Cуғурта фаолиятини амалга оширишнинг - Iqtisodiyot - Referatlar

Cуғурта фаолиятини амалга оширишнинг

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

58.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Суғурталовчи тушунчаси ва унга нисбатан қўйиладиган талаблар. Суғурта ташкилотларининг устав капитали. 2. Акциядорлик шаклидаги суғурта ташкилотларининг ўзига хос хусусиятлари. 3. Хусусий ва бошқа мулк шаклидаги суғурта ташкилотлари.

www.arxiv.uz 1. 1991 йил ноябрь ойида “Мол-мулкларни давлат таассаруфидан” чиқариш ва хусусийлаштириш тўғрисида» қонуннинг қабул қилиниши билан Ўзбекистон Республикасида кенг миқёсда давлатга тегишли бўлган корхоналарни ижарага топшириш, уларни акциядорлик жамиятларига айлантириш жараёни бошланди. Иқтисодий ислоҳотлар кучли ижтимоий сиёсатни уйғунлаштириш орқали босқичма-босқич амалга оширилди. Маълумки, илгари ҳамма корхоналар давлатнинг ихтиёрида бўлганлиги туфайли, уларни ҳар хил нохуш ҳодисалардан суғурта қилишга эҳтиёж бўлмаган. Сабаби, ушбу корхоналарга суғурта ҳодисалари натижасида зарар етказилса, бу зарарлар давлат маблағлари ҳисобидан бемалол қопланаверар эди. Аммо, юқорида таъкидлаганимиздек, мол-мулкларни давлат ихтиёридан чиқариш ва хусусийлаштириш натижасида секторида ўн минглаб корхоналарни пайдо бўлиши, ўз-ўзидан суғурта хизматларига бўлган талабни сезиларли равишда оширди. Негаки, илгариги тажрибадан фарқли ўлароқ, нодавлат секторидаги корхоналар стихияли ҳодисалар туфайли зарар кўрганда, бу зарарлар давлат бюджети маблағлари ҳисобидан қопланмайди. Юқорида баён этилганларга қўшимча равишда таъкидлаш лозимки, амалга оширилган иқтисодий ислоҳотлар суғурта тизимини тубдан ўзгартириб юборди. Давлат суғурта ташкилотларига рақобатбардош хусусий секторда мустақил суғурта компаниялари вужудга кела бошлади. Бу шубҳасиз, уларнинг фаолиятини тартибга соладиган махсус қонун қабул қилишни талаб этди. 1993 йилнинг 6 майида Ўзбекистон Реcпубликаси Олий Кенгаши (ҳозирги Олий Мажлис) «Суғурта тўғрисида» қонун қабул қилди. Ушбу қонун суғуртани ривожлантиришнинг, суғурта бозорини шакллантиришнинг ҳуқуқий асосларини, республикани ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришда суғуртанинг мавқеи ва ўрнини белгилаб беради, фуқаролар ва юридик шахсларнинг суғурта хизматларига бўлган талаблари тўлиқроқ қондирилишини кафолатлайди, суғурта муносабатлари барча иштирокчиларининг манфаатлари ҳимоя қилиниши ва мажбуриятларига риоя

www.arxiv.uz этилишини таъминлайди. Шуниси диққатга сазоварки, мазкур қонунда давлат суғуртасининг монополиясига барҳам берилди. Бошқача сўз билан ифодалаганда, давлат суғурта ташкилотлари ва нодавлат суғурта ташкилотлари учун тенг шароитлар яратилди. 1993-1994 йилларда нодавлат суғурта ташкилотлари ичида энг кўп суғурта операцияларини амалга оширган ҳамда энг дастлабки нодавлат секторидаги суғурта компан и яларидан бири – «АРК суғурта гуруҳи»дир. Бу компания илк марта 1991 йилнинг 21 февралида «АСТРОВАЗ» номи билан россиялик ҳамкорлар ёрдамида ташкил этилди. 1992 йилнинг янва рь ойида Россиялик ҳамкорлар таъсисчилар сафидан чиқарилди. Шу йилнинг 24 июнида «АСТРОВАЗ» ёпиқ турдаги акциядорлик жамиятига айлантирилди. «АРК суғурта гуруҳи» билан бир қаторда 1992-1994 йилларда «Умид» осиё суғурта компанияси ҳам нисбатан фаол суғурта қилиш ишларини амалга оширдилар. Бу компаниянинг асосий таъсисчилари Ўзбек и стон Республикаси хом-ашё биржаси ва Покистон Ислом Республикасидан бўлган ҳамкорлардир. Ушбу компания дастлаб, экспорт-импорт юкларини, транспорт воситаларини суғурталашга ихтисослаш ган бўлса, кейинчалик кредит рискларини суғурталаш билан шуғулланган . 2. Акциядорлик шакли-даги суғурта т ашки лотларининг фаолияти «Суғурта фаолияти тўғрисида»ги Қонун билан бир қаторда «Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги Қонунга мувофиқ ҳуқуқий тартибга солинади. Акциядорлик суғурта ташкилотлари ёпиқ ва очиқ турда ташкил этилиши мумкин. Бугунги кунда Ўзбекистон Республикаси суғурта бозорида бошқа мулк шаклидаги суғурта ташкилотлари билан бир қаторда акциядорлик суғурта ташкилотлари ҳам муваффақиятли фаолият кўрсатишмоқда. Улар жумласига очиқ акциядорлик жамияти шаклида ташкил этилган «Ўзагросуғурта» ва «Кафолат» давлат акциядорлик суғурта компанияларини, «Мадад» суғурта агенлигини,

www.arxiv.uz «Капитал суғурта» очиқ акциядорлик жамиятларини мисол сифатида келтириш мумкин. Очиқ акциядорлик жамияти шаклида ташкил этилган суғурта ташкилотларининг ўзига хос хусусиятларидан бири – улар акцияларининг фонд бозорида эркин савдога қўйилишидир. ҳозирги кунда ушбу суғурта ташкилотлари томонидан сотувга чиқарилган акциялар тўлиқ инвесторлар ўртасида жойлаштирилган бўлсада, улар иккиламчи қимматли қоғозлар бозорида олди-сотди объектига айлангани йўқ. Ўзбекистон Республикасининг «Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги Қонунига мувофиқ, акциядорлик шаклидаги жамиятларнинг, шу жумладан суғурта ташкилотларининг олий бошқарув органи – акциядорларнинг умумий йиғилиши ҳисобланади. Акциядорларнинг умумий йиғилиши махсус ваколатига қуйидагилар киради: 1. Суғурта ташкилоти низомига қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш; 2. Суғурта ташкилотини қайта ташкил этиш; 3. Суғурта ташкилотини тугатиш, тугатиш комиссиясини тайинлаш ҳамда оралиқ ва якуний балансни тасдиқлаш; 4. Суғурта ташкилоти кузатув кенгашининг таркиби ва сонини аниқлаш, унинг аъзолари ва раисини сайлаш; 5. Эълон қилинган акцияларнинг энг кўп миқдорини белгилаш; 6. Суғурта ташкилотининг устав капиталини кўпайтириш; 7. Суғурта ташкилотининг аудиторини тасдиқлаш; Шуниси диққатга сазоворки, акциядорларнинг умумий йиғилиши бир йилда камида бир марта чақирилади. Акциядорларнинг умумий йиғилиши унда қатнашаётган акциядорлар ёки уларнинг вакилларининг камида 60 фоиз овозга эга бўлса, ваколатли деб ҳисобланади.

www.arxiv.uz Суғурта ташкилоти кузатув кенгаши акциядорлар орасидан сайланиб, улар умумий йиғилиш орлағида акциядорларнинг манфаатларини ҳимоя этади. Суғурта ташкилоти кузатув кенгаши қуйидаги ҳуқуқларга эга:  Суғурта ташкилотининг устувор йўналишларини белгилайди;  Акциядорлар умумий йиғилиши кун тартибини белгилайди;  Облигациялар ва қимматли қоғозларни жойлаштиради;  Суғурта ташкилоти филиаллари ва ваколатхоналарини ташкил этади ва тугатади. 3. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 16-боби хусусий мулкка бағишланган бўлиб, унинг 207-моддасида «хусусий мулк ҳуқуқи шахснинг қонун ҳужжатларига мувофиқ тарзда қўлга киритган мол- мулкка эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш ҳуқуқидир», деб кўрсатилган. Суғурта ташкилотлари хусусий мулк шаклида ҳам ташкил этилиши мумкин. Шунингдек суғурта ташкилоти масъулияти чекланган ҳамда қўшимча масъулиятли жамият шаклида ҳам ташкил этилади. Масъулияти чекланган жамият деганда бир ёки бир неча шахс томонидан таъсис этилган, устав фонди таъсис ҳужжатлари билан белгиланган миқдорларда улушларга бўлинган хўжалик жамияти тушунилади. Бу ҳақда Ўзбекистон Республикасининг «Масъулияти чекланган ҳамда қўшимча масъулиятли жамиятлар тўғрисида»ги Қонунининг 3-моддасида алоҳида қайд этилган. Масъулияти чекланган жамиятнинг иштирокчилари унинг мажбуриятлари бўйича жавобгар бўлмайдилар ва жамият фаолияти билан боғлиқ зарарлар учун ўзлари қўшган ҳиссалар қиймати доирасида жавобгар бўладилар. Биз юқорида суғурта ташкилоти қўшимча масъулиятли жамият шаклида ҳам барпо этилиши мумкин, деб таъкидлаган эдик. Бир ёки бир неча шахс томонидан таъсис этилган, устав фонди таъсис ҳужжатлари билан

www.arxiv.uz белгиланган миқдорлардаги улушларга бўлинган хўжалик жамияти қўшимча масъулиятли жамият ҳисобланади. Юридик ва жисмоний шахслар масъулияти чекланган жамият шаклида тузилган суғурта ташкилотининг иштирокчилари бўлади. Давлат ҳокимияти ва бошқарув органларининг мансабдор шахслари масъулияти чекланган жамиятнинг иштирокчилари бўлиши мумкин эмас. Таъкидлаш жоизки, масъулияти чекланган жамият шаклида ташкил этилган суғурта ташкилоти иштирокчиларининг сони эллик кишидан ошмаслиги лозим.

www.arxiv.uz Адабиётлар : 1. Шеннаев Х.М. Суғурта сизга нима беради. –Т.: “Фан ва технологиялар маркази” нашриёти, 2003 йил.-106 б. 2. Шахов В.В. Страхование.Учебник для вузов.-М.«ЮНИТИ», 2001. 311 с. 3. Страховое дело: Учебник. В 2 т. (пер. с нем. О.И. Крюгер и Т.А. Федоровой). - т.1: Основы страхования / под ред. О.И. Крюгер. - М.: Экономист, 2004. - 447 с. 4. Климова М.А. Страхование: Учеб. пособие. - М.: Издательство РИОР, 2004. - 137 с. 5. Сербиновский Б.Ю., Гарькуша В.Н. Страховое дело: Учебное пособие для вузов. Изд-е 2-е перераб. и доп. - Ростов н/Д.: "Феникс", 2003. - 384 с. - серия "Высшее образование"6. Хван Л.Б. Солиқ ҳуқуқи. - Т.: Консаудитинформ, 2001. 432 б. 7 7 Ахвлед иани Ю.Т. Иму щественное страхование 2001й Рос.Экон. Акад.им:.Г.В.Плеханова 8. Маҳмудова Л. Суғурта иши. Ўқув қўлланма.-Т.: ТАҚИ, 2004 й. 7 7 Собиров Ҳ . Суғурта: 100 савол ва жавоб. - Т.: «Меҳнат», 1998. - 160 б 10. Хўжаев Й. Ташқи иқтисодий фаолиятда суғурта. Ўқув қўлланма.- Т.: Солиқ академияси, 2005.

O'xshashlar

Тадбиркорлик фаолиятини режалаштириш

Инновация фаолиятини молиялаштириш

Менежер фаолиятини ташкил этиш

Менежерлар фаолиятини ташкил килиш.

Стратегияни амалга оширишни режалаштириш.