади. Иш шароитлари тўғри келганда, монтажнинг кўндаланг усули ёки бўйлама-кўндаланг усуллари ҳам қўлланилади. Кўп қаватли саноат биноларини одатда, минорали ҳаракатланувчи ёки бир жойда ўрнатиладиган (стационар) кранлар ёрдамида монтаж қилинади. Эни унча катта бўлмаган биноларда кранни бир томонлама жойлаштирилади, эни катта биноларда эса икки томонлама жойлаштирилади. Бино иккита оқимда монтаж қилинади, бунда монтаж минтақаларини кранлар сонига мос ҳолда, иккига бўладилар. Энсиз жуда узун биноларни, битта кран ости йўлида иккита ва бир нечта кранлар ўрнатилган ҳолда монтажи олиб борилади. Бинонинг бўйлама ўқи йўналишида ҳаракатланадиган битта кран ёрдамида ҳам бинонинг монтажини олиб бориш ҳам мумкин. Бундай пайтда бинонинг монтажи, краннинг секин-аста орқага силжиши давомида тик йўналишдаги монтаж схемасида олиб борилади. Кўп қаватли биноларнинг биринчи қават устунларининг массаси катта бўлади, уларни монтаж қилиш учун бир қаватли бинолардагидек, ўзиюрар гусеницали ёки пневмоғилдиракли кранлардан фойдаланиш мумкин. Биринчи қават (ярус) устунларининг монтажини алҳида оқим деб қабул қилинади.

Навбатдаги қават (ярус) элементларининг монтажи, олдинги қават элементларининг барчасини монтажи тугаганидан кейин бошланади. Йиғма элементларини монтаж қилиш объект олди омборидан ёки транспорт воситаларидан бевосита узатилиб олиб борилади. Объект қурилишининг қамровлари сони, бинонинг монтаж қилиш усули ва монтажи ривожланишининг йўналиши аниқланганидан кейин белгиланади. Қамровларнинг ўлчамлари ва сони монтаж ишларининг оқим усулини ташкил этишга ва иш ҳажмидан келиб чиққан ҳолда давомийлигига боғлиқ бўлади. Қамров ўлчамини аниқлашда иложи борича ҳар биридаги давомийлик бир хил бўлишига эътиборни қаратиш лозим. Бир қаватли саноат биноларининг монтаж қамровлари учун энг катта ўлчамлари: узунлиги, намунавий лойиҳаларда 48 - 72 м, эни – бино энига, яъни 18,24,36,48,72 м ва ҳ.к.яъни бир нечта оралиқ (пролет)лар йиғиндисига тенг бўлади. 2.Асосий монтаж мосламалари ва юк қамровчи қурилмаларини танлаш. Қурилиш конструкцияларининг монтажида йиғма элементларини кўтариш учун юк қамровчи қурилмалари (траверса, строп)лардан, конструкцияларни лойиҳа ўқига тўғрилаш ва олдиндан муваққат маҳкамлаш учун техник воситалар, монтажчиларни баландликда иш шароити қулайлиги ва хавфсизлигини яратиш учун махсус ускуналардан фойдаланилади. Юк қамровчи қурилмалари (траверса, строп) бинонинг ҳар бир конструкциявий элементлари учун танлаб олинади ва бунда битта қурилма билан бир нечта йиғма элементларни монтаж қилиш мўлжалланади. Қурилишда қўлланиладиган қурилма ва мосламаларнинг умумий сони кам бўлишига ҳаракат қилинади. Оддий строплар қаноатлантирмаган пайтларда траверсалардан узун элемент (конструкция)лар монтажи учун фойдаланилади. Строплар ва траверсаларни танлашда албатта уларнинг юк кўтариш қобилиятини ҳисобга олган ҳолда, хавфсизлик нуқтаи назаридан ёндашилади ва танланади.

Устунларни пойдевор стаканига ўратиш пайтида, ўқлар йўналиши бўйича лойиҳага мос равишда тўғрилаш ва маҳкамлаш учун, қозиқлардан (пўлат, темирбетон ва ёғоч), инвентарь қозиқли тиқинлардан ва кондукторлардан фойдаланилади. Баландлиги 12 м дан ошадиган устунларни лойиҳа вазиятига муваққат маҳкамлаш учун арқонли тортқилардан фойдаланилади. Кўп қаватли биноларда навбатдаги ярус (қават) устунларини ўрнатишда якка кондукторларни ишлатадилар. Агар устунларнинг тўри ўқлари бўйича 6×6 м бўлса, гуруҳли кондукторлардан ёки ромли-шарнирли индикаторлар (РШИ) дан фойдаланилади. Кран ости тўсинлар ва ригелларни ўқларга тўғрилаш, ҳамда муваққат маҳкамлаш махсус кондуктор - қисқичлари ёрдамида бажарилади. Фермалар ва стропил тўсинларининг юқориги белбоғига инвентарь боғловчи горизонтал тиргаклар ёрдамида ёки ёпма плитанинг ўзини ўрнатиб, пўлатдан ясалган қуйма деталлари пайвандланиб маҳкамланади. Узунлиги 18 м бўлганда битта тиргак пролетнинг ўртасига, 18 м дан ошган масофада иккита жойига боғловчи горизонтал тиргаклар ўрнатилади. Биринчи ва иккинчи фермаларининг муваққат мустаҳкамлиги юқориги белбоғи ўртасидан арқон ёрдамида лангарларга бириктирилиб тортиб қўйилган ҳолда таъминланади. Йирик панелли биноларини маҳкамлаш ва қотиришни олдиндан қисқичли оғма тиргаклари, горизонтал фиксаторли боғловчилар ва бошқа қурилмалари ёрдамида муваққат маҳкамлайдилар. Баландликда монтажчининг иш жойи, баландлик 5 м гача бўлганда- кўчма тагсупалар ёрдамида, баландлиги 8 м гача бўлганда- майдончали кўчма норвонлари ва 8 м дан ошганда эса осма майдонча, ҳамда осма норвонлар билан таъминланади. Монтаж майдончаларининг атрофи ишларнинг хавфсизлигини таъминлаш мақсадида суянчиқли тўсиқлар билан ўралади. 3.Монтаж кранларини танлаш.

Ҳар бир монтаж оқими учун монтаж кранларини танлаш кранларнинг техник кўрсаткичлари орқали олиб борилади. Монтаж крани айнан битта оқимга технологик харита тузилаётганда, бир нечта вариантларда иқтисодий кўрсаткичларига кўра танланади. Краннинг техник кўрсаткичларига қуйидагилар киради: талаб қилинадиган юк кўтариш қобилияти Q к , (т); илгакни кўтариш баландлиги Н к , (м); илгак қулочининг узунлиги L к , (м). Ўзи юрар стрелали пнемоғилдиракли ва гусеницали кранларида юқоридаги кўрсаткичлардан ташқари, стреласининг узунлиги ҳам ҳисобга олинади. Кранларни танлаш учун йиғма элементларнинг массаларини аниқлаш, монтаж қурилмалари ва мосламларини танлаш, иншоотнинг конструкциялари ва элементларининг габарит ўлчамлари, ҳамда уларнинг лойиҳавий ўрнини аниқланиши керак. Бундай йиғма элементлар учун, техник кўрсаткичлари кичик ва етарли монтаж кранлари танланади. Минорали кранларнинг талаб қилинувчи техник кўрсаткичларини топиш. Краннинг талаб қилинувчи юк кўтариш қобилияти Q к , монтаж қилинадиган элемент массаси Q э , (т); монтаж мосламаси Q м (т) ва юк қамровчи қурилмалари Q қ , (т) массалари йиғиндисидан иборат бўлади: Q к ≥ Q э + Q м + Q қ , т. Минорали краннинг ўрнатилган сатҳидан юқорида илгагини кўтариш баландлиги қуйидагича аниқланади: Н к = h 0 + h з + h э + h ст , м бунда h 0 – кран турган сатҳдан монтаж горизонтининг баландлиги, м; h з – монтажнинг хавфсизлигини таъминловчи баландлик, 0,5-1,0 м қабул қилинади; h э – элементнинг баландлиги ёки қалинлиги, м; h ст – стропнинг ба- ландлиги (элементнинг устидан кран илгагининг сатҳигача бўлган баландлик), 1,5-2,0 м масофага тенг миқдорда қабул қилинади. Кран илгагининг қулочи узунлигини қуйидагича топамиз:

L = a/2 + b + c , м бу ерда а - кран ости йўлининг эни, м; b – кран ости йўлининг рельси ўқидан краннинг туртиб чиққан платформаси четигача бўлган масофа, м; с – кран платформаси четидан бинонинг туртиб чиққан қисмигача бўлган масофа, одатда бу масофа 0,7...0,8 м миқдорга тенг қилиб олинади, бу масофа кран платформаси айланиши давомида, унинг чети билан бинонинг туртиб чиққан элементи орасига одам туриб қолиши эҳтимолини ҳисобга олади ва унинг хавфсизлигини таъминлайди. Ўзиюрар cтрелали кранларнинг техник кўрсаткичларини топиш. Гусеницали ёки пневмоғилдиракли кранлар учун, илгакнинг кўтарилиш балангдлиги Н к ,(м); стреласи узунлиги L c (м) ва илгак қулочининг узунлиги L к (м) кўрсаткичлари аниқланади. Илгакнинг кўтарилиш баладлиги қуйидаги формула билан топилади Н к = h 0 + h з + h э + h ст , м. Краннинг стреласини горизонтга қиялик бурчаги қуйидагича топилади tg  = 2 (h ст + h п ) /(b 1 + 2S) , бунда h п – юк полиспастасининг узунлиги, м, одатда 2 – 5 м қабул қилинади; b 1 – йиғма элемент (ёпма плита)нинг узунлиги, м; S – элементнинг четидан стрела ўқигача бўлган масофа, м, буни 1,5-2,0 м қабул қилинади;  - стреланинг горизонтга қиялиги бурчаги, град. Стреланинг ғоз тумшуқсиз узунлигини топамиз: L c = ( Н к + h п - h c ) / sin  , бу ерда h c – стреланинг маҳкамланган ўқи (шарнир)дан кран турган сатҳгача бўлган масофа, м, бу миқдорни 1,5 м қабул қилинади.

60-расм. Ўзиюрар стрелали краннинг қулочи узунлигини топиш схемаси. Кран илгагининг қулочи узунлиги: L к = L c cos  +d , м. Бунда d –краннинг айланиш ўқидан стреланинг бириккан шарниригача бўлган масофа, м, буни 1,5 м қилиб олинади. Ҳисоблаб чиқилган техник кўрсаткичларга кўра ҳар бир оқим учун, маълумотлар тўпламидан тегишли, хавфсиз ишловчи кранлар танлаб олинади.

Адабиётлар рўйхати. 1.Пчелинцев В. А. и др. Охрана труда в строительстве: Учеб. для строит. Вузов и фак. – М.: Высш. Шк., 1991. – 272 с.: ил. 2.Охрана труда в строительства. Инженерные решения: Справочник/В. И. Русин, Г. Г. Орлов, Н. М. Неделько и др. – К.: Будивельник, 1990. –208с. 3.Охрана труда в строительства. Учебник для техникумов. Изд. 2-е, перераб. и доп. М., Стройиздат, 1975, 263с. 4.Йўлдошев О.Р., Рахимов О.Р., Хўжақулов Р.Т., Ҳасанова О.Т., “Меҳнатни муҳофаза қилиш”, Тошкент-2005. 5.Х.Раҳимова, А.Аъзамов, Т.Турсунов. Меҳнатни муҳофаза қилиш.Т. – “Ўзбекистон” -2003. 6.G ΄ .Yo.Yormatov, O.R.Yuldoshev, A.L.Xamrayeva. Hayot faoliyati xavfsizligi (Darslik), Toshkent, «Adolat», 2009. 7.Ў.Йулдошев, У.Усмонов, О.Қудратов. Меҳнатни муҳофаза қилиш (Ўқув қўлланма), Т. “Меҳнат”, 2001. 8. Л.Г.Дикман . «Организация, планирования и управление с троительным производством» Москва, Высшая школа, 1998 г. 480 стр . 9. Т.М.Махматкулов, Г.Ш.Шомирзаев, А.Райимкулов. «Ҳаётий фаолият хавфсизлиги» фанидан маърузалар матни. ТАТУ Самарқанд филиали. Самарқанд-2007.

O'xshashlar

Ишлаб чиқаришда техника хавфсизлиги асослари

Чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни олдини олиш бўйича асосий тадбирлар

Техника хавфсизлиги асослари. Меҳнат хавфсизлигини таминлашнинг техник воситалари

Қурилиш-монтаж ишларида хавфсизлик техникаси хавфсизлик

Халқ хўжалик объектларида техника хавфсизлиги