logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. История
  4. Portugaliya muzeylari

Portugaliya muzeylari

Загружено в:

06.11.2022

Скачано:

0

Размер:

27.7880859375 KB
Скачать
Portugaliya muzeylari Reja: 1. Portugaliya davlati haqida. 2. Milliy karetalar muzeyi. 3. Ajuda milliy saroyi. Portugaliya davlati . Portugaliya Respublikasi — Yevropaning janubi- g’arbida, Pirenei yarim orolida joylashgan. Atlantika okeanidagi Azor orollari va Madeyra arxipelagini o’z ichiga oladi. Maydoni 92,3 ming km 2 , aholisi 10,53 kishi. Poytaxti — Lissabon shahri. Ma’muriy jihatdan 2 muxtor viloyat, 22 okruglarga bo’linadi. shundan 18 tasi materikda joylashgan. Tabiati. Atlantika okeani sohillari, past tekislik, qumli, kam parchalangan. shimolda Meseta yassi tog’ligining chekka qismlarida joylashgan. G’arbida tog’lar dengiz bo’yi past tekisligiga tik tushadi. Teju daryosi janubida Portugaliya past tekisligi bor. eng chekka janubini serra-daleshtrella past tog’lari egallagan. Volfram, qalay, mis, temir, qo’rg’oshin, marmar, oltin, kumush konlari topilgan. Iqlimi — subtropik. o’rta dengizga xos. Aholisining 99%i portugallar, ispanlar. Rasmiy tili — Portugal va mirandes tillari. shahar aholisi 35%ga yaqin. Dindorlar — katoliklar. Yirik shaharlari: Lissabon, Portu, Amadora. Tarixi. Portugaliya hududida poleolit davridan boshlab manzilgohlar bo’lgan. Mil. avv. IV-III asrlardan bu yerda Luzitanlar ya-shagan. Miloddan avvalgi I asr oxirida Rim ixtiyoriga o’tib, uning Luzitaniya viloyati bo’lib qoldi. Mil. avv. V asrning birinchi yarmida svevlar, VI asrning ikkinchi yarmidan vestgotlar hukmronlik qildi. Portugaliya 1992-yilda BMT a’zosi bo’ldi. Xalq monarxiyachi partiyasi 1974-yilda tuzilgan, xalq partiyasi 1995-yilda tashkil topgan. Xo’jaligi. Portugaliya industrial-agrar mamlakat. Yalpi ichki mahsulotda sanoatning ulushi 30%, qishloq xo’jaligi ulushi 6% atrofida. Qishloq xo’jaligini asosini dehqonchilik tashkil etadi. Portugaliya hududning 50%i ishlanadi. shundan 30%i haydaladigan yerlar, 10%i bog’ va tok, zaytunzorlar, asosiy oziq- ovqat ekinlari: bug’doy, arpa, iyuli, kartoshka. orollarda shakarqamish, banan, ananas yetishtiriladi. Chorvachiligida qoramol, cho’chqa, qo’y boqiladi. sohillarida baliq ovlanadi. Ammo oziq-ovqat aholi ehtiyojini qoldirmaydi. Transportning asosiy turi dengiz kema qatnovidir. Me’morligi. Portugaliya hududida mil.avv. I asrning birinchi yarmidan boshlab rejali uylardan iborat istehkomli manzilgohlar saqlangan. Rimliklardan evordagi Diana ibodatxonasi harobalari, vetsgotlardan 3 nefli bazilika tipidagi muhtasham saroylar, Aran madaniyatidan guvala turar joylar qolgan. XII-XIV asrlarda ko’plab shahar soborlari va monastir majmualari roman va gotika uslubida qurulgan. Tugab borayotgan romantizm milliy bezak uslubi — “manuelin” uchun asos bo’ldi. Ispanlar hukumronligi davrida qurilish inqirozga yuz tutdi. XVII asr oxiri XVIII asrda shaharsozlik rivojlandi, me’morchilikda borokko va rokoko ustun bo’ldi. Tasviriy san’ati. Paleolit davridan boshlab qoya rasmlari, neolit davridan dolmenlar, sopol idishlar saqlangan. XII-XV asrlarda gotika uslubidagi haykaltaroshlik rivojlandi. XV- XVI asrlardan Portugaliya rassomligi niderland san’atidan ta’sirlanib taraqqiy etdi. XVII-XVIII asrlarda borokko uslubi mahobatli haykaltaroshlikda namoyish bo’ldi. XVIII–XIX asr boshlarida rassomlikda so’nggi italyan borokko san’ati an’analari klassitsizmning akademik talqini bilan almashdi. o’zbekiston — Portugaliya munosabatlari. o’zbekiston va Portugaliya o’rtasida savdo-iqtisodiy munosabatlarning me’yoriy huquqiy asoslari shakllangan. o’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.Karimov 1996-yil 2 - 3-dekabrda Portugaliyaga rasmiy tashrifi chog’ida havo transport qatnovi va turizm sohasidagi hamkorlik to’g’risida shartnomalar imzolandi. Ikki mamlakat o’rtasidagi savdo- sotiqda eng ko’p qulaylik yaratib berish haqida kelishib olindi. 2002-yil o’zbekiston va Portugaliya o’rtasidagi Tovar aylanmasi 9,53 mln. AQsh dollarini tashkil etdi. o’zbekiston va Portugaliya sarmoyasi ishtirokida “osiyo to’qimachilik assotsiatsiyasi” korxonasi paxta tolasini qayta ishlash va kalava ipdan mahsulot ishlab chiqarish bilan shug’ullangan. Portugaliyaning to’liq rasmiy nomi — Portugaliya Respublikasi kontinental Yevropadagi eng g’arbiy davlat. Poytaxti — Lissabon shahri. BMT a’zosi. Milliy karetalar muzeyi 1726-yilda italyan me’mori Djakomo Adzolini qurgan binoda avval Belenk qirollik saroyi joylashgan, bu yerda aslzodalar otda yurishni o’rganishgan. 1905- yilda Ameliya farmoniga binoan manej Qirollik karetalari muzeyiga aylantirildi. Muzeyga kiruvchilar soni juda ko’p. Ularni soni yiliga 200 ming kishini tashkil etadi. Muzeyda XVII–XIX asrlarda Portugaliya, Italiya, Avstriya, Ispaniya va Fransiyada tayyorlangan karetalar qo’yilgan. Bosh galereya Luish XVI davri uslubidagi qirollik oilalari karetalari bilan to’ldirilgan. Ichidan ular qizil va yashil duxoba bilan, tashqarisidan tilla suvi yurgizilgan qirollik gerbi tasviri tushirilgan naqsh va xayoliy sahnalar bilan bezatilgan. Zal oxirida 3 yirik kareta joylashgan. U Vatikandagi Portugaliya elchisi uchun Rimda tayyorlangan, u elchi Juan V tomonidan yuborilgan. Bu karetalar tilla suvi yurgizilgan haykachalar bilan bezatilgan. keyingi galereyada ikkita o’rinli karetalar qo’yilgan. Pombala davri karetasi ham juda qiziqarli (XVII asr oxiri). Ular Lissabonning birinchi taksilari hisoblanadi. Ular qora va yashil rangda, bu ranglar 1990-yillargacha taksilar uchun firma rangi hisoblangan. eng qadimiy karetalardan biri — qizil charmli bezak berilgan yog’och kareta, u Ispaniyaning qiroli Filip II ga tegishli bo’lgan. Milliy muzeyda ajoyib 5 tonnalik, odam bo’yi bilan barobar, tilla haykalchalar bilan bezatilgan karetalar ham qo’yilgan. shuningdek ikki g’ildirakli kabrioletlar, hashamatli qirollik karetalari, faetonlar va lando qo’yilgan. Muzey eksponatlarini tomosha qilib, o’sha zamon kishilarining dunyo qarashi, mashhur kishilarning hayoti va odatlari haqida bilib olish mumkin. Milliy karetalar milliy muzeyi — Lissabonning odam eng ko’p kiradigan muzeylaridan biridir. Bu yerda qirollar va kardinallarga tegishli bo’lgan kareta va aravalar joy olgan. kolleksiyaga portugal, ingliz, fransuz, ispan, avstriya, italyan karetalari kiritilgan. Ularning aksariyati XVII - XIX asrga taalluqli 1 . Muzeyning ochilish tarixi. karetalar muzeyi Belem sa-royining sharqiy qanotida joylashgan. Muzey rasman 1905-yil 23-mayda ochilgan. Uni ochilishini Portugaliya qiroli karlos I va uning rafiqasi qirolicha Ameliya tashkil etgan. Oldiniga u “Qirollik transport muzeyi” deb nomlangan, unda 29 ta eksponat 1 Bulding National Museums in Europe 1750-2010, 676 b. bo’lgan. Barcha bezaklarda zalning yuqori qismida otda yurish motivlari ko’zga tashlanadi. shift ostida tuxumsimon medalyonlar shaklidagi bezakli kartinalar joylashgan. kartinalarning birida Portugaliyani tasvirlovchi kinjal hamda 4 ta kontinentni ramzi hisoblangan 4 ta ayol figurasi ham tasvirlangan. Har bir figura yonida kontinentni bildiruvchi hayvon tasvirlangan: ot — Yevropa, tuya — osiyo, timsoh — Afrika, to’tiqush — Amerika. Bu kartinaga 300 yil bo’lgan. Ispan qiroli unda 1619-yilda Portugaliyaga borgan kareta yog’ochdan ishlangan. Portugaliya qiroli Manuel I Lissabon ko’chalarida tilla karetalarda yurgan. oxirgi yuz yil ichida muzey eksponatlari Ispaniya, Fransiya va boshqa davlatlar karetalari bilan to’ldirib borilgan. hozirda muzeyda to’plangan jamiki karetalar ikki qavatli binoga sig’mayotganligi sababli, muzey uchun yangi bino qurilmoqda. karetalar muzeyi — inson shuhratparasligining bir ko’rinishidir. Rimda 5 ta hashamatli kareta portugal rassomlari eskizlari asosida tayyorlangan. hozirda ushbu karetalardan 3 tasigina saqlab qolingan. karetalar muzeyida turli davrlarga tegishli bo’lgan hamda ko’plab qirollarni qo’shni mamlakat qirollariga, zodagonlariga sovg’a tariqasida bergan karetalari ham yo’q emas. Misol uchun, qirol klement XI Portugaliya qiroli Joan V ga sovg’a qilgan “Rim karetasi”ni ham ko’rishimiz mumkin. shuningdek, ushbu muzeyni tomosha qilib, qirolicha Mariya Antuanetta, ispan monarxi Filip II, Filip III larni qanday karetalarda yurganliklarini guvohi bo’lish mumkin. Ular XVI asrga taalluqlidir. Filip II ning karetasi juda oddiy bo’lgan, vaqt o’tishi bilan ushbu muzeydagi karetalar qiymati yanada qadrlandi, ularni tomosha qilish uchun dunyoning turli burchaklaridan sayyohlar tashrif buyurishadi 2 . Ajuda milliy saroyi Ushbu saroy – klassitsizm uslubidagi me’morlik namunasi, Portugaliya qirollik oilasining eng so’nggi rezidensiyasi hisoblanadi. XV-XVII asrlarda boshqaruv monaxlarining qirollik sulolasi uchun Lissabonning Ajuda hududida yog’ochdan saroy qurilgan. Jahon tarixidagi eng kuchli 1755-yilgi Lissabon 2 Bulding National Museums in Europe 1750-2010, 680 b. zilzilasi qirollik uyini ham chetlab o’tmadi. Uni qaytadan yog’ochdan qurishdi. Ammo u 1794-yilda yonib ketdi va ushbu qasrni toshdan qurish rejasi tuzildi. Qurilish ishlari boshlab yuborildi. Me’mor Manuel de souz rahbarligi ostida kechki borokko uslubida saroy, minora pavilyonlarining pastki qavatlari qad ko’tardi. keyinchalik saroy qurilishining dastlabki rejasiga tuzatishlar kiritildi va ko’rinishi o’zgartirildi. Portugaliya napoleondan ozod bo’lgach, Ajuda saroyining qayta qurish va tiklash yo’lga qo’yildi. Bu ishlarga me’mor oakin Possidomo Marsiso de salva boshchilik qildi. saroyning ichki tuzilishiga katta e’tibor qaratildi. 1862-yilda g’arb tomonidan hali qurib bitkazilmagan saroy yotoqxonasiga Luosh I va rafiqasi Maria Pia Lavoyskaya ko’chib kirishdi, aynan shu yerda merosxo’r shaxzodalar don karlos va don Afonsolar dunyoga kelishdi. XVIII - XIX asrlarda Portugaliya qirollari qarorgohi bo’lganAjuda saroyi Portugaliya monaxlari uylari bilan o’ziga xos xayrlashuv ramzi edi. 1910- yilgi inqilob voqealari monarxiyani yo’qotdi va qirollik saroyini milliy boylikka aylantirdi. 1968-yildan bu yerda muzey faoliyat yurita boshladi. Ajuda saroyining 30 dan ortiq zallari o’sha davr interyerini tasvirlaydi. Tilla naqshli mebel, geraldika belgisi bosilgan gobelenlar va qirollik hukmronligi ramzlari, rasmli devorlari, ichki haykalli favvoralar, chinnilar kollekssiyasi, mashhur billur qandillar hamda mashhur rassomlarning polotnolari, qirollik oilasi a’zolarining haqiqiy suratlari nafis va chiroyliligi bilan taassurot qoldiradi. Ayniqsa, juda qiziqarli qishki bog’, Taxt zali, Xitoy va Laksoniya xonalari, badiiy ustaxonalar o’ziga xosdir. Bu yerga ko’plab sayyohlar tashrif buyurishadi. saroyda keng omma qiziqishi va e’tibori qirollik kutubxonasiga qaratiladi. Bu yerda juda ko’plab qadimiy, noyob kitoblar mavjud 3 . Milliy saroyda hozirgi kungacha Portugaliya yuqori tabaqali shaxslarining rasmiy uchrashuvlari va davlat darajasidagi bayramona marosimlar o’tkazib turiladi. 3 Bulding National Museums in Europe 1750-2010. 682 b. Lissabondagi Ajuda milliy saroyi — Portugaliya qirollarining oldingi qarorgohi, poytaxtdagi neoklassik binolardan biri bo’lgan. Uning qurilishi 1755- yilda zilziladan so’ng boshlangan, avvaliga uni borokko uslubida qurmoqchi bo’lishgan, bu haqda minoraning pastki qavatlaridan bilish mumkin. Ammo 1802- yildan loyihaga Xose de kostan bosh bo’lgan va unga italyan ustasi Fransisko hamkorlik qilgan. Ular saroy me’morligini butkul o’zgartirib yuborishdi, zamonaviy neoklassik uslubni tanlashdi. XIX asr oxirida Portugaliya g’aznasi bo’shab qoldi. natijadadastlabki loyihani qirol qaytadan tuzdi va qurilishini qisqartirdi. 1861-yildan Luis I hukmronligida qirol sulolasi saroyda doimiy yashay boshladi. saroy ko’rinishi butunlay o’zgardi, yon tomonidagi fasadi bosh fasadga aylantirildi. saroyning yorqin, oddiy bezatilgan devorlari keng yashil bog’ o’rtasida ajralib turibdi. saroy ichkarisida ichki hovli bor, sharqiy tomondagi ikkita minora fasadga aylantirildi. G’arbiy qismi esa tugallanmagan holatda. Saroy interyeri XIX asrning mashhur portugaliyalik rassomlari to- monidan eklektika uslubida bezatilgan, saroy zallaridan XV-XVII asrlar amaliy san’ati kolleksiyasi joy olgan. Bu yerda qimmatbaho mebellar, haykallar, tilla, kumush va kulolchilik buyumlari bor. Qirol san’atni juda yaxshi ko’rgan. Qirolicha esa taqinchoqlar kolleksiyasini yaratgan, shaxsan o’zi turli xildagi narsalar tikkan. U har kuni yangi libos kiygan, eskilarini esa karlisha va Alfanso teatriga yuborgan. U saroyni bezagan qimmatbaho mebellar, gilamlar, idish- tovoqlarga buyurtmalar bergan u yerdagi mebellar sakson chinni bilan bezatililgan. 1889-yilda qirol Luish vafot etadi, qirolicha kambag’allarga muruvvat ko’rsata boshlaydi. 1908-yilda qirollik ekipaji o’qqa tutiladi va qirolichaning o’g’li karlosh I va nabirasi Luish Filippe vafot etadi. 1910-yilda monarxiya to’ntarilgandan so’ng, qirolicha Mariya Piya Portugaliyani tashlab, Italiyaga ketadi. 1911-yilda vafot etadi. Ajuda saroyida esa o’sha davrdan buyon hech kim yashamagan. Portugaliya iqlimi yumshoq bo’lgani uchun hamda u yerda urush bo’lmagani uchun ham saroy bugungi kungacha juda yaxshi saqlangan. G’oya eskizlar bo’yicha qilin-gan gobelenlar, chinni va dub xonalar, qishki bog’, qirolichaning brilliant tugmachali portreti, gilamlar, hammasi muzey eksponatlariga aylangan. Ajuda milliy saroyi — Praso-du-komersiu maydonidan g’arbda, 7 km uzoqlikda joylashgan. Ajudaning eski binosi Lissabon yer qimirlashidan so’ng 1761-yilda qurilgan. Bu paytda qirol Jozel oilasi bilan Belensk saroyida bo’lgan. Joze buyrug’iga binoan, Ajudaning tepalikda joylashgan hududida yangi yog’och saroy qad ko’targan. saroyning barcha zallari 1938-yilda omma uchun ochilgan. Qirollik saroyining katta qismini muzey egallaydi. Boshqa xonalarda Ajuda kutubxonasi, Madaniyat vazirligi joylashgan. Farmonlar zali, musiqa zali, qirolicha yotog’i, badiiy ustaxona va qishki bog’ni barcha muzeyga keluvchilar ko’rishi mumkin. Bunday hashamatli buyumlarning saroyda ko’pligi XVIII asrdagi boylikdan dalolat beradi. Aynan shu davrda Braziliyada ochilgan elchixonasi banketlar zali, raqs zali o’zining ajoyib ko’rinishi bilan hammani lol qoldiradi. saroyda hozirgi kungacha Portugaliya hukumati rasmiy marosimlarni o’tkazib turadi 4 . Portugaliya muzeylari Milliy karetalar muzeyi Arxeologiya muzeyi Etnologiya va etnografiya muzeyi kostyum muzeyi Azulejush milliy muzeyi Xarbiy muzeyi Marionetok muzeyi Ajuda milliy saroyi 4 Bulding National Museums in Europe 1750-2010,. 712 b. Foydalanilgan adabiyotlar 1 . Илалов И . Музееведение . – Т .: Мусиқа , 2006. 2. Юренева Т.Ю. Музееведение. – Москва: Академпроект, 2003. 3. kuryazova D.T. o’zbekistonda muzey ishi tarixi. — T.: san’at, 2010. 4. Столяров Б.А. Музейная педагогика. История, теория, практика. – М.: Высшая школа, 2004. 5. Юренева Т.Ю. Музееведение. – М.: Академпроект, 2003. Xorijiy adabiyotlar 1. Mark Walhimer. Muzeums 101. Printed in the United states of America. 2015. 2. Bulding national Museums in europe 1750-2010. Linkoping. sweden. 2011. 3. Paul Getty Trust. The first treatise on Museums. Samuel quicheberg’s lnscriptiones 1565. Los Angeles. California. 2013. 4. Verlag Dr. Christian Muller-straten Munich. Introduction to Muzeology - the european Approach. Munich. 1998.

Похожие

Italiya muzeylari
Ispaniya muzeylari
Polsha muzeylari
Shvetsiya muzeylari
Fransiya muzeylari