Kimyoviy reaktorlarni modellashtirish - Алгебра - Рефераты

Kimyoviy reaktorlarni modellashtirish

Загружено в:

01.12.2023

Скачано:

0

Размер:

50.0791015625 KB

Kimyoviy reaktorlarni modellashtirish Reja: 1. Kimyoviy kinetika asoslari 2. Davriy kimyoviy reaktorlarni modellashtirish

Kimyoviy kinetika asoslari Kimyoviy kinetika fizik kimyoning kimyoviy reaksiya tezligini o’rganuvchi bo’limidir. Kimyoviy reaktorlarni o’rganish, shu reaktor jarayonini tashkil qiluvchi «elementar» jarayonlar matematik modellari asosida amalga oshiriladi, ya’ni, blok prinsipi qo’llaniladi: birinchidan, mikrokinetika o’rganiladi, ya’ni kimyoviy kinetika tezligi o’rganiladi; ikkinchidan, gidrodinamika o’rganiladi, ya’ni, oqimlar tuzilishi o’rganiladi; uchinchidan, issiqlik-modda-almashinuv jarayoni o’rganiladi va boshqalar. Kimyoviy jarayon mikrokinetikasini o’rganish, shu jarayon kimyoviy reaksiya tezligi to’g’risida ma’lumotni, ya’ni, vaqt va xajm birligida qancha modda xosil bo’lganligini aniqlashni hisobga oladi W r = 1* * dN V dT bunda, N = CV , o’rniga qo’yib topamiz, W r = 1 1 * ( ) * ( ), d CV V dT V C dV dt V dC dt   yoki W r = С V dV dt dC dt , O’zgarmas xajmda ketayotgan reaksiyalar uchun (V=const), dV dt =0; shuning uchun W r =  dC dt , (+) - ishora reaksiya natijasida modda miqdori oshib borishini ko’rsatadi; (-) - ishora reaksiya natijasida modda miqdori kamayishini ko’rsatadi; O’zaro ta’sir qonuniga asosan kimyoviy reaksiya tezligi, reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyasiga proporsional, ya’ni, W r = k*C n1 A *C n2 B ;

bu yerda, n1, n2- kimyoviy reaksiya tartibi; Elementar, bir bosqichli kimyoviy reaksiyalar uchun, reaksiya tartibi va reaksiya stexiometrik koeffitsientlari bir xil qiymatga ega bo’ladi. (Kimyoviy reaksiya bir bosqichda ketayotgan bo’lsa u elementar hisoblanadi). k - kimyoviy reaksiya tezligi konstantasi (sek -1 ), molekula turiga va temperaturasiga bog’liq. Ma’lum bir molekula uchun o’zgarmas temperaturada, k=sonst . k va temperatura orasidagi bog’liqlikni odatda Arreynius qonuni orqali ifodalanadi, k = k 0 *eERT bu yerda, k 0 - eksponenta oldi koeffitsienti (o’zaro to’qnashayotgan molekulalar soniga bog’liq); E - aktivlik energiyasi (uning qiymati oshishi bilan reaksiya tezligi ko’proq temperaturaga bog’liq bo’ladi (9.1-rasm). k 0 va E tajriba yo’li bilan aniqlanadi. W 2 T 9.1-rasm 1-3- chiziqlar oddiy elementar kimyoviy reaksiyalar uchun. 2- chiziq murakkab ko’p bosqichli va qaytar kimyoviy reaksiyalar uchun. Davriy kimyoviy reaktorlarni modellashtirish Davriy kimyoviy reaktorlarda, mahsulot reaktorga yuklangandan so’ng, moddaning bir turdan ikkinchi turga aylanish jarayoni ketada. Kimyoviy reaktorlarda ketayotgan jarayonlarni matematik modellashtirish yo’li bilan o’rganishda, avval kimyoviy jarayonning stexiometrik tenglamasi

tuziladi, so’ngra reaksiya molekulyarligi va tartibi aniqlaniladi. Agar kimyoviy reaksiya tezligi konstantasi qiymati noma’lum bo’lsa, unda uning qiymatini eksperimental yo’l bilan aniqlanib, so’ngra kinetik tenglamalar tuziladi. Faraz qilaylik, davriy kimyoviy reaktorda (9.2-rasm) quyidagi stexiometrik tenglama bo’yicha elementar kimyoviy jarayon ketayapti: A + V  S bu yerda, A va B - o’zaro ta’sirga kirayotgan moddalar; C - reaksii mahsuli; k - reaksiya tezligi konstantasi (odatda uning qiymati eksperimental aniqlanadi). S ao S vo 9.2-rasm. Ushbu kimyoviy reaksiyani elementarligini hisobga olib, kimyoviy reaksiya tezligi W r ni quyidagicha yozish mumkin: W r = V . k. C a . C b bu yerda, C a , C b - o’zaro ta’sirga kirayotgan A va B moddalar konsentratsiyalari; V - reaktordagi moddalar xajmi. Reaksiya komponentlarining molekulyar og’irligi M a , M b va M c . Massalarning saqlanish qonuniga binoan: M a + M b = M c Masalan, quyidagi reaksiya uchun: 2N 2 + O 2 = 2N 2 O ; M a = 4, M b = 32, M c =36 , ya’ni, 4+32=36 . Massalarning saqlanish qonunini hisobga olib, keltirilgan o’zgarmas sarf kattaligini hisoblab topishimiz mumkin, a = M a /M c ; b = M b /M c Bu o’zgarmas sarf kattaliklari, Q c modda olish uchun kerak bo’lgan A va B modda miqdorlarini hisoblashda kerak bo’ladi. Q’ a = aQ c ; Q ’ b = bQ c V С а ,С в ,С с

A , B va C modda miqdorlari o’zgarishini ( Q a , Q b i Q c ) quyidagi tenglamalar yordamida hisoblaniladi: Q a = Q ao - a. Q c Q b = Q bo - b. Q c Q c = C c (Q ao + Q bo ) bu yerda, Q ao va Q bo , A va V moddalarning boshlang’ich miqdorlari. A va B kompanentlar konsentratsiyalarini ( S a , S b ) h isoblash uchun, quyidagi tenglamalardan foydalanish mumkin: S a = (Q ao - a. Q c ) / (Q ao + Q bo ) S b = (Q bo - b. Q c ) / (Q ao + Q bo ) Kimyoviy jarayon ketishi bilan, kimyoviy reaksiya kinetikasini hisobga olib, A va V moddalarning o’zaro ta’siri natijasida, modda miqdorini ( V . S s ) o’ zgarishini quyidagicha yozish mumkin:   ( ) V C V k C C c a b      (1) Davriy reaktorlarda kimeviy jarayon o’zgarmas xajmli reaktorlarda ketishini xisobga olib (1) tenglamani kuyidagicha yozamiz:   C k C C c a b    Yuqoridagi tenglamalarni bir tenglamalar tizimsiga keltirib, davriy kimyoviy reaktorni matematik modelini olamiz. Bu matematik modelni hisoblash usulini tanlab, masalani yechish ketma-ketligini aniqlaymiz va masalani yechish blok- sxemasini tuzamiz.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Vaqtli qatorlar yordamida tebranuvchanlikni modellashtirish va prognozlash

Trubаsimоn kimyoviy rеаktоrlаrni mоdеllаshtirish

Isitgichlаrni mоdеllаshtirish

Yangi informatsion texnologiya, uning matematika o’qitishda qo’llanilishi

Trubаsimоn isitgichlаrni mоdеllаshtirish