Revmatoid artrit - Tibbiyot - Referatlar

Revmatoid artrit

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

22.8837890625 KB

Ko'chirib olish

Revmatoid artrit Reja: 1. Revmatoid artrit 2. Revmatoid artrit rivojlanishi autoimmun xarakterga ega bo’lganligi

Revmatoid artrit — surunkali bo’g’im biriktiruvchi to’qimasining yallig’lanishi bilan kechuvchi, bo’g’imlarda erozivdestruktiv xarakterdagi uzluksiz yallig’lanish jarayoni kuchayib boruvchi kasallikdir. Bu kasallikda, bo’g’im to’qimalarida immunologik asosda kechuvchi yallig’lanish rivojlanib, u bo’g’imda, tog’ayda morfologik o’zgarishlarga olib keladi. Keyinchalik bemorda ichki a’zolarining zararlanishi kuzatiladi. Uning asosida immunokompleks ta’sirida bo’ladigan yallig’lanish yotadi. Etiologiyasi. Revmatoid artritning kelib chiqish sababi aniqlanmagan. Kasallikning rivojlanishida virus infeksiyasiga va boshqa infeksion omillarga ahamiyat berilmoqda. Mikrob hujayrasi va uning parchalanishidan sodir bo’lgan molekular komponentlar bo’g’im hujayrasiga tropizm xususiyati tufayli ularda uzoq muddat to’planib, xarakterli immun javobiga olib keladi. Virus DNK hujayrasiga joylashib olib, antigen xususiyatiga ega bo’lgan noinfeksion oqsil tanachalarini sintez va sekretsiyasini kuchaytiradi, bu esa immun reaksiyaning avj olishiga olib keladi. Kasallikning rivojlanishida irsiy omillar muhim o’rin tutadi. Bemor organizmida o’zgargan immun reaktivlik aniqlangan. Patogenezi va patanatomiyasi . Ma’lum bir etiologik shartsharoitlar natijasida bo’g’imning sinovial qobig’i yallig’lanadi va mahalliy immun reaksiyasi rivojlanadi, bu esa agregatsiyalangan IgG hamda IgA va IgM shakllanishi bilan davom etadi. Bu o’zgargan IgG antigen xususiyatiga ega bo’lib, ularga qarshi immun xususiyatga ega bo’lgan sinovial qobiqning plazmotsitlarida, limfa tugunlarida va taloqda antitanalar ishlab chiqariladi — ularni revmatoid omil deb ataladi. Agretsiyalangan IgG (IgA, IgM) PO va komplement bilan o’zaro ta’sirlanib, bo’g’im suyuqligida va sinovial qobiqda immun kompleksi hosil bo’lishiga olib keladi. Bunga javoban bo’g’im to’qimalarida immun yallig’lanish rivojlanadi. Sinovial qobiqning plazmatik hujayradan va sensibilizatsiyalangan limfotsitlardan tashkil topgan yallig’lanishi shakllanib, kengayib boradi — ular to’qimalarni shikastlantiradi. Immun komplekslar qonda, tanada aylanib yuradi, bu yallig’lanish

jarayonining surunkali kechishiga olib keladi. Artritning asosiy xususiyati biriktiruvchi to’qimaning shakllanish va o’sib borishi bilan kechib, sekin-asta tog’ay va suyak epifizini yemirib, g’adir-budurlar, yemirilishlar hosil qiladi. Tog’ayning yo’qolishi avval fibroz to’qimasiga, so’ngra bo’g’imning ankiloziga olib keladi. Bo’g’im deformatsiyasi periartikular to’qimalar (bo’g’im xaltachasi, paylari va mushaklarining) o’zgarishiga olib keladi. Revmatoid artritda bo’g’im yallig’lanishidan tashqari, ichki a’zolarning biriktiruvchi to’qimasida o’zgarishlar aniqlanadi. Bu o’zgarishlar morfologik asosini vaskulitlar va limfoid infiltratsiya tashkil qiladi. Revmatoid artrit patogenezi quyidagi jadvalda keltirildi. Revmatoid artrit patogenezi Virus va boshqa etiologik omillar Irsiy o’zgargan immun reaktivlik Sinovial qobiq shikastlanishi (autoantigenlar shakllanishi bilan) Revmatoid omil ishlab chiqarish immun komplekslar shakllanishi Sinovial qobiqda, a’zolarda va to’qimalarda immun yallig’lanishning rivojlanishi Tog’ay va suyak bo’g’imlarining uzluksiz yallig’lanishi, yemirilishi va .boshqa shilliq pardalarning yallig’lanishi Kasallikning klinik belgilari Klinik manzarasi . Rematoid artrit tez-tez qo’zib, deyarli beto’xtov zo’rayib boradigan, surunkali og’ir xastalik bo’lganligi tufayli uni erta tashxislash zarur. Ammo kasallikning erta bosqichlarida belgilari o’ziga xos emasligi sababli uni har doim ham barvaqt aniqlab bo’lmaydi. Kasallikning boshlanish va kechish turlari har xilligi bu muammoni yanada qiyinlashtiradi. Shunga qaramay, bemor shikoyatlarini, anamnezini, kasallikning obyektiv belgilarini o’ta sinchkovlik bilan o’rganish ko’p hollarda revmatoid artritni o’z vaqtida to’g’ri tashxislash va davolash imkonini beradi.

Kasallik boshlanishida mayda bo’g’imlar, ko’proq bilak, kaft-panja va falangalar, kamroq hollarda oyoq kaft-panjasi va falangalararo bo’g’imlar shikastlanganligi sababli shu bo’g’imlarda og’riq paydo bo’ladi. Og’riq kunning ikkinchi yarimi va ertalab kuchliroq bo’lib, kun davomida, ayniqsa, kechga borib kamayadi. Ba’zi bemorlarda og’riq o’rindan turgandan so’ng 20—30 minutdan keyin kamayib borib, yo’qolishi, ba’zilarda kun bo’yi bezovta qilishi mumkin. Og’riq kasallik rivojlangan sari asta-sekin kuchayib boradi. Kasallik kuchli qo’ziganda og’riq tun bo’yi bezovta qilishi mumkin. Og’riq harakat qilganda kuchayadi. Og’riq shikastlangan bo’g’imlarda o’zgarmas, doimiy bo’lib, bo’g’imdan bo’g’imga ko’chib yurmaydi, bo’g’im va uning atrofidagi to’qimalar yallig’langanligi va og’riq bo’lganligi sababli ular harakati cheklanganligi kuzatiladi. Bemorlarda ertalab „uyg’onganda o’zini qolipdagidek yoki taqalangandek” sezib, butun tana harakati cheklanganligi kuzatiladi. Kamroq hollarda (15—20%) revmatoid artrit bitta yoki ikkita bo’g’imni shikastlash tarzida boshlanishi mumkin. Bu holda bilak, tirsak, tovon bo’g’imlari shikastlanishi mumkin. Yelka, ko’ks va umurtqa bo’g’imlari deyarli shikastlanmaydi. Bu bo’g’imlarda og’riq kasallikning oxirgi bosqichlarida kuzatiladi. Kasallik uzoq davom etgan bemorlarda shikastlangan bo’g’imlarda kuchli deformatsiya rivojlanib, ular harakati butunlay yo’qolishi mumkin. Bemorlarning kasallik tarixi o’rganilganda ko’proq hollarda (55%) kasallik boshlanishi har xil “turtki” omillar: gripp, angina, yuqori nafas yo’llari surunkali infeksion kasalliklar qo’zishi, kamroq hollarda sovqotish, bo’g’im lat yeyishi, homiladorlik va tug’ish, klimaks, ruhiy jarohatlanishlar bilan bog’liqligi aniqlanadi. Obyektiv tekshirilganda kasallik boshlanishida yoki qo’ziganda bo’g’im ichi va atrofidagi (periartikular) to’qimalar yallig’langanligi sababli ularning shishib, konturi silliqlashganligini, hajmi kattalashganligini, bo’g’im ustidagi terining biroz qizarganini, shakli o’zgarganligini ko’rish mumkin. Bo’g’imda ekssudat ko’proq bo’lsa, paypaslaganda fluktuatsiya ham aniqlanishi mumkin. Qo’l va oyoq panjalari mayda bo’g’imlari simmetrik ravishda shikastlanadi. Yallig’lanish

ko’proq qo’l va oyoq kaftlari II va III bo’g’imlarida, kaft-panja, bilak bo’g’imlarida kuzatiladi. Distal falangalararo, I va V barmoqlar kaft-panja bo’g’imlari revmatoid artritda shikastlanmaydi („mustasno“ bo’g’imlar), bo’g’imlardagi ekssudativ o’zgarishlarga proliferativ o’zgarishlar qo’shilganda ular shakli o’ziga xos ravishda o’zgaradi, deformatsiyalanadi. Kasallikning rivojlangan bosqichida panja bo’g’imlaridagi o’zgarishlar o’ziga xos bo’lib, ba’zida uni „tashrif kartochkasi“ deb ham aytiladi. Ba’zi bemorlarda kaftlar shakli haddan tashqari o’zgarib ketganligi kuzatiladi. Qolgan bo’g’imlardagi o’zgarishlar revmatoid artritdan boshqa kasalliklardagi kabi bo’ladi. Shu sababli bo’g’imlar faoliyati cheklanib, hatto yo’qolishi mumkin va bemorlar oddiy ehtiyojlarini ham bajarolmay qolib, qo’lida biror narsa tuta olmaydi, kiyimlarini kiya olmaydi, sochini tarolmaydi va juda qiynaladi. Bo’g’imlardagi yallig’lanish jarayoni qayta- qayta qo’zib, undagi o’zgarishlar vaqt o’tgan sari kuchayib, kasallik har gal qaytalaganda yangi va yangi bo’g’imlar shikastlana boradi. Revmatoid artrit rivojlanishi autoimmun xarakterga ega bo’lganligi sababli bu kasallikda yana boshqa to’qimalar va ichki a’zolar ham shikastlanishi mumkin. Tirsak bo’g’imi atrofida 0,5—2 sm kattalikdagi dumaloq paypaslaganda og’rimasdan siljiydigan qattiq revmatoid tugunchalar paydo bo’lishi mumkin. Revmatoid tugunchalar yana proksimal falangalararo, kaftpanja, tizza bo’g’imlar tashqi tomonida bosh, kurak, to’sh sohasida joylashishi, ular bitta yoki bir nechta bo’lishi mumkin, hech qachon yallig’lanmaydi va yiringlamaydi. Subperiostal joylashgan bo’lsa, siljimaydi. Revmatoid tugunchalar kasallik qo’zish davrida paydo bo’lib, simmetrik joylashadi, kasallik davolanganda va remissiya davrida to’liq yo’qolib ketishi mumkin. Ular kasallikning erta davrida paydo bo’lishi noxush belgi hisoblanib, u yuqori faollik bilan kechganida kuzatiladi. Kasallikning erta bosqichida faol artrit rivojlangan davrning o’zidayoq muskullar atrofiyasi boshlanadi. Revmatoid artrit og’ir kechsa va faol davri ko’p qo’zisa, atrofiya shunchalik tez rivojlanadi va ifodalangan bo’ladi. Shikastlangan bo’g’imlar harakatini bajarishda ishtirok etuvchi yaqin muskullar atrofiyaga uchraydi. Kaftda kaft muskullari, I va V barmoq harakatida ishtirok etuvchi

muskullar, bo’g’imlarning yoyilishida ishtirok etuvchi muskullar, masalan, bilak bo’g’imi shikastlanganda bilak muskullari, tizza bo’g’imi shikastlanganda son oldingi guruh muskullari atrofiyasi kuzatiladi. Keyinchalik muskul tonuslari o’zgaradi. Muskullarda yana revmatoid miozitni kuzatish mumkin. Revmatoid tenosinovit, tendinit rivojlanishi mumkin. Ba’zi hollarda paylar uzilib ketishi ham mumkin. Ba’zida bo’g’imlar harakat qilganda qirsillagan tovush eshitiladi. Kasallik uzoq kechganda kamqonlik rivojlanganligi va teri kapillarlari tonusi o’zgarganligi tufayli terining rangparligi kuzatiladi. Kaft va barmoqlar uchi terisi ko’kimtir-to’q pushtirangda bo’ladi. Shikastlangan bo’g’imlar, ayniqsa, kaftlar terisi quruq, rangpar, yupqalashgan bo’ladi. Shu joylarda pigmentatsiya, giperkeratoz bo’lishi mumkin. Tirnoqlar yupqalashishi, ularda uzunasiga chiziqlar paydo bo’lishi, tez sinadigan bo’lib qolishi mumkin. Kasallikning faol davrida ba’zi bemorlarda limfoadenopatiya — limfa tugunchalarining (jag’ osti, bo’yin va b.) kattalashganligi kuzatiladi. Kasallik yuqori faollik bilan kechganda revmatoid miokardit (ko’pincha o’choqli) va endokardit rivojlanishi mumkin. Kamroq hollarda mitral qopqoqlari yetishmovchiligi shakllanadi va u nisbatan yengil kechib, gemodinamik o’zgarishlar sodir bo’lishiga olib kelmaydi. Kam belgili quruq perikardit, ba’zida ekssudatli perikardit aniqlanishi mumkin. O’pka to’qimasi tugunchalar rivojlanishi bilan shikastlanishi mumkin, unda yana alveolit, o’pka vaskuliti ham uchrashi mumkin. Shu sababli o’pka yetishmovchiligi, o’pka emfizemasi yoki pnevmosklerozi belgilari topilishi mumkin. Faqat rentgen usuli bilan tekshirilganda aniqlanadigan quruq plevrit, kam hollarda juda kam suyuqlik yig’iladigan ekssudatli plevrit rivojlanishi mumkin. Revmatoid artritda buyraklar shikastlanishi proteinuriya, mikrogematuriya bilan kechadigan revmatoid nefrit, buyrak amiloidozi va nefrotik sindrom (mo’l proteinuriya va shishlar), revmatoid artritni davolash uchun uzoq qo’llaniladigan dorilar (oltin tuzlari) ta’sirida rivojlanadigan nefropatiya, yo’ldosh kasalliklar (piyelonefrit) tarzida bo’lishi mumkin.

Jigar shikastlanishi revmatoid gepatit, jigar amiloidozi va jigarning dori ta’sirida shikastlanishi bilan kechib, jigar va taloq kattalashish mumkin. Revmatoid artrit jigar va taloq kattalashishi, limfa tugunlarining kattalashishi va leykopeniya bilan kechsa, Felti sindromi deb ataladi. Oshqozon-ichak tizimida amiloidoz belgilari rivojlanishi mumkin. Asab tizimida ba’zi bemorlarda sezish va harakat buzilishi bilan kechadigan polinevropatiya sindromi paydo bo’lib, ko’pincha distal asab tolalari shikastlanadi. Revmatoid artritda yana so’lak va ko’z yoshi bezlari shikastlanib, og’iz bo’shlig’i va konyunktivit bo’lishi mumkin. Revmatoid artrit endokrin bezlari faoliyati buzilishi bilan kechsa, Shegren sindromi deyiladi. Qon tomiri devorlarida vaskulitlar rivojlanishi, shu sababli barmoqlarning distal qismi va tirnoqlarda qoramtir teri o’zgarishlari — mikroinfarktlar belgisi paydo bo’lishi mumkin. Yirik qon tomirlarida vaskulitlar (arteritlar) rivojlansa, Reyno sindromi belgilari paydo bo’ladi. Ko’zda sklerit belgilari kuzatilishi mumkin. Qon analizida eritrotsitlar cho’kish tezligi oshishi, C— reaktiv oqsil paydo bo’lishi, globulinlar, fibrinogen miqdori oshganligi aniqlanadi. Revmatoid artrit og’ir kechib, visseral a’zolar shikastlanganda gipoxrom kamqonlik rivojlanadi. Periferik qonda leykotsitlar va neytrofillar soni me’yorida bo’ladi. Revmatoid artrit o’tkir boshlanib, yuqori isitma bilan kechganda leykotsitoz bo’lishi mumkin. Immunologik o’zgarishlar kasallik boshida sinovial suyuqlikda bo’g’im sinovial qobiqlar plazmatik ishlab chiqaradigan va Valer—Rouz yoki lateks-test sinamalari bilan aniqlanadigan revmatoid omil (RO) ning titri ko’tarilganligi bilan xarakterlanadi. RO titri patologik jarayon darajasi kasallikning zo’rayib borishi va bo’g’imdan tashqari a’zolar shikastlanganligiga bog’liq. Ba’zi bemorlarda „seronegativ“ xili bo’lib, RO topilmaydi. Immunologik o’zgarishlarning boshqa belgilari: Le— hujayralar, yadroga qarshi antitanalar, silliq mushaklarga qarshi antitanalar sistem qizil volchankadan farqlanib, kam titrda aniqlanadi. Rentgen usuli bilan tekshirilganda bo’g’imlarda topiladigan o’zgarishlar 4 bosqichga bo’linadi: I bosqich — bo’g’imoldi suyaklari osteoporozi.

II bosqich — torayishi biroz buzilishi, bo’g’im tirqishiningbiroz torayishi, bo’g’im suyaklarida bitta—ikkita yemirilish chuqurchalari paydo bo’lishi. III bosqich—tog’ay va suyaklarning anchagina buzilishi, bo’g’im tirqishining ifodalangan torayishi, bo’g’imlarning qisman chiqishi (podvivixi), suyaklar deviatsiyasi — (ko’pincha V barmoq tomonga siljishi). IV bosqich — III bosqich belgilari va ankiloz (bo’g’imlarningqotib qolishi). Kasallikning erta bosqichida bo’g’imlarda o’zgarish bo’lib, uzoq davom etayotgan kasallikda III—IV bosqichi rivojlanib, ko’rsatilgan bosqichlar kasallikning vaqt davomida kechishiga ta’sir ko’rsatadi. Revmatoid artritda, ayniqsa, bo’g’imda ekssudativ o’zgarishlar ifodalanganda, bo’g’imni punksiya qilib, sinovial suyuqlikni tekshirish mumkin. Revmatoid artritda sinovial suyuqlikda hujayralar soni, oqsil ko’payganligi, mutsin cho’kmalari, fagotsitlar (RO ni fagotsitoz qilayotgan leykotsitlar, RO si bor immun birikmalar RO) topiladi. Bo’g’im sinovial qobig’ini punksiya yo’li bilan biopsiya qilib, morfologiyasi tekshirilganda, sinovial hujayralar proliferatsiyasi va fibrin cho’kmasiga nisbatan zinapoyasimon joylashishi revmatoid artritga xos bo’lib, boshqa bo’g’im kasalliklaridan farqlanadi. Revmatoid artritining visseral xilida EKG, ko’krak qafasi a’zolari rentgen usuli bilan tekshirilib, yurak va o’pkaning shikastlanganlik belgilari aniqlanadi. Revmatoid artrit o’tkir va asta-sekin boshlanishi mumkin. Kasallik o’tkir boshlanganda yuqori isitma, poliartrit tufayli bo’g’imlarda qattiq harakatlarning o’ta cheklanganligi kuzatiladi. Kasallik asta-sekin boshlanganda bo’g’imlardagi og’riq va shishlarning sekin rivojlanishi, bo’g’imlar harakatining biroz qiyinlashuvi, tana harorati o’zgarmasligi kuzatiladi. Ko’proq hollarda revmatoid artrit o’rtacha o’tkir boshlanadi. Bu holda turg’un poliartralgiya, artrit rivojlanib, og’riq tunning ikkinchi yarmi va ertalab kuchayib, kun davomida va kechga borib kamayadi. Ertalab harakatning chegaralanganligi,

o’rindan turgandan so’ng 20—30 minutlar o’tgach kamayishi, ba’zida kun bo’yi saqlanib qolishi kuzatiladi. Klinik va laboratoriya belgilariga qarab revmatoid artritning uchta faollik darajasi aniqlanadi: I—minimal, II—o’rta, III— yuqori darajasi. Revmatoid artritning quyidagi klinik-patologik variantlari bor: 1) asosan, bo’g’im shakli; 2) bo’g’im-visseral shakli; 3) revmatoid artritning biriktiruvchi to’qimaning boshqa yalpi kasalliklari yoki bo’g’im kasalliklari bilan birga kelishi; 4) yuvenil revmatoid artrit. Patologik jarayonning rivojlanish sur’atiga ko’ra revmatoid artritning asta-sekin zo’rayadigan, tez zo’rayadigan va juda tez zo’rayadigan (xavfsiz) xillarini ajratish mumkin. Tasnifi. Revmatoid artrit tasnifi 1980- yilda Revmatologlar jamiyatining plenumida qayta ko’rib chiqilib, qabul qilingan. Davolash. Revmatoid artrit davosi bosqichli bo’lib, shifoxona-poliklinika- kurortda olib boriladi. Shifohona va poliklinikada davolash quyidagi maqsadlarni o’z ichiga oladi: — surunkali infeksiya o’choqlarini yo’qotish; — yallig’lanish belgilariga qarshi davolash (revmatoid artritning aktivlik darajasini hisobga olgan holda); — bazis—immunodepressiv davolash (revmatoiad artritning sistem ko’rinishlarida va yallig’lanishga qarshi o’tkazilgan davolash muvaffaqiyatli bo’lmaganda); — shikastlangan, qotib qolgan (ankiloz) bo’g’imlarda lokal davolash, jarrohlik usullari bilan davolash; — revmatoid artrit bilan og’rigan hamma bemorlarni ro’yxatga olib, poliklinikada dispanserizatsiya qilish. Bemorlarni davolash kasallikning aktivlik darajasini kamaytirish, bo’g’im funksiyasini tiklash, kasallikning qayta avj olishiga qo’ymaslikka qaratilishi lozim. Kasallikning aktivlik darajasini pasaytirish uchun patologik autoimmun jarayonlarga uzoq muddat ta’sir qilib, uning kuchayib borishini to’xtatish kerak

(bazis terapiyasi). Bunday dorilarga oltinli tuzlar, xinolin qatoridagi dorilar, immunodepressiv dorilar, D—penitsillamin, sulfasalazin, levamizol kiradi. „Bazis terapiyani“ tavsiya qilish kasallik turiga va aktivlik darajasiga bog’liq bo’lib, revmatoid artritda bunday davo shartdir. Kasallikning bo’g’im nisbatan shikastlangan turida, uning erta bosqichlarida, kichik va o’rtacha aktivlik darajasida xinotin qatoridagi dorilar (rezoxin, delagil yoki plakvenil 02—0,25 g kechki ovqatdan so’ng) ichish tavsiya qilinadi. Bu dorilar yil davomida ichiladi. Ular plazmatik hujayra aktivligini susaytirishi natijasida sust immunodepressiv ta’sir ko’rsatadi hamda yallig’lanishning proliferativ komponentini kamaytirishi mumkin. Bemor xinolin qatoridagi dorilar bilan yil davomida davolanganda kasallik kuchayib borsa yoki davolashning boshidayoq kasallik kuchayib borsa, fizoterapiya (oltinli tuzlarni qo’llash) tavsiya qilinadi. Ortiqcha immunoglobulinlar ishlab chiqishni, hujayrada fermentlar aktivligi oksidlanishni ingibitsiya qilib, oltinli tuzlar immunopatologik jarayonlarni to’xtatadi, shu bilan birga, kasallik kuchayishi ham to’xtaydi. Oltin buyrakda va retikuloendotelial sistemada to’planib, uzoq muddatli ijobiy ta’sir qilib, 4—5 yillik remissiyaga olib kelishi mumkin. Quyidagi oltinli tuzlar qo’llaniladi: sanokrizin, miokrizin, salganal — V, krizanol. 1ml 5% krizanolda 17 mg, 10% krizanolda oltin bor —34 mg. Kursda bemor 1—1,5g oltin preparati olishi kerak. Fizoterapiya o’tkazilganda bemorlarning 20—30% ida toksik asoratlari kuzatilib, ular erta (allergik reaksiya holida) va kech (dermatit, stomatit, oshqozon-ichak buzilishlari, toksik glomerulonefrit, agranulotsitoz) kechuvchi belgilar bilan kuzatiladi. Shu tufayli fizoterapiya shifoxona sharoitida o’tkazilishi tavsiya qilinadi. Revmatoid artrit og’ir kechganda, visseropatiya, vaskulit yoki psevdoseptik sindrom hamda boshqa kasalliklar bilan kechganda (buyrak, jigar, teri, ichak, qon kasalliklari, anemiya, leykopeniya, allergiyada) oltinli tuzlar bilan davolash tavsiya qilinmaydi. Oltinli tuzlarni bo’yida bo’lgan ayollarga, emizikli onalarga, D— penitsillamin va sitostatiklar bilan davolanayotganlarga bir vaqtning o’zida berish tavsiya qilinmaydi.

Revmatoid artrit og’ir va torpid kechganda, bo’g’im va visseral o’zgarishlar kuchayib borganda immunodepressantlar (metotreksat, azatioprin, siklofosfamid) qo’llaniladi. Bazis terapiya usullariga D—penitsillamin (kuprenil) bilan davolash kiradi. Nosteroid yallig’lanishga qarshi dorilardan salitsilatlar (asetilsalitsil kislota, natriy salitsilat, salitsilamid), pirozolon preparatlari (butadion, reopirin va b.), indoluksus kislota hosilalari (indometatsin, sulindak), feniluksus kislota hosilalari (voltaren, ortofen), propion kislota hosilalari (brufen, naproksen), antranil kislota hosilalari (ponstan) qo’llaniladi. Kasallik yuqori — III darajadagi faollik bilan kechsa, nosteroid dorilar ta’siri kam bo’lsa, glukokortikoidlar beriladi. Bo’g’im ankilozi va og’ir turg’un sinovitlarda jarrohlik yo’li bilan davolanadi. Kasallik og’ir kechganda garmonlar va sitostatiklar bilan pulsterapiya (dorilarni katta miqdorda berish) o’tkaziladi. Revmatoid artritni davolash uchun plazmafarez, limfosorbsiya, gemosorbsiya, lazer qo’llaniladi. Revmatoid artritni davolashda yana fizioterapevtik davolash usullari va remissiya davrida sanatoriy va kurortlarda davolash tavsiya qilinadi. Profilaktikasi. Kasallik qo’zishi va zo’rayib borishining oldini olish kerak. Sovqotishdan, zo’riqishdan saqlash, infeksiya o’choqlarini to’liq davolash zarur. Parvarishi. Revmatoid artrit bilan kasallangan bemorlar, bo’g’im harakatlari cheklangan bo’lgani sababli, ular maxsus parvarishga muhtoj. Hamshira qo’yidagi tadbirlarni bajarishi lozim: — shifokor ko’rsatmalarini aniq bajarish; — shaxsiy gigiyena tadbirlarini o’tkazish: bemorlarni yuvintirish, yotoq yaralarni profilaktika qilish, ich kiyimlarni almashtirish va b; — palatada sanitariya-gigiyenik sharoitni vujudga keltirish va uni saqlab turish; — bemorlarga qulay o’rin solib berish va uni ozoda saqlash; — yuvinish, ovqat yeyish va fiziologik ehtiyojlar vaqtida og’ir yotgan bemorlarga yordam ko’rsatish.

Adabiyotlar : 1. O’. B. Sharapov. Ichki kasalliklar. Abu Ali ibn Sino. T., 1994. 2. K. Bahodirov. Ichki kasalliklarda tashxis va diagnostika. T., 1993. 3. L.S. Zalikina. Bemorlarning umumiy parvarishi. T., 1995. 4. N.M. Kamolov. Ichki kasalliklar. T., 1996. 5. V.A. Galkin. Ichki kasalliklar. T., 1989. 6. E.Y. Qosimov. Ichki kasalliklar propedevtikasi. T., 1998.

O'xshashlar

Yallig‘lanishga qarshi dori vositalarining klinik va farmakologik tavsifi

Yurak poroklari

Bo’g’im va pay kasalliklari

Jarrohlik infeksiya

Tuyoqning teri asosi va yumshoq to’qimalari kasalliklari