Умрни ғанимат билиш - Философия - Рефераты

Умрни ғанимат билиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

68 KB

Умрни ғанимат билиш ...Хайрли ишларда ўзиб кетингиз! ... Бақара, 148 Беш нарсадан олдин беш нарсани ғанимат бил: 1) ўлимингдан олдин тирикликни; 2) бетобликдан олдин саломатлигингни; 3) бандлигингдан олдин бўш вақтингни; 4) кексалигингдан олдин ёшлигингни; 5) фақирлигингдан олдин бойлигингни. Ҳадис Узр сўрашнинг ёмони, ўлим келганда сўрашдир. Надоматнинг ёмони қиёмат кунидагисидир. Ҳадис Огоҳ бўлингки, умрингизнинг қолган қисми бамисоли яшаб турган кунингизнинг қолган қисми кабидир. Ҳадис Ўтган умрингни мулоҳаза этиб, тавба қилишга шошилгин, чунки ажал етса, уни кечиктириш ҳеч кимнинг қўлидан келмас. Замахшарий Бу кунги ишни эртага қўймаслар. Навоий Ўйлаб ул ишингни, кейинга сурма. Абу Шукур Ғ афлат уйқусидин уйғон, гар тилар бўлсанг мурод, Ким етар мақсад ғ а ҳар ким бўлса бедорроқ. Бобур

Одам табиатан қизиқ яратилган – бойлигини йўқотса хафа бўлади-ю умри зое кетаётганига эса парво қилмайди. Абул Фараж Вақт қилич кабидир, сен уни кесмасанг, у сени кесур. Халқ мақоли Вақтинг кетди – бахтинг кетди. Халқ мақоли Вақтдан қимматлироқ, қадрлироқ нарса йўқ Масал. Олтиндек товланиб турган бошоқдан бунчалик бўлишининг боисини сўрашибди. – Шу ҳолга келишимга асосий сабабчи Вақт тўра, – жавоб берибди бошоқ. Ҳа, шудгорланган ерга ўз вақтида қадам ранжида қилдим, ўз вақтида суғорилиб, ўз вақтида парваришландим. Мана ўзингиз кўряпсиз – вақтида етилиб, вақтида пишиб, вақтида ҳосилимни кўз-кўз қилиб турибман. Ҳа, вақтдан қимматлироқ, қадрлироқ ва зарурроқ нарса йўқ. Қиссадан ҳисса: Вақтнинг бекор ўтишига йўл қўйманг. Уни фойдали ишлар – илм, ҳунар ўрганишга сарфланг. а) Қарияларни қадрлаш Эй, одам фарзанди, албатта, соч ва соқолингнинг оқи менинг нуримдандир. Мен нуримни ўз дўзахим оловида куйдиргани ҳаё қиламан, шундай экан, сен ҳам мендан ҳаё қилгин. Ҳадиси қудсий Кимки бир улуғ ёшга кирган инсонни ёши учун ҳурмат қилса, Аллоҳ унга ҳам шу ёшга етганда, кўрсатган ҳурматидан зиёдароқ ва афзалроқ ҳурмат қиладиганларни тайёрлаб қўяди. Ҳадис

Ёшларингизнинг яхшилари ўзини катта ёшдагилардек оғир тутадиганларидир. Катта ёшдагиларнинг ёмонлари эса ўзини ёш болалардек енгил тутадиганларидир. Ҳадис Инсон кексайиб, жисми заифлашгани билан қалби узоқ умр кўриш ва молу дунё йиғишга ёшлардек қизиқадиган бўлади. Ҳадис Эй, Аллоҳнинг бандалари! Беморларингизни даволатинглар, зеро Аллоҳ таоло ҳар бир дарднинг давосини ҳам яратган, фақат кексаликнинг давоси йўқ. Ҳадис Мусулмон кишининг умри ўтиб қаригани сари унга яхшиликлар ато этилаверади. Ҳадис Инсон фарзанди яратилганда ёнида тўқсон тўққизта ўлим сабаблари ҳам бирга яратилади. Агар у шу ўлимлардан халос топиб яшасагина унга қарилик насиб этади. Ҳадис Кимнинг сочи мусулмончиликда оқарган бўлса, қиёмат куни шу оқарган сочи нур бўлиб йўлини ёритиб туради. Ҳадис Устингга кексалик кийими ташланган бўлса ҳам, бироқ сен узоқ умр кўриш ҳирсида (тамасида) янги-янги кийимлар киймоқдасан. Замахшарий Кексайган одам ёшлик ўтида ёнолмайди.

Ибн Сино Ёшмисан, кексани сен ҳурмат айла, Ўзинг ҳам қарийсан, ҳозирдан ўйла. Аттор Кексага кўмак бер – суянган тоғинг, Буни тушунарсан қариган чоғинг. Хисрав Қарилик ҳаёт гулларини сўлитиб, нишларини ўткирроқ қилади. Саъдий б) Қариндошлар билан силаи раҳмда бўлиш ...Ўрталарингиздаги ўзаро муомалада номи келтирилувчи Аллоҳдан ва қариндошлар (алоқасини узиш)дан қўрқингиз! Албатта, Аллоҳ сизларни кузатиб турувчидир. Нисо, 1 Албатта, Аллоҳ адолатга, эзгу ишларга ва қариндошга яхшилик қилишга буюрар ҳамда бузуқчилик, ёвуз ишлар ва зулмдан қайтарур. (У) эслатма олурсизлар, деб сизларга насиҳат қилур. Наҳл, 90 Бас, қариндош ҳаққини адо этинг! Мискин ва мусофир ҳаққини ҳам. Ана шу Аллоҳнинг «юзи»ни истайдиганлар учун яхшидир! Айнан ўшалар иқболлидирлар! Рум, 38 Агар (имондан) бош тортсангизлар, яқинки, сизлар ерда бузғунчилик қиларсизлар ва қариндошларингиз (билан ҳам алоқаларингиз)ни узарсизлар. Ундай кимсаларни Аллоҳ

лаънатлагандир, бас, уларнинг (қулоқларини) «кар», кўзларини «кўр» қилиб қўйгандир. Муҳаммад, 22-23 Қариндошларингизга силаи раҳмда бўлинг, гарчи улар узилишиб кетган бўлса ҳам. Ҳадис Зоту-насабларингизни яхши таниб олингиз, токи қариндошлар билан алоқа яхши бўлсин. Ўзи яқин тургани билан ўзаро муруввати бўлмаса, унинг яқинлигидан фойда йўқ. Ўзи узоқ тургани билан силаи раҳми бўлса, узоқлигининг зарари йўқ. Ҳадис Икки кишига Аллоҳ таоло қиёмат куни раҳмат назари билан боқмайди: 1. Қариндош-уруғидан узилиб кетган кишига. 2. Ёмон қўшнига. Ҳадис Уч хил сифат бордирки, улар кимда бўлса, Аллоҳ таоло уни енгил ҳисоб қилиб, ўз раҳмати ила жаннатига киргизади: 1. Сени маҳрум қилганларга эҳсон қилишинг. 2. Сенга зулм қилганларни афв қилишинг. 3. Қариндошлар билан силаи раҳмда бўлишингдир. Ҳадис Хола ҳам ҳурмат бобида она билан баробардур. Ҳадис Қариндошнинг қариндошга қилган садақаси ҳам садақа, ҳам силаи раҳм ҳукмидадир. Ҳадис Узилишиб кетган қариндошларингга силаи раҳмда бўл. Биров сенга ёмонлик қилса ҳам сен унга яхшилик қилавер.

Ҳадис Силаи раҳм умрни зиёда қилади. Жавомиъул калим в) Яхши қўшничилик Қўшни билан яхши алоқада бўлинглар! Ҳадис Қариндошларга силаи раҳм қилиш, хушхулқлик ва яхши қўшничилик юртни обод ва умрни зиёда этади. Ҳадис Қўшнисининг аёли билан зино қилишлик ўнта бошқа аёл билан зино қилгандан ёмондир. Ўнта бегона уйни ўғирлагандан қўшнининг уйини ўғирлаган ёмондир. Ҳадис Қўшнисига ёмонлигини етказиб турадиган одам мўмини комил эмас. Ҳадис Жаброил алайҳиссалом менга доимий равишда қўшнига яхшилик қилишни тавсия қилар эди, ҳатто қўшнига мерос ҳам қолдириш керакми, деб ўйлаб қолар эдим. Хизматкорларга ҳам шундай яхши муомалада бўлишликни айтар эдики, ҳатто муайян бир вақт белгиласа керак ва ўша муддат етиши билан қуллар ўз- ўзидан озод бўлиб кетса керак, деб ўйлаб қолардим. Ҳадис Кимнинг имони Аллоҳга ва охират кунига содиқ бўлса, қўшнисига яхшилик қилсин, меҳмонини иззат-икром қилсин ва гапирса фойдали гап гапирсин ёки жим юрсин!

Ҳадис Жоним ихтиёрида бўлган Аллоҳга қасамки, сизлар токи ўзингиз севган, яхши кўрган нарсангизни қўшнингизга ҳам раво кўрмагунингизча имонда комил бўла олмайсиз. Ҳадис г) Инсонлар орасини ислоҳ қилиш Агар мўминлардан икки тоифа ўзаро урушиб қолсалар, дарҳол улар ўртасини ислоҳ этинглар! Бас, агар улардан бири иккинчисининг устига тажовузкорлик қилса, бас, то (тажовузкор тоифа) Аллоҳнинг амрига қайтгунича, сизлар тажовуз қилган (тоифа) билан урушинглар! Энди агар у (тоифа тажовузкорликдан) қайтса, сизлар дарҳол уларнинг ўртасини адолат билан тузатиб қўйинглар ва адолат қилинглар! Зеро, Аллоҳ адолатлиларни севар. Ҳужурот, 9 Албатта, мўминлар оға-инидирлар. Бас, сизлар икки оға- инингиз ўртасини тузатиб қўйинглар ва Аллоҳдан қўрқинглар, шояд раҳм қилинсангизлар. Ҳужурот, 10 Рўза, намоз ва садақа қилишдан ҳам афзал амалдан хабар берайми?! У икки кишининг ўртасини яраштириб қўйишликдир. Ўртанинг бузилиши диннинг қиронидир. Ҳадис Кимнинг олдига узилишиб кетган биродари узр сўраб келса, у хоҳ ҳақ бўлсин, хоҳ ноҳақ бўлсин, узрини қабул этсин. Агар қабул этмаса, ҳавзи кавсар сувидан маҳрум бўлур. Ҳадис

Ораларингиздаги алоқани узманглар ва аразлашиб юрманглар. Аллоҳ буюргандек унинг ўзаро дўст ва биродар бандалари бўлинглар. Ҳадис Мусулмон кишиларнинг ўзаро уруш қилишлари куфрдир, сўкишишлари эса фосиқликдир. Икки мусулмон бир-бирлари билан уч кундан ортиқ аразлашиб юришлари дуруст эмас. Ҳадис Доимий равишда хусумат қилишинг сенинг гуноҳкор бўлишинг аломатидир. Ҳадис Инсоннинг гапирган ҳар бир ёлғон гапи унга гуноҳ бўлиб ёзилади, уч хили эса бундан мустасно: 1. Урушда, чунки уруш ҳийла ва макрсиз бўлмайди. 2. Эрнинг хотинига муроса учун гапирган ёлғон гапи. 3. Иккита аразлашган кишининг ўртасида сулҳ тузиш ниятида гапирилган ёлғон гап. Ҳадис Одамларни муросага келтириш учун уларга яхши гапларни ташиган киши ёлғончи ҳисобланмайди. Ҳадис Одамлар билан муросаи мадора қилиш садақадир. Жавомиъул калим Олам узра шундай юргинки, то бутун оламнинг елкасига оёқ қўйгандек бўл, шунда жами махлуқотдан (борлиқдан) устун бўлурсан. Замахшарий

НОМЛАР КЎРСАТКИЧИ Абу Али ибн Сино (тахминан 980–1037) – ўрта аср Шарқининг энциклопедист олими. Абу Шукур – Х асрнинг форс-тожик шоири. Абул Фараж (897 – 967) – араб шоири ва олими. Ал-Хоризий (1054 – 1128) – араб олими, шоир. Анварий, Авҳадиддин (туғилган йили номаълум – 1191) – тожик шоири. Аттор, Фаридиддин Муҳаммад ибн Иброҳим (1119 – 1234) – форс- тожик шоири. Бобур, Захириддин Муҳаммад (1483 – 1530) – ўзбек ёзувчиси, давлат арбоби, саркардаси. Гулханий, Муҳаммад Шариф (XVIII асрнинг охири – XIX асрнинг боши) – ўзбек ва тожик шоири. Жомий, Абдурахмон Нуриддин ибн Аҳмад (1414 – 1492) – тожик шоири ва олими. Кошифий, Ҳусайн Воиз (тахм. 1442/46-1505) – Марказий Осиёдан чиққан Навоий билан ижодий ҳамкорлик қилган, воизлик саньати намояндаси ва назариётчиси, мутафаккир, илоҳиётчи олим. Мирза Шафий (Вазех) (1796 – 1852) – озарбайжон шоири. Мотуридий , Абу Мансур ( тахм. 870-944) М утакаллим, сунний эътиқодидаги икки йирик калом мактабининг бири бўлмиш Мотуридийа мактабининг асосчиси. Навоий, Алишер (1441 – 1501) – ўзбек шоири, олим ва давлат арбоби. Насафий , Азизиддин ( туғ. йили номаълум – 1263 й.) – шоир, тасаввуф фалсафасининг йирик вакили. Шайх Кубро таълимоти ва Муҳйиддин ибн Арабий тариқатини ўзаро боғла ган кубравия машойихларидан бири Низомий, Илес Юсуф ўғли (тах. 1141 – тах. 1203) – озарбайжон халқпарвар шоири. Охундов, Мирза Фатали (1812 – 1878) – озарбайжон ёзувчиси ва жамоат арбоби. Рудакий, Абулҳасан (туғ. йили номаълум – 941) – форс-тожик шоири. Румий, Жалолиддин (1207 – 1273) – форс-тожик шоири. Саъдий, Муслиҳиддин 1203 ва 1210 й. ораси – 1292) – форс ва тожик шоири. Хисрав, Носир (1004 – тахминан 1073 йиллар) – форс-тожик шоири ва файласуфи. Ғазолий, Абу Ҳомид Муҳаммад (1057-1111) йирик мусулмон мутафаккири

Похожие

Умрни ғанимат билиш

Ҳиссий билиш

Ақлий билиш

Ижтимоий билиш

Ҳиссий билиш