Захириддин Мухаммад Бобурнинг маданиятимизга қўшган хиссаси - Культурология - Рефераты

Захириддин Мухаммад Бобурнинг маданиятимизга қўшган хиссаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

33.5 KB

Захириддин М ухаммад Бобурнинг маданиятимизга қўшган хиссаси . Темурийзодаларни Туркистон маданиятида тутган ўрни ҳақида гап кетганда Захириддин Мухаммад Бобур фаолиятига тўхтамасдан фикр юритиш мумкин эмас. Бобур 1483 йилда Андижонда таваллуд топди. 12 ёшида отаси Умаршайх Мирзо вафотидан сўнг тахтга ўтиради. Ички низолар, тахт талашишлар натижасида ўз юртини ташлаб Хиндистон томон юриш қилади ва у ерда Бобурийлар буюк давлатига асос солади. Унинг авлодлари 300 йилдан кўпроқ вақт Хиндистонда хукмронлик қиладилар. Бобурнинг маданий тараққиётга қўшган хиссаси беқиёсдир. Биринчидан у туркий халқлар бадиий эстетик маданиятини ўзининг мумтоз шеърлари билан бойитди. Унинг поэтик ижодининг бош мотивини инсоний туйғулар, Ватан соғинчи, яхшилик, инсонпарварлик ғоялари ташкил қилади. Иккинчидан “Бобурнома” ўзбек намунавий адабиётидаги бебаҳо асарлардан бири бўлиб, Марказий Осиё, Афғонистон, Хиндистон, Эрон халқлари тарихи, геграфиясига оид қимматли маълумотлар беради. Унда 1443 йилдан 1529 йилгача бўлган ходисалар 22 бобда баён қилинган. Бобур мусиқа маданияти хақида ҳам ўз фикрини қолдирди. Унинг маданият ва санъат аҳли билан қизиққанлиги маълум. Бобур санъаткорларни бахолар экан, уларнинг инсоний фазилатларини тавсифлашга алоҳида диққат беради. Ўша замоннинг Ҳожа Юсуф, Дарвишбек, Ҳожа Хусайнбек каби мусиқий илм ва санъат сохиблари “Бобурнома”да алоҳида ҳурмат билан сўз юритилади. Ҳожа Назлиддин Қубоий унинг саройида мусиқачилар саркори вазифасини ўтаган. Бобур Алишер Навоийнинг мусиқавий маданияти хақида шундай ёзади: “Яна мусиқада нималар боғлабдур. Яхши нақшлари, яхши пешравлари бордур. Устоз Қулмухаммад ва Шайхи Наий ва Хусайн Удийким, созда саромад эдилар, бекнинг тарбият ва тахвияти билан мунча шуҳрат қилдилар”. Бобурнинг ўзи ҳам мусиқа билан шуғулланганлиги ҳақида маълумотлар ҳам

“Бобурнома” дан ўрин олган. Бобурнинг мусиқа хақида қарашлари унинг “Мухтасар” асарида ҳам кенг ўрин олган. Бобур “Мубайин”, “Муфассал” номли асарларида ўша давр солиқ тизими, иқтисодий муносабатлари ҳамда мумтоз шериятда аруз вазни хақида фикр юритади. Шуни алохида таъкидлаш керакки, Бобур араб алифбосини туркий тил хусусиятларини хисобга олиб мослаштиришга ҳаракат қилади. “Хатти Бобурий” шу мақсадда яратилади. Қуръони Карим шу алифбода кўчирилади. Бобурнинг жуда кўп ғазаллари халқ маънавий мулкига айланган. Ҳозиргача ғазаллари халқимиз орасида оғиздан тушмай айтилиб келинади. Ҳофизларимиз жуда кўп ғазалларини қўшиқ қилиб куйлашиб келади. “Со қ иномаи савти калон”, “Кўрсатмағай”,”Жамолинг”, “Насри баёт”, “Сарахбори оромижон” қўшиқлари шулар жумласидандир. Бобур ижоди маънавиятимизни бир бўлаги сифатида хамиша ардоқлидир. Бобур 1530 йилда Хиндистоннинг Агра шаҳрида вафот этган. Кейинчалик хоки Қобулга олиб келиниб онаси ёнига дафн қилинган. Ҳозир ҳам унинг мақбараси мавжуд бўлиб, зиёратгоҳга айланган. Унинг хақида видеофилpм яратилди. Бобур халқаро жамғармаси тузилган. Андижон шаҳрида Бобур боғи ташкил қилиниб, рамзий қабри барпо қилинган

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.Каримов “Ўзбекистон XXI-аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” Тошкент 1997й. 2. “Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар” Тошкент «Ўзбекистон» 2000 й. 3. «Маънавият ва комиллик» Тошкент 1997 й. 4. И. Абдуллоҳ “Маънавият ва маърифат”, «Миллий тикланиш» газетасининг 1998 йил 12 ноябр сони.

Похожие

Шарк мутафакирлари Алломаларнинг социологик фикрлари

Маданий ва маърифий мерос

Темурийлар даври маданияти ва санъати

Туркистонда маърифатчилик маданияти

Шарк мутафаккирлари социал карашларининг Узбекистон ижтимоий иктисодий тараккиётидаги урни